ABD ile arasındaki çip savaşları alevlendi: Çin kendi mikro işlemcilerini yapma çabasını hızlandırdı

Çin, Washington’un ileri çip teknolojisine yönelik yeni ihracat kontrollerine hızlı bir şekilde yanıt vererek önemli çip yapım malzemelerinin ABD’ye satışını yasakladı. Financial Times’n haberine göre Çin bir zamanlar sadece kapalı kapılar ardında tartışılan bir konuyu nihayet yüksek sesle dile getirdi: Ülke ABD çiplerinden kurtulmalı.

Çin’in yarı iletken talebinin büyük bölümünü temsil eden hükümet destekli dört endüstri birliği yaptıkları eş zamanı açıklamalarla üçünün “artık güvenli ya da güvenilir olmadığını” düşündüğü Amerikan çiplerinin alımını yeniden düşünmeye çağırdı. “ABD çiplerini satın alırken dikkatli olun” diyen dört dernek, üyelerini bunun yerine Çinli veya diğer yabancı tedarikçileri aramaya çağırdı. Bu çağrı, Pekin ve Washington arasında temel teknoloji konusunda yaşanan son kısasa kısas salvosunun ortasında geldi. Bu salvo, aralarındaki yoğun rekabeti gözler önüne serdi ve giderek ayrışan uluslararası tedarik zincirlerinin gelişimine ivme kazandırdı.

Geçen hafta alışılmadık derecede hızlı bir tepki veren Pekin, Amerikalı yetkililerin Çin’in en gelişmiş çipleri üretme kabiliyetini “azaltmak” için tasarlanan yeni ihracat kontrollerini açıklamasından sadece saatler sonra ABD’ye kilit mineral ve metallerin sevkiyatını yasakladı. ABD’nin son kontrolleri, Çin’e yarı iletken üretim araçlarının sevkiyatında daha sert kısıtlamalar ve yapay zeka donanımında ihtiyaç duyulan gelişmiş bellek çiplerinin ihracatının yasaklanmasını içeriyor. Buna karşılık Çin de ABD’ye galyum, germanyum, antimon ve süper sert malzemelerin ihracatını yasakladı ve grafit üzerinde daha sıkı kontroller uygulamaya başladı.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping (sağda) geçen ay Joe Biden ile yaptığı görüşmede Washington’un teknoloji kontrollerini Çin’in kalkınma hakkını engellemekle ilişkilendirdi.

Bu adım Pekin’in, ABD’nin ülkeyi ileri teknolojiden mahrum bırakma çabalarına doğrudan karşı koyma konusunda yeni bir isteklilik gösterdiğinin işaretiydi. Geçen ay Başkan Joe Biden ile görüşen Çin lideri Xi Jinping, Washington’un teknoloji kontrollerini Çin’in kalkınma hakkını engellemekle ilişkilendirerek ilk kez bunu “kırmızı çizgi” olarak nitelendirdi.

Albright Stonebridge Group’ta teknoloji uzmanı olan Paul Triolo, “Pekin, ABD’nin teknoloji kontrollerinden giderek daha fazla rahatsız olmaya başladı ve ABD şirketleri ve ABD ekonomisi için ekonomik acı yaratacak şekilde karşılık vermeye hazır olduğunun sinyallerini verdi” dedi.

Çin’in yarı iletkenler, bataryalar ve askeri donanım üretiminde kullanılan malzemelere getirdiği kısıtlamalar, ABD Savunma Bakanlığı ve Pekin tarafından kontrol edilen tedarik zincirindeki kritik malzemeler için başka tedarikçiler ve ikameler bulmaya çalışan Amerikan şirketleri için baş ağrısına neden olacak.

Ülke dünyanın en büyük galyum ve germanyum tedarikçisi konumunda. ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu Ekim ayında her ikisine yönelik tam bir ihracat yasağının ABD gayri safi yurtiçi hasılasını (GSYH) 3.4 milyar dolar azaltacağını tahmin etti.

ABD’nin hırsı kendi başına da iş açacak

ABD çiplerini ortadan kaldırmaya yönelik çabaların hızlanması, Amerikan yarı iletken gruplarının geniş bir kesimine zarar verebilir. Avrupalı bir çip tasarım şirketinin yöneticisi, şimdiden Amerikalı olmadıklarını teyit etmek isteyen gergin Çinli müşterilerden telefonlar aldıklarını söyledi. Yönetici, “İlk kez özel şirketlere ABD çiplerini çıkarma talimatı veriliyor. Bu doğrudan bir emir değil ama caydırıcı bir etkisi olacaktır” dedi.

