Asgari ücret zammında yeni formül: Yüzde 32,5-35 zam beklentisi

Asgari ücrete 2025 yılında da, artık Temmuz’da ek zam yapılmayacağı belli oldu. Asgari ücrete, yılbaşında yapılacak tek zam konusunda ise tartışmalar, yeni boyutlar kazanarak devam ediyor. Aralık ayının sonuna doğru kesinleşmesi beklenen zam oranı, Hükümetin “hedef enflasyon kadar zam” politikası nedeniyle, çok daha fazla önem kazandı. Açlık sınırının daha geçtiğimiz Ağustos ayında, asgari ücret ücret rakamının üzerine çıkması, yılbaşında hedeflenen enflasyon kadar zam yapılması halinde, tüm çalışanlar için felaket tablosu oluşacağını gösterdi.

Hükümetin ve ekonomi yönetiminin artık bunun farkında olduğunu gözlemeye başladık. Herkes kesin bir rakam vermekten kaçınırken, ekonomi yönetiminde de hedef enflasyon kadar zamla yetinilemeyeceği fikrinin hakim olmaya başladığını görüyoruz.

Ekonomi yönetimi yanında, iş aleminden gelen tepkiler de değişti. Dar ve sabit gelirlinin durumunun iyice ağırlaştığının artık saklanamaz hale gelmesi, hedef enflasyon kadar zamla yetinilemeyeceğini, artık herkese kabul ettirdi. İş dünyası temsilcileri bir süredir, “yüzde 25 zamda kalınsa iyi olur” deyip, yüzde 30 zamma razı olduklarını, açıktan da, söylemeye başladılar.

Geçmiş enflasyon kadar zam algıyı bozar

Buna karşılık hedef enflasyon yerine, gerçekleşen enflasyon kadar zam yapılması halinde ise uygulanan ekonomik programı, her şeyden önce yaratacağı algı olarak, çok zayıflatacağı görüşü öne sürülüyor. O zaman önümüzdeki yıla ilişkin enflasyon beklentilerinin, kesin olarak hedeflere yakınsayamayacağı, enflasyonun düşürülmesine devam edileceği beklentisinin zarar göreceği belirtiliyor. Buna karşılık sendikalar ve muhalefet partilerinin yüzde 70-80’e varan oranlarda zam istekleri de gündeme gelmeye başladı.

İşte bu noktada hedef enflasyon kadar olmasa bile, bunun üzerinde ama geçen yıldaki enflasyon oranına erişmeyecek bir zam oranı bulunması konusunda formül çabaları başladı. Son olarak ortaya atılan formül de geçmiş enflasyonla hedef enflasyon arasında bir yerlerde zam verilmesini öngörüyor. Oluşturulan formüle göre geçmiş enflasyonun yüzde 50’si ile hedef enflasyonun yarısı alınıp toplanacak ve yılbaşında yapılacak zam oranı belirlenecek. Yani gerçekleşen ve hedef enflasyon oranlarının yarısı kadar zam yapılması hesaplanacak.

Bu formülü ilkönce IMF’in yıllık toplantılar sonrası iş dünyası temsilcileri ile yaptıkları görüşmelerde dile getirdiklerini öğrendim. Bunun ardından ise bir yabancı banka, asgari ücret zammı konusunda böyle bir uygulamaya gidilmesinin beklendiğini raporunda yazdı. Şimdi bu formül Ankara’da giderek daha fazla konuşulmaya başladı. IMF ve yabancı bankaların formülü seslendirmeye başlaması ise, “ekonomi yöneticileriyle yaptıkları görüşmelerden edindikleri bir izlenim” olma ihtimalini güçlendirmiş gözüküyor.

22.5-23 bin TL gibi

Geçtiğimiz hafta açıklanan Enflasyon Raporu kapsamında geçmiş ve hedef enflasyon oranlarında yapılan revizyonla birlikte, böyle bir formülün nasıl işleyeceğini aktarmak istedim. Yeni enflasyon tahmin ve hedeflerine göre; 2024 yılı enflasyon rakamının yüzde 44 olması bekleniyor. Buna karşılık Merkez Bankası, OVP’de yeralan yüzde 17.5’luk hedefe karşılık, enflasyon tahminini 2025 yılı için yüzde 21’e çıkardı. Bu oranlardan yola çıkıp kabaca hesap yapacak olursak; yılbaşında yapılacak zam oranı için yüzde 32.5 oranı ortaya çıkıyor. Bu hesaba göre 2025 yılının başında asgari ücretin 22 bin 500 TL’ye çıkması gerekiyor.

Geçtiğimiz enflasyon oranının yüzde 44’den daha yüksek gerçekleşmesi de  ihtimal dahilinde. Ancak Aralık ayının son haftasında yeni asgari ücret rakamı kesinleşip açıklanacağı için, yüzde 44’lük son gerçekleşme tahmininin geçerli olma ihtimali daha yüksek diyebiliriz. Bu arada hesaba göre yüzde 32.5 oranına çıkacak zam oranının, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın her zamanki “kıyak çekme” tavrıyla, yüzde 35’e çıkma ihtimali de olabilir. Yüzde 32.5 oranında yapılacak zam yeni asgari ücreti 22 bin 500 Tl civarına çıkaracak ama yüzde 35 zam olması halinde yeni asgari ücret rakamı 22 bin 950 TL’ye çıkar.

Yılbaşına kadar, tabi ki yeni formüller de ortaya çıkabilir. Ancak gözüken o ki; ekonomi yönetimi de, Hükümet de, iş dünyası da, “gelirler politikası” deyip, bu ortamda, hedef enflasyon kadar zamla yetinilemeyeceğini, artık anladı.

Enflasyon neden düşmez?

Enflasyon hedefi: Merkez Bankası’nın inandırıcılık sorunu