2023 Yolsuzluk Algı Endeksi yayınlandı: Etiyopya, Zambiya, Kolombiya’nın gerisindeyiz!

Uluslararası Şeffaflık Derneği yıllık Yolsuz Algı Endeksi raporunu yayınladı. Dünyanın farklı yerlerinde hazırlanan 13 rapordan toplanan verilere göre 90 puan ile zirvede Danimarka, en altta da 11 puan ile Somali var. Türkiye ise 34 puanla 115. sırada yer alarak geçen seneye göre iki puan daha kaybetti, 14 sıra geriledi. Bu sıralamaya göre Türkiye Yolsuzluk endeksinde Sierra Leone ve Malawi gibi Afrika’nın en düşük gelirli ülkelerinin ve savaşta olan Ukrayna’nın gerisinde kaldı.

Uluslararası Şeffaflık Derneği raporuna göre Türkiye 34 puanla 115. sırada yer aldı, geçen seneye göre iki puan daha kaybederek 14 sıra geriledi.

2023 yılı sonuçlarının çoğu ülkenin on yılı aşkın süredir kamu sektöründeki yolsuzlukla mücadelede çok az veya hiç ilerleme kaydetmediğini gösterdiğini söyleyen dernek hükümetlerin yolsuzluğu durdurmakta büyük ölçüde başarısız veya isteksiz olduğunu iddia ediyor.

‘Türkiye’nin gerilemesinin iki temel sebebi şeffaflık ve demokrasiden uzaklaşma’

Türkiye son senelerde en çok gerileyen ülkeler arasında yer alıyor. İlk raporun yayınlandığı 1995 yılında 29’uncu sırada bulunan Türkiye 115. sıraya kadar geriledi.

Türkiye’nin 1995 yılından günümüze Yolsuz Algı Endeksi sıralaması

10Haber’e konuşan Uluslararası Şeffaflık Derneği üyesi Avukat Emine Oya Özarslan gerilemenin iki temel sebebinin şeffaflık ve demokrasiden uzaklaşma olduğunu söyledi. Özellikle 2013 yılından itibaren önemli bir gerileme olduğuna vurgu yapan Özarslan “Kapalı sistemlerde yolsuzluk artıyor. Medyamız şeffaf değil, gazeteciler tutuklanıyor. Kamu İhale Kurumunun verilerinden gözlemlediğimiz gibi ihaleler halka açık olmayan sistemler ile yapılıyor. Bunun yanı sıra yolsuzlukların cezasız kalması da ayrı bir gerileme sebebi” diye konuştu.

Derneğin paylaştığı raporda çözüm olarak “Yolsuzluğu kontrol altına alabilmek için ülke yönetiminde denge ve denetleme mekanizmaları güçlendirilmeli ve yargı erki hızlı bir şekilde bağımsız ve tarafsız bir yapıya kavuşturulmalıdır. Türkiye, uluslararası sözleşmelerden doğan yükümlülüklerini yerine getirmeli; Avrupa Birliği’ne katılım sürecine hızlı bir şekilde geri dönmeli; demokratik ilke ve değerleri hızla aşındıran uygulamalara son verilmelidir” önerileri yer alıyor.

Yolsuzluk Algı Endeksi’nin Metodolojisi

Kapsadığı her ülke için en az üç kaynağın değerlendirmesine başvuran Yolsuzluk Algı Endeksi ülke uzmanlarının ve iş dünyası temsilcilerinin kamu kesimindeki yolsuzluğa dair algılarını yansıtıyor. 13 veri kaynağından gelen verileri standardize etmek suretiyle oluşturulan skalaya göre 0 puan en yüksek kamu kesimi yolsuzluğu algısına, 100 puan ise en düşük kamu kesimi yolsuzluğu algısına işaret ediyor. Endeksin ortaya koyduğu en önemli bulguyu bu puanlama oluşturuyor. Ülke sıralaması ise bir ülkenin endeksteki diğer ülkelere göre konumuna işaret ediyor ve endekse dahil edilen ülke sayısına göre değişim gösterebiliyor.

Bu yılın endeksi belirlenirken kullanılan 13 veri kaynağı şunlar: African Development Bank Country Policy and Institutional Assessment 2021, Bertelsmann Stiftung Sustainable Governance Indicators 2022, Bertelsmann Stiftung Transformation Index 2024, Economist Intelligence Unit Country Risk Service 2023, Freedom House Nations in Transit 2023, Global Insight Country Risk Ratings 2022, IMD World Competitiveness Center World Competitiveness Yearbook Executive Opinion Survey 2023, Political and Economic Risk Consultancy Asian Intelligence 2023, The PRS Group International Country Risk Guide 2023, World Bank Country Policy and Institutional Assessment 2022, World Economic Forum Executive Opinion Survey 2023, World Justice Project Rule of Law Index Expert Survey 2023, Varieties of Democracy (V-Dem v. 13) 2023.

Ukrayna Savunma Bakanlığı’nda 40 milyon dolarlık yeni yolsuzluk