Bernstein’daki analistler, Çinli grupların, kontrol ettikleri küresel akıllı telefon pazarının yaklaşık yüzde 40’ı ve dünyanın en büyük bilgisayar üreticisi Lenovo’nun da aralarında bulunduğu şirketler tarafından tedarik edilen bilgisayar pazarının yüzde 23’ü için tedarik kararlarını etkileme gücüne sahip olduğunu tahmin ediyor.

Örneğin, Çin’deki müşteriler Amerika’nın tökezleyen geleneksel çip şampiyonu Intel’in geçen yılki satışlarının yüzde 27’sine katkıda bulundu. Yapay zeka çipi devi Nvidia satışlarının yüzde 17’sini bu ülkeden elde etti. Arizona merkezli Onsemi, çiplerinin Çin’deki elektrikli araçların yarısında bulunduğunu tahmin ediyor. Mobil işlemci üreticisi Qualcomm 39 milyar dolarlık yıllık gelirinin yaklaşık yarısını Çin’den elde ediyor.

Qualcomm yatırımcıları “Bu tür bir yoğunlaşmanın riskleri ABD-Çin arasındaki ticaret ve ulusal güvenlik gerilimleri nedeniyle daha da artıyor” diye uyardı.

Ancak Wall Street, ABD çiplerinin Çin cihazlarından tasarlanabileceği yönündeki endişeleri büyük ölçüde göz ardı etti. Bernstein’da Çin’in yarı iletken kendine yeterlilik programı uzmanı olan Lin Qingyuan, yakın ve orta vadede yatırımcıların endişelenmesine gerek olmadığını belirterek “Eğer Çin ABD çiplerinden kurtulabilseydi, çoktan kurtulmuş olurdu” dedi. Hükümet direktifleri yerlileşme çabalarını hızlandırmış olsa da, şirketlerin yine de performansa öncelik vereceğini söyleyen Lin, endüstri birliklerinin son söylemlerinin büyük olasılıkla olgun çiplerde satın alma davranışını değiştireceğini belirtti. Bununla birlikte, Çin’in yerlileşme çabası, hükümet ve devlete ait gruplara Intel ve AMD işlemcileri olmayan bilgisayarlar satın almalarının söylenmesiyle genişliyor.

Alman otomobil parçaları tedarikçisi Bosch’un geçen ay Pekin’de düzenlenen bir tedarik zinciri fuarında bir direksiyon sistemi için “yerelleştirilmiş çip çözümünü” vurgulamasıyla birlikte yabancı şirketler bile yerel yarı iletkenlere geçiş yapıyor. Bir satış müdürü “Bu bizim yerel pazar için yerel ürünümüz” diyor.

Analistler, ABD’nin yeni kontrollerinin Çin’in çip endüstrisi üzerindeki etkisini ölçmek için henüz çok erken olduğunu söylüyor. Yasaklardan önce yapay zeka işlemcileri için gerekli ekipman ve yüksek bant genişlikli bellek (HBM) çipleri stokları aylardır biriktiriliyordu. Gavekal’da yarı iletken analisti olan Tilly Zhang, bellek grubu CXMT’nin denemesine rağmen henüz hiçbir Çinli şirketin HBM çiplerinin seri üretimini gerçekleştiremediğini söyledi.

Trivium’da analist olan Bao Linghao, “Şirketler, önceki ihracat kontrolleri sayesinde son birkaç yılda Amerikan araçlarını değiştirme konusunda anlamlı bir ilerleme kaydetti. Parçalı kontroller Çin’in uzun vadede daha sağlam bir çip tedarik zinciri oluşturmasına yardımcı olacaktır” dedi.

Bernstein’dan Lin, Çin’in yarı iletken ekipman üreticileri üzerindeki etkinin sınırlı olabileceği konusunda hemfikir. Lin, “Üç yıldan uzun bir süredir tedarik zincirlerini Amerikalılaştırmak için çalışıyorlar” dedi.

Çinli ekipman üreticilerinin halihazırda ihracat kontrollerinden etkilenmeyecek eşdeğer ürünlere sahip Japon ve Avrupalı bileşen tedarikçilerine kaydığını söyleyen Lin, ABD’nin kilit müttefiklerinin Washington kadar sert kontroller getirmesini beklemiyor: “Yerel tedarikçiler yetişene kadar ABD dışındaki diğer tedarikçilere geçişin devam etmesini bekliyoruz.”

Bir zamanların küresel çip şampiyonu Intel bugün nasıl satın alma hedefi haline geldi?