‘Dünyanın en havalı diktatörü’: El Salvador’un fenomen lideri Bukele’den ezici zafer

Orta Amerika ülkesi El Salvador’da seçmenler genel seçimler için sandık başına gitti. Meclis üyeleri, devlet başkanı ve yardımcısının belirlendiği seçimlerde Devlet Başkanı Nayib Bukele seçmenlerin demokrasinin erozyona uğradığı endişesini bir kenara bıraktıran, ülkedeki çetelere adeta gözdağı niteliğinde büyük bir zafer kazandı.

Bukele’nin camgöbeği mavisine bürünmüş binlerce destekçisi 42 yaşındaki liderin hükümeti için “referandum” olarak nitelediği seçimi ve bir kez daha seçilmesini kutlamak için başkent San Salvador’da bayraklarıyla meydanları doldurdu.

El Salvador’s Bukele re-elected as president in landslide win 🇸🇻https://t.co/yTHtffPLs9

— Buenos Aires Herald (@BAHeraldcom) February 5, 2024

El Salvador lideri resmi sonuçlar açıklanmadan önce de oyların yüzde 85’inden fazlasını aldığını iddia ederek kendisini kazanan ilan etmişti. Resmi olmayan sonuçlar Bukele’nin oyların yüzde 31’inin sayılmasıyla yüzde 83 destekle zafer kazandığını gösterdi.

Balkon konuşması yaptı: ‘Muhalefeti hep birlikte ezdik’

İktidardaki Yeni Fikirler Partisi’nin yasama organında 60 sandalyenin neredeyse tamamını kazanarak ülkede hakimiyetini pekiştirmesi ve “El Salvador’un modern tarihindeki en güçlü lider” olarak tanımlanan Bukele’ye daha da fazla yetki vermesi bekleniyor.

Seçim zaferinin ilanının ardından Bukele destekçilerine balkon konuşması da yaptı. Ulusal Saray’ın balkonuna eşiyle birlikte çıkan Bukele destekçilerine “Muhalefeti hep birlikte ezdik. El Salvador en güvensiz ülke konumundan en güvenli ülke konumuna geldi. Şimdi önümüzdeki beş yıl içinde neler yapacağımızı görmek için bekleyin” dedi.

Yeni Fikirler’in seçim başarısı Bukele’nin benzeri görülmemiş bir güce sahip olacağı ve El Salvador’un anayasasını elden geçirebileceği anlamına geliyor ki muhalifleri bunun başkanlıkta dönem sınırlamasının kaldırılmasıyla sonuçlanacağından korkuyor.

75 binden fazla tutuklama, suç oranlarında keskin düşüş

Çılgınca bir popülerliğe sahip olan Bukele kampanyasını sivil özgürlüklerin askıya alarak 75 binden fazla El Salvadorlu’nun suçlama olmaksızın tutuklandığı güvenlik stratejisinin başarısı üzerine oturttu.

Tutuklamalar ülke çapında cinayet oranlarında keskin düşüşe yol açtı ve dünyanın en tehlikeli ülkeleri arasında yer alan 6.3 milyon nüfuslu ülkeyi temelden değiştirdi.

Ancak bazı analistler nüfusun yüzde birinin kitlesel olarak hapse atılmasının uzun vadede sürdürülebilir olmadığı görüşünde.

Seçim zaferinin ardından basın toplantısı da düzenleyen Bukele partisinin çetelerle mücadeleyi sürdürmek ve El Salvador’u yeniden şekillendirmeye devam etmek için tam desteğe ihtiyacı olduğunu söyledi. Bukele “Metastazları çeteler olan kanserimizi çoktan yendiysek, şimdi de iyileşmek ve hep olmak istediğimiz kişi olmak zorundayız” dedi.

Öte yandan seçimlerin sonucundan çok az kişi şüphe duyuyor. Anketler seçmenlerin çoğunun Bukele’yi El Salvador’da hayatı çekilmez hale getiren ve ABD’ye göç dalgalarını körükleyen suç gruplarını yok ettiği için ödüllendirmek istediğini gösterdi.

