İstanbul kıyılarında denizanası istilası

İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesinden bilim insanları yaptıkları araştırmada denizanası popülasyonunun Marmara Denizi’ni kapsayacak ölçüde, özellikle İstanbul kıyılarıyla körfezde yoğun şekilde arttığını tespit etti.

İÜ Su Bilimleri Fakültesi ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından başlatılan “Marmara Denizi’nde Denizanası Artışları Sebep ve Sonuçları” başlıklı proje kapsamında “R/V Yunus-S” gemisiyle Marmara Denizi’nde araştırma yapıldı.

Dalgıçlar Marmara Denizi’nde su altı gözlemleri yaptı, örnekler alındı. Ayrıca farklı derinliklerden denizanası örnekleri alınıp incelendi.

Üniversitenin Su Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar AA muhabirine dünyada olduğu gibi Türkiye’nin denizlerinde de son yıllarda ciddi denizanası artışı yaşandığını söyledi.

Denizanalarının ekosistemdeki olumsuz değişikliklerden yararlanabilme yeteneği olduğunu ve hayatta kalma konusunda başarılı olduklarını belirten Okyar “Bunlar 500 milyon yıldır dünya üzerinde yaşamlarını sürdüren, sayılarını ve çeşitliliklerini arttıran canlılar” dedi

Prof. Dr. Okyar Marmara Denizi’nin farklı nedenlerden dolayı yoğun insan baskısı altında olduğunu, bunun denizanası artışına ortam hazırladığını söyledi.

Denizanalarının kirli bölgelere tahammül gösteren canlılar olduğuna dikkati çeken Okyar “Sıcaklık artışıyla üreme kapasiteleri artıyor. Küresel ısınmaya bağlı olarak da tüm denizlerde sıcaklık artışı var. Marmara Denizi’nde de kış ayı olmasına rağmen su sıcaklığı yaklaşık 20 derece olarak ölçüldü. Sıcaklıktaki bu artış denizanalarının üreme aktivitesini tetikliyor. Son yıllarda tüm Marmara Denizi’ni kapsayacak şekilde ama başta İstanbul kıyıları olmak üzere Marmara Denizi’nin kıyısal alanlarında ve körfezlerde yoğun denizanası artışı görüyoruz” diye konuştu.

‘Projenin birinci kısmını Doğu Marmara’da yaptık’

Prof. Dr. Okyar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Su Bilimleri Fakültesi tarafından denizanası artışının nedenlerinin belirlemek için çalışma başlatıldığını dile getirdi.

Projenin birinci kısmını Doğu Marmara’da uyguladıklarını vurgulayan Okyar “Denizanaları aşırı çoğalıp belli bir süre sonra öldüklerinden dolayı parçalanmaya başlıyor. Bu da su kalitesinin bozulmasına ve ekosistemin işleyişinde değişimlere neden oluyor” dedi.

Prof. Dr. Okyar dron kullandıkları çalışmalarda denizanalarının büyük metrekarelere yayıldığını tespit ettiklerini vurgulayarak şöyle devam etti:

“Bunun yanında dalışlar yaparak özellikle hangi su kütlesinde toplandıklarını tespit ettik. Özellikle beş ila 10 metre arasında daha çok denizanası olduğunu belirledik. Suyun yüzeyinde tek tük görünen denizanası aslında beş metre derinliklerde devasa büyüklükte stoklara sahip. Projenin ikinci aşamasında da tüplü dalış yapıp bunların safhalarını takip edecek, üremelerinin ekosistemindeki mevsimsel süreci takip edeceğiz. İklim değişikliğine bağlı olarak Marmara Denizi’ne pek çok yeni istilacı denizanası türü giriyor. Son yıllardaki çalışmalarda pek çok yeni tür bulduk. Bunlar bolluklarını arttırmaya başladı. Yeni türlerin girişiyle denizel ekosistemde denizanasına bağlı çözünmüş organik madde yükü artıyor.”

Denizanası ile beslenen canlıların ekosistemdeki çeşitli baskılar sebebiyle azalmasının bunlar üzerindeki avcı baskısının kalkmasına ve sayılarının artmasına neden olduğuna dikkati çeken Okyar “Denizanası artışı artık her mevsimde yaşanıyor. Küresel ısınmanın tetiklemesiyle son 20-30 yılda denizanaları aşırı artış gösterdi” dedi.

Prof. Dr. Okyar Marmara Denizi’nin akıntı sistemiyle taşınan denizanalarının özellikle İzmit Körfezi’nin doğu havzasında birikip bölge için ciddi sorun oluşturduğunu söyledi.

Deniz ekosistemine zararlı bu canlıların Uzak Doğu’da gıda olarak tüketildiğinden bahseden Okyar denizanalarından ekonomiye fayda sağlayacak ürün elde etmek için çalışma yaptıklarını sözlerine ekledi.

505 milyon yıllık denizanası fosili, şimdiye kadarki en eski örnek olabilir