Fırlatma başarılı: Avrupa SpaceX’in hakimiyetine karşı Ariane 6’yı masaya sürdü

Avrupa Uzay Ajansı roketlerine bir yenisini eklemeyi planlarken yaşadığı gecikmeler nedeniyle ABD’li özel uzay şirketi SpaceX’in gerisine düşmüştü. Ancak ajans uzayın hakimiyetini SpaceX ve sahibi Elon Musk’a bırakmamaya kararlıydı. Böylece yıllarca süren gecikmelere ve aksaklıklara rağmen Ariane 6 ilk görevine çıktı.

James Webb Uzay Teleskobu’nu heybesinde taşıyarak uzaya götüren Ariane 5’in halefi olan Ariane 6’nın fırlatılması Güney Amerika’nın kuzey ucu boyunca uzanan Fransız Guyanası’ndaki Guyana Uzay Merkezi’nde gerçekleşti. Başta her şey yolunda gibi görünse de, yetkililer Ariane 6’nın üst roket güçlendiricisi Dünya’ya geri dönmeden önce uçuşun iki saat 50’nci dakikasında bir sorun oluştuğunu duyurdu. Nedeni başta anlaşılmasa da motorlardan birinin ateşlemesinin zamanından önce durduğu anlaşıldı. Bu yüzden roket görevini beklendiği gibi yerine getiremedi.

5,4,3,2,1 allumage Vulcain! 🚀

Relive the moment the first Ariane 6 launched from @EuropeSpacePort, French Guiana 👇

🔊Turn the sound all the way UP ⬆️ #GoAriane! pic.twitter.com/WYRpPLGtnn

— European Space Agency (@esa) July 9, 2024

Misyon her ne kadar planlandığı gibi sonuçlanmasa da ESA yeni roket sisteminin SpaceX’e bağımlılığı azaltacağını umuyor. Zira son dönemde Avrupa’da Almanya gibi bazı ülkeler uydularını fırlatmak için daha çok SpaceX’e güveniyor.

Duraklamak pahalıya mal oldu

Ariane 6’nın operatörü Fransa merkezli uzay şirketi Arianespace 1980 yılında kuruldu ve “dünyanın ilk ticari uzay taşımacılığı şirketi” olarak lanse ediliyor. Arianespace roket geliştiren Airbus ve Safran’ın ortak girişimi olan ArianeGroup’una ait. Ancak Avrupa bu alanda son yıllarda soğuk terler döküyor.

Ariane 5 en son geçen yıl 5 Temmuz’da havalandı ve 27 yıllık çalışmasını noktalayarak emekliye ayrıldı. Küçük uyduları yörüngeye çıkarması tasarlanan Vega-C roketi de iki yıl önce aralık ayındaki arızadan sonra bir daha havalanmadı. Şirket bu şekilde zorlanırken diğer ülkeler onun toparlanmasını bekleyecek değil. Avrupa ülkeleri bile.

Üstelik ticari fırlatma piyasası 20 yıl öncesiyle aynı değil. Musk’ın California merkezli SpaceX şirketi ve yeniden kullanılabilir olduğu için uygun fiyatlı Falcon roketleri devrede. Arianespace’in kendi içine döndüğü dönemde SpaceX şahlandı. Falcon 9 2022’de 60, 2023’te 96 uçuş gerçekleştirdi. Bu yıl ise şimdiden 67 fırlatma yapıldı.

Tehlikenin farkına varan ESA geri dönerek en azından Avrupa pazarını elinde tutmak istiyor. Fiyat konusunda SpaceX ile en azından şimdilik yarışamayacak gibi görünüyor. Zira SpaceX birçok kez kullanılabilen roketleriyle diğer şirketlere fark atmayı başardı. Musk mayıs ayında Avrupa’da düzenlenen teknoloji konferansındaki konuşmasında tek kullanımlık roketlerle ilgili olarak “Kısmen de olsa yeniden kullanılabilir olmayan bir roketin rekabet şansı yok” dedi.

İşi kolay değil ama ilerleme var

Avrupa’nın yolundaki dikenler bununla da bitmiyor. ESA Genel Müdürü Josef Aschbacher hava durumu uydusunu Ariane 6 ile değil de Falcon 9 ile fırlatmayı tercih ettiği için Avrupa Meteorolojik Uyduları İşletme Teşkilatı’nı (EUMETSAT) eleştirdi. Aschbacher X’ten yaptığı paylaşımda “Bunu anlamak zor. Fırlatıcıların sonu yaklaşıyor. Avrupa’nın uzaya bağımsız şekilde ulaşmamızı desteklemesinin tam zamanı şimdi” dedi.

Yine de Ariane 6 yüksek profilli bazı sözleşmelere imza attı bile. Amazon’un internet yayını yapan uydularından oluşacak bir uydu kümesini fırlatma planı da buna dahil.

Ariane 5 roketine benzer şekilde bu fırlatma sistemi de çok büyük uyduları makul fiyata yörüngeye taşımayı amaçlıyor. Ancak roketin fırlatma başına ne kadara mal olacağı henüz belli değil. Aracın geliştirilmesi yaklaşık dört milyar euroya mal oldu. Yetkililer fırlatma başına maliyetin 100 milyon doların altına inmesini umduklarını belirtiyor. Falcon 9 roketinin taban fiyatıysa 67 milyon dolar ve alçak Dünya yörüngesine daha çok yük taşıyabiliyor.

Avrupa SpaceX’in uzaydaki hakimiyetinden rahatsız, roket savaşına Ariane 6 ile katılıyor