Araştırma: Bağırsak sağlığın kadar adilsin

“İkinci beyin” olarak adlandırılan bağırsakların beden ve ruh sağlığı üzerindeki etkisi uzun zamandır biliniyor, bu konuda çalışmalar artarak devam ediyor. Şimdi akademik çevrelerin dikkatle izlediği prestijli yayın PNAS Nexus’ta yayımlanan makale bağırsak mikrobiyomunun bireyin karar alma süreçleri üstündeki etkilerini de ortaya koydu.

Bağırsaklarda yaşayan bakteri, virüs, mantar ve diğer mikroplar topluluğuna bağırsak mikrobiyomu deniyor. Beslenme alışkanlıklarıyla doğrudan ilgili olan bu mikroorganizmaların bazıları yararlı, bazıları zararlı.

Bağırsak mikrobiyomunun sosyo-duygusal davranışlar üstünde etkili olduğu hayvan deneyleriyle ve klinik vakalar üzerinde yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştı. Ancak sağlıklı bireylerde sosyal karar almayı nasıl etkilediği bilinmiyordu.

Paris Sorbonne Üniversitesi ve Paris Beyin Enstitüsü‘nden Leonie Koban ve Hilke Plassmann’ın kıdemli araştırmacı olarak katkıda bulunduğu bir grup bilim insanı bir deneyle konuyu araştırdı.

İki grup, yedi hafta

Araştırmacıların cevabını bulmaya çalıştıkları soru şuydu: Sinbiyotik (probiyotik ve prebiyotik karışımı) beslenmenin adil olmayan bir teklifi reddetme davranışı üstünde nasıl bir etkisi olur?

Yedi deneye 101 sağlıklı erkek katıldı. 51 kişiye bağırsak mikrobiyomunu iyileştiren sinbiyotik diyet ve 50 kişiye plasebo diyet uygulandı. Yani ikinci grup, öyle olduğunu sansa da sinbiyotik beslenmedi. Grupların mikrobiyom kompozisyonları ve beyin fonksiyonları üstünde önemli etkisi olan LNAA (büyük nötr amino asitler) seviyeleri ölçüldü.

Ültimatom oynadılar

İki grubun karar alma davranışları da 1982’de davranışsal ekonomi alanında çalışan üç bilim insanının geliştirdiği Ültimatom Oyunu üzerinden değerlendirildi. Basitçe anlatmak gerekirse Ültimatom’da bir oyuncu belirli bir miktar paranın nasıl paylaşacağını söyler. Karşıdaki kişi teklifi kabul ederse para o şekilde paylaşılır, reddederse iki oyuncu da hiçbir şey almaz.

Bu araştırmalarda, diyelim 1000 lira var, eğer oyuncuya bu 1000 liradan sadece 50 lira teklif edilirse oyuncular bu miktarı ‘adaletsiz’ buluyor ve reddediyor. Tabii o reddedince diğer oyuncular da para alamıyor. Oysa rasyonel davranış, zaten gökten düşen bu paranın kabul edilmesini gerektiriyor. Araştırmalar, bazen sosyal normların ve bu normların beraberinde getirdiği ‘adalet hissi’nin karar almada rasyonel aklın önüne geçtiğini gösteriyor.

Davranışsal ekonominin bu temel deneyi, bağırsak mikrobiyomu araştırmasında da kullanılmış. Deneyde bağırsak mikrobiyomu diyetle değişen grupta adil olmayan teklifleri reddetme eğiliminde artış gözlendi. Örneğin 10 euro’dan sadece 1 veya 2 euro teklif edilen kişiler ekonomik olarak “rasyonel” olsa da “adil” olmadığı için bu teklifi reddetti.

Makalenin sonuç bölümüne göre bu araştırma vücut-beyin etkileşimlerinin sosyal karar alma üzerindeki iki yönlü rolünü ve insanların ekonomik teoriye göre neden bazen “irrasyonel” davrandıklarını anlamamıza yardımcı oluyor. Bağırsak mikrobiyomunun bileşimi bireylerin sosyal karar alma süreçlerini etkileyebiliyor.

Bağırsaklarınızdaki mikrop ordusuna iyi bakın. Sağlığınızın anahtarı olabilir!