Gazze işgali İsrail ekonomisini vuruyor: Erken seçim tetiklenebilir

Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) en önemli kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, geçen hafta İsrail’in kredi notunu düşürdü. İsrail’in Gazze işgali ve savaşın getirdiği jeopolitik riskler, puan düşüşüne sebep gösterildi. Fitch, İsrail’in durumunu “negatif” olarak belirtti; bu da daha fazla puan düşüşünün mümkün olduğunun bir göstergesi. İsrail’in Gazze işgali şimdiye kadar 40 binden fazla Filistinlinin ölümüne yol açtı ve hem Filistin’i hem de bölgenin ekonomisini yerle bir etti. Ancak, Gazze’yi yerle yeksan eden İsrail’in durumu da “pek parlak” değil.

Eski Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin töreni için gittiği Tahran’da öldürülmüştü. Haniye suikastının ardından İsrail’e karşı intikam yeminleri eden İran’ın müdahalesi beklenirken Tahran da adım atıp atmamak için ateşkes görüşmelerinin neticelenmesini bekliyor. Bölgede gerilim her geçen gün artarken Fitch, yaptığı İsrail değerlendirmesinde İsrail ile İran arasındaki artan gerilimin Tel Aviv için “önemli miktarda ek askeri harcamaya” yol açabileceği konusunda uyardı.

İsrail Bankası, 2023-2025 yılları için savaşla ilgili maliyetlerin 55,6 milyar dolar olabileceğini tahmin ediyor. İsrail, savaşa bütçe ayırmak için daha fazla dış borç alacak ya da yüksek bütçe kesintilerine gidecek. İsrail Merkezi İstatistik Bürosu, üretimin 2024’ün ilk yarısında yüzde 2,5 arttığını tahmin etti. Bu oran geçen yılın aynı döneminde yüzde 4,5’ti.

Ekonomik büyüme yavaşlıyor

İsrail Gazze’yi işgalinden önce büyüme oranı tahmini yılda yüzde 3 buçuktu. Fakat işgal yüzünden İsrail ekonomisi yalnızca yüzde 2 büyüdü. Bu büyüme, İsrail’in savaştan çok etkilenmeyen teknoloji sektörünün eseri. Ama İsrail ekonomisinin kalanı için manzara pek parlak değil.

Geçen yılın son çeyreğinde  İsrail’in gayri safi yurtiçi hasılası (GSYH) yıllık bazda yüzde 20,7 oranında azaldı. Özel tüketimde yüzde 27’lik bir düşüşle başlayan bu silsile ihracat ve yatırımların da düşmesiyle devam etti. İsrail’de çalışan 16 bin Filistinli savaş nedeniyle işinden oldu. Bu da iş gücü sorununu artırdı. İsrail, iş gücü sorununu çözmek için daha önce Hindistan ve Sri Lanka’da denenmiş modelleri kullansa da özellikle inşaat ve tarım sektörlerinde kriz büyümeye devam ediyor.

Savaş giderleri artıyor, kamu bütçesi azalıyor

Fitch, İsrail’in askeri harcamalarını savaş öncesi seviyelere kıyasla GSYH’nin yüzde 1,5’i kadar olarak artırmasını bekliyor. Bu da kamu bütçesinin azalacak olduğunun kesin bir göstergesi.

Aşırı sağcı, İsrail Hazine Bakanı Bezalel Smotrich “Savaşın ardından notun düşmesi ve bunun yarattığı jeopolitik riskler doğaldır” dedi. İyi bir bütçenin yakında geçirileceğini ve İsrail’in kredi notlarının tekrar yükseleceğini söyleyen Smotrich, bütçenin ne zaman açıklanacağına dair bir bilgi paylaşamadı.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun mali paketi ertelediğine dair spekülasyonlar var. Bu spekülasyonların İsraillileri memnun etmediği açık. Netanyahu 2025’in Mart ayına kadar bütçeyi açıklamayı başaramazsa İsrail’de erken seçimler tetiklenebilir. İsrail Merkez Bankası yöneticisi Amir Yaron, bu hafta Netanyahu’yu bütçe çalışmalarını hızlandırmaya davet etmişti.

İsrail sivilleri bombalarken: ABD’den 20 milyar doları aşan bir silah satışı daha