Etikçi buna ne diyor: İşimden istifa ediyorum diye arkadaşlarımı yarı yolda bırakmak ve etik davranmamakla suçlanıyorum. Haklılar mı?
70 yılın anketleri analiz edildi: İyi haber, ahlak ‘çökmüyor’
70 yılda yapılan yüzlerce anketin meta analizini yapan bir grup araştırmacı, 'etik değerlerin her kuşakta biraz daha kaybolduğu' algısının doğru olmadığını gösterdi. Son 70 yılda ABD'de insanların yüzde 84'ü, kendi jenerasyonundan sonra ahlakın gerilediğini bildirmiş ama bu doğru çıkmadı.
ABD’deki Columbia Üniversitesi’nde psikoloji doktorası yapan Adam Mastroianni, ‘ahlaki değerlerin her kuşakta biraz daha azaldığı’, ‘insanların gittikçe kaba ve güvenilmez olduğu’ algısının gerçeği ne kadar yansıttığını merak etti ve tezini bu konuda yazmaya karar verdi.
Mastroianni ve Harvard Üniversitesi’nden Profesör Daniel Gilbert’ın birlikte yürüttüğü çalışmanın detayları önceki gün prestijli bilim dergisi Nature’da yayınlandı.
İki araştırmacı, 1949-2019 yılları arasında dünyanın dört bir yanında yapılmış çok sayıda anket sonucunun meta analizini yaptı. ‘Her kuşakta ahlakın biraz daha çöktüğü’ algısına rağmen, veriler ‘değerlerin büyük ölçüde aynı kaldığını’ gösterdi.
Benden sonrası ‘kötü’
Mastroianni ve Gilbert’in analizine göre, son 70 yılda ABD’de insanların yüzde 84’ü, kendi jenerasyonundan sonra ahlakın gerilediğini bildirmiş. 59 farklı ülkede yapılan çeşitli anketlerde de benzer sonuçlar görülmüş.
Ancak aynı kişilerin aynı anketlere 10 yıl arayla verdikleri yanıtlara bakılınca ahlaki değerlerle ilgili düşüncelerin çok değişmediği, insanları kendi kendi yaş grubundan kişilerin ahlaki değerlerine ilişkin değerlendirmeleri çok fazla değişmemiş. Kişiler akranlarının ahlakında bir geriye gidiş bildirmemiş.
Bizi yanıltan hafıza
Adam Mastroianni, ahlaki düşüş algısının hatalı olduğunu, en azından bu ahlaki düşüşün gerçek olduğuna dair sağlam herhangi bir kanıt bulunmadığını söylüyor.
Peki insanlar neden toplumda ahlaki bir çürüme olduğunu düşünüyor? Mastroianni ve Gilbert’a göre bunun bir nedeni yanılmaya son derece müsait olan insan hafızası.
Olumsuz anılar olumlu olanlara göre daha hızlı unutuluyor ve bu da geçmişi olduğundan daha iyi hatırlamamıza sebep oluyor.
Çöküş yanılsaması oy tercihlerini etkileyebilir
Mastroianni’ye göre ahlaki çöküş yanılsamasının önemli toplumsal, hatta siyasi sonuçları olabilir. Örneğin, 2015 tarihli bir ankette katılımcıların yüzde 76’sı hükümetin önceliğinin ‘ahlaki çöküşü ele almak’ olduğunu söylemiş. Mastroianni, bu yanılsamanın oy tercihlerine yansıyabileceğini söylüyor. Asıl zor olanın insanları bunun bir yanılsama olduğuna ikna etmek olduğunu belirtiyor.
Oyunlar ve Bulmacalar