55 yaşında bir esnaf olan Guadalupe Guillen zafer kutlamalarına Bukele’nin Filistin kökenine gönderme olarak entari ve geleneksel Arap puşisi giyerek geldi.

“Kutlama yapıyoruz, ona teşekkür ediyoruz ve bizi bu çete sorunundan kurtardığı için Tanrı’ya şükrediyoruz. O korkunç geçmişe geri dönmek istemiyoruz” diyen Guillen artık çetelere iki haftada bir 300 dolar haraç ödemediğini de söyledi.

“Demokrasi risk altında değil çünkü tüm halk ona oy verdi” diyen Guillen hükümetin Batılı ülkelerin Bukele yönetiminde otoriterleşme kaygılarına ilişkin duruşunu yineledi.

İktidarı 2019’a kadar aralarında dönüşümlü olarak paylaşan iki parti FMLN ve ARENA’nın adayları seçmenin onlarca yıldır iktidarı şiddet ve yolsuzlukla anılan geleneksel partileri bir kez daha reddetmesiyle tek haneli destek aldı.

Daniel Ortega’nın izinden mi gidiyor?

Yabancı liderlerle ve sosyal medyadaki eleştirmenlerle sık sık tartışan ateşli politikacı Bukele 2019’da çete şiddetini ortadan kaldırma ve durgun ekonomiyi canlandırma vaatleriyle geleneksel partileri alt ederek iktidara gelmişti.

Bukele Yeni Fikirler Partisi’nin meclisteki üstünlüğünü kullanarak mahkemeleri kendisine sadık kişilerle doldurdu ve devlet kurumlarını elden geçirerek hükümetin kilit bölümleri üstünde kontrolünü sağlamlaştırdı. Ayrıca Bitcoin’in yasal para birimi olarak kullanılmasını savunarak Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) eleştirilerini üzerine çekti.

El Salvador Yüksek Seçim Mahkemesi geçen yıl ülkenin anayasası yasaklamasına rağmen Bukele’nin ikinci bir dönem için aday olmasına izin verdi. Muhalifler Bukele’nin komşu ülke Nikaragua’nın Devlet Başkanı Daniel Ortega’nın izinden giderek ömür boyu iktidarda kalmaya çalışacağından korkuyor.

Basın toplantısında gazetecilerin anayasada iktidarda süresiz kalmasını sağlayacak bir reform yapmayı planlayıp planlamadığı sorusuna Bukele “anayasal bir reformun gerekli olacağını düşünmediğini” söyledi, ancak üçüncü bir dönem için aday olup olmayacağına ilişkin sorulara doğrudan yanıt vermedi.

Çin’in El Salvador Büyükelçiliği X’te yayınladığı mesajla Bukele ve partisini seçimlerdeki tarihi zaferinden dolayı kutladı. Hak örgütleri ise El Salvador demokrasisinin saldırı altında olduğunu söylerken Bukele’nin X’teki (o zamanki adıyla Twitter) profilinde kendisi için için yazdığı şu cümle tekrar akıllara geldi: “Dünyanın en havalı diktatörü.”

Yoksulluk iki katına çıktı, ‘Bitcoin City’ yalan oldu

Öte yandan Bukele’nin ikinci döneminde karşılaşacağı en büyük zorluk iktidarda olduğu sürede Orta Amerika’nın en yavaş büyüyen ekonomisi olması gibi görünüyor. Salvadorluların dörtte birinden fazlası yoksulluk içinde yaşıyor.

Bukele döneminde aşırı yoksulluk iki katına çıktı ve özel yatırımlar düştü. Bir volkandan elde edilen jeotermal enerjiyle çalışan ve vergiden muaf bir kripto cenneti olarak tasarlanan “Bitcoin City” projesi için çokça duyurulan planlarında fazla bir ivme olmadı.

El Salvador ile 1.3 milyar dolarlık bir kurtarma paketi için müzakereler yürüten IMF 2023’ün sonlarında ülkenin mali durumunu “kırılgan” olarak tanımladı.

Çete savaşları sürerken Ekvador, tarihinin en büyük uyuşturucu imhasını gerçekleştirdi

Bir ‘Prison Break’ vakası: Çete lideri kaçtı, binlerce polis peşinde