James Webb bu kez 37 yıllık süpernova gizemini çözdü

1987 yılında gökyüzü nadir görülen bir manzarayla aydınlanıverdi. Büyük Macellan Bulutu’nda süpernovaya dönüşen ölüm döşeğindeki yıldızın patlamasından doğan şeyi ilk kez öğrenebildik. Yalnızca 168 bin ışık yılı uzağımızda gerçekleşen fenomen o kadar parlaktı ki o zamanlar çıplak gözle onu görmek mümkündü.

SN 1987A olarak adlandırılan bu süpernova yıllar içinde yalnızca teleskoplarla görülebilecek bir duruma geldi. Yine de yakın olması nedeniyle bilim insanları büyük bir yıldızın ölümünün hemen sonrasını ve değişimini daha önce inceleyemediği şekilde inceleme fırsatı buldu.

Hubble’ın objektifinden SN 1987A.

Yine de şimdiye kadar çözülemeyen bir soru vardı: Yıldızın çekirdeğine, patlamadan hiç bozulmadan çıkması gereken parçasına ne oldu? Bilim insanları 30 yılı aşkın süredir bu süpernovadan nötron yıldızı mı yoksa kara delik mi doğduğundan emin olamadı. Artık bu sorunun cevabı var ve cevabı veren her zamanki gibi zor anlarda yardımımıza yetişen James Webb Uzay Teleskobu (JWST).

Science’de yayınlanan çalışmaya göre JWST verilerini analiz eden bilim insanları, yıldız kalıntıları arasında gizlenen nötron yıldızının izlerine rastladı. Stockholm Üniversitesi’nden çalışmayı yöneten astrofizikçi Claes Fransson, “JWST’nin üstün kabiliyetleri sayesinde ilk kez bir süpernovanın merkezini ve o merkezde neler olduğunu araştırabildik” diyor.

Süpernova 1987A örneğinde de olduğu gibi vaktinin sonuna gelen yıldızlar patladığında yakındaki cisimleri hayalet nötrino parçacıklarıyla doldurur, ardından şiddetli bir şekilde parlar. Space.com’da belirtildiği üzere SN 1987A yaklaşık 400 yıldır gece gökyüzünde görülebilen en parlak süpernovaydı. Bu sayede muazzam bir şov sundu bizlere. Ama patlamayla dışarı atılan kozmik toz ve gaz nedeniyle ardında nelerin yaşandığını görmek zorlaştı.

Süpernovaların ardından genelde kara delikler oluşur. Ama bazen ölen yıldızın kütlesi kara delik oluşturmaya yetmezse geriye küçük, yoğun bir iskelet bırakabilir, yani nötron yıldızı. Bilim insanları 170 bin yıl önce SN 1987A’nın merkezinde bir nötron yıldızı olduğunu zaten tahmin ediyordu. Ancak Webb’in oldukça hassas kızılötesi araçlarıyla kanıtlanana kadar bu varsayımları teori olarak kaldı.

Hâlâ yanıtlanması gereken pek çok soru var. Zaten James Webb bir soruyu cevaplarken yeni bir sorunun kapısını açan bir teleskop. Ama yeni keşifle evrenin nasıl oluştuğu konusunda bilim insanlarına yeni bir kapı açıldığı gibi James Webb bir kez daha kullanım alanlarının ne kadar geniş olduğunu gözler önüne sermiş oldu.

James Webb’in radarına bu sefer ‘hayaletimsi’ galaksi takıldı

James Webb ile Samanyolu’nun kalbine yolculuk: Burada 500 bin yıldız var