Esaretin 594 günü: Yeni Zelandalı pilot kurtulunca kendisini kaçıranlara teşekkür etti

Yeni Zelandalı pilot Phillip Mehrtens’in yaşamı alt üst olduğunda tarihler 7 Şubat 2023’ü gösteriyordu. Küçük ticari uçağını Endonezya’nın Batı Papua bölgesine indirdikten sonra silahlı bir grup tarafından kaçırılacağı aklının ucundan bile geçmiyordu. Uçakta pilot dışında beş yolcu daha vardı, ama o yolcular Endonezyalı yerli kontenjanından serbest kaldı. Ne var ki Mehrtens bu kadar şanslı değildi.

Pilotun Endonezyalı bir eşi ve çocuğu vardı, aile Bali’de yaşıyordu. Papua’da artan siyasi istikrarsızlığın tam ortasına iniş yaparken 19 ay sürecek esaretin farkında değildi. Sıradan başlayan o gün pilot Batı Papua’nın bağımsızlığını savunan silahlı bir grubun pazarlık kozu oluvermişti.

Mehrtens’in esir alınmasından kısa süre sonra silahlı grubun sözcüsü Sebby Sambom pilotun esir alınmasından sonraki ilk konuşmasında pilotun neden esir alındığını açıkladı: Endonezya ve Yeni Zelanda arasında müttefiklik durumu vardı ve pilot şansa bakın ki Yeni Zelandalıydı. Sambom “Papua, Endonezya’nın tahakkümünden kurtulana kadar Mehrtens’i teslim etmeyeceğiz” demişti.

Bu siyasi gerilimin ardından önce günler, sonra aylar geçti. Yeni Zelanda pilotun güvenliğinden daha çok endişe duymaya başladı. Papua Kurtuluş Ordusu pilotun durumuna ya da yerine dair neredeyse hiç bilgi paylaşmadı. Örgüt açıklamalarında yalnızca “önceliklerinin pilotun refahı olduğunu” söylüyordu. Bunu ispatlamaya yönelik çeşitli fotoğraflar da sızdırılmıştı.

Ölüm tehditleri bir yanda, insan hakları diğer yanda

2023 yılının mayıs ayına gelindiğinde pilotun esirliği örgüt ve Yeni Zelanda arasındaki gerilimin en büyük sebebi haline geliverdi. Papua Kurtuluş Ordusu iki ay içinde bağımsızlık gündemiyle masaya oturulmadığı takdirde Merthens’in öldürüleceği tehdidiyle Yeni Zelanda’ya mesaj verdi. Yetkililer pilotu sağ salim teslim almak için “ellerinden geleni yaptıklarını” belirtse de görüşme detaylarına dair  dışarıya bilgi sızdırılmadı.

Esaretin birinci yılında örgüt pilotu insan haklarına bağlılık esasıyla serbest bırakacağını açıkladı. Bu serbest bırakmanın koşulları da vardı. Bunlardan ilki ve en önemlisi pilotun esaret deneyimini medyaya özgürce anlatabilmesiydi.

Teşekkür mesajları

Siyasi çatışmalar devem ederken Mehrtens’in serbest bırakılacağı gün geldi çattı. Kameraların karşısına çıkan pilot oldukça zayıftı ve sakalları uzamıştı. Üstündeki gri yağmurluğun içinde “oldukça cılız” görünen esir basına bir konuşma yaptı. Mehrtens “Sonunda serbestim. Eve gidip aileme kavuşacağım için mutluyum” dedi.

Mehrtens’in ailesi de açıklama yaparak süreçte yer alan herkese teşekkür etti. Bu açıklamada Papua Kurtuluş Ordusu’na edilen teşekkür de oldukça dikkat çekti. Aile pilotun sağlıklı bir şekilde eve geri dönmesi sebebiyle örgütün komutanına da teşekkürlerini sundu.

Batı Papua’da son durum

Mehrtens’in esareti Papua’da süregelen siyasi krizi de tekrar dünya gündemine taşıdı. Papua 1960 yılında Endonezya sömürgesi olduğundan beri ölümcül bir siyasi çatışmanın içinde. Mehrtens’in esir alındığı bölge ise Batı Papualılar arasında “çok tehlikeli” görülen bölgelerden biri. Bölgede bulunan çeşitli silahlı güçlerin Endonezya ordusu ile çatışmalarının da senelerdir merkezi.

Birleşmiş Milletler (BM) 2022’nin başında bölgede “Papua yerlilerine karşı şiddet ve çocuk ölümleri” sebebiyle geniş çaplı silah bırakma çağrısı yapmıştı. BM’nin bölgede işkence, yerinden etme ve kişileri ortadan kaldırmaya dair sorunların olduğuna dair açıklamaları da dünya basınında yer bulmuştu. Endonezya bu iddialara karşılık uluslararası gazetecilerin bölgeye giriş çıkışını tamamen yasaklamıştı.

Silahlı örgüt esir almıştı, Yeni Zelandalı pilot bir buçuk senenin ardından evine döndü