Depremin birinci yılında tartışıyor: Mimarlık ne işe yarar?
Dışı ayrı, içi ayrı dünya: Karşınızda 2.3 milyar dolarlık muhteşem Sphere
Las Vegas'taki devasa küre Sphere, U2 konseriyle açıldı. Dış cephesinde ilk olarak Refik Anadol'un eserlerine yer veren bu mühendislik harikası, modern teknolojinin ve paranın el verdiği bütün imkânlar kullanılarak inşa edildi. Artık yeni bir soru var: Canlı eğlencenin geleceği artık bu mu?
Her şeyin en büyüğü, en görkemlisini inşa etmeyi şiar edinmiş topraklarda devasa bir eğlence mekânı yükseldi ve kapılarını açtı.
ABD’nin aşırılıklarıyla meşhur bölgesi Las Vegas’taki Venetian Resort’un bir parçası olarak 2018 yılında projesi duyurulan Sphere, Eylül ayı sonunda U2 konseriyle açılırken, dışarıdan ihtişamlı görüntüsüyle tüm dünyanın gözünü bölgeye çeviren yapı, nihayet içinde barındırdığı cevherleri de göstermiş oldu. İlk gelen görüntüler insanın şapkasını uçuracak, aklını başından alacak cinsten.
Sphere, açılmadan önce, fakat dış cephesi tamamlandığı dönemde bu devasa cephede sergilenen ilk eserin Refik Anadol imzası taşımasıyla bizim de dikkatimizi çekmeyi başarmıştı.
Sphere’in içinde konser izlemek benzersiz bir deneyim… İşte U2’nun kullandığı sahnelerden biri… Onlar çölde söylüyor, siz Sphere’de koltuğunuzda dinliyorsunuz.
2019’dan beri ilk kez canlı konser veren U2’nun performansıyla açılan Sphere, 2.3 milyar dolara mal oldu. 4 Ekim 2023 tarihli kur karşılığı 79.77 milyar lira. Modern teknolojinin verdiği tüm imkânları taşıyan bu muhteşem yapının mimari firması ABD’de inşa ettiği beyzbol ve Amerikan futbolu stadyumlarıyla çığır açan ve ilk stadyum mimarı olarak bilinen Ron Labinski’nin kurucusu olduğu dünyanın en büyük mimarlık ofislerinden Populous. Bu şirket, Kuzey Amerika ağırlıklı futbol ve beyzbol stadyumlarının yanı sıra, Avrupa’da tanıdık stadyumlarda da eser sahibi: Emirates, Wembley, Etihad başta olmak üzere İngiltere ve Portekiz’de yaptıkları stadyumlar mevcut. Eğlence-seyirci buluşmasında mutlaka bu firmaya yolu düşmüş dünya devlerinin. Şirketin mottosu da “Biz insanların bir arada olmayı sevdiği mekânları tasarlıyoruz.”
En büyük küre: 112 metreye, 157 metre
Projenin görkeminden biraz daha bahsedelim: 112 metre yüksekliğinde, 157 metre genişliğindeki küre, yer küremizdeki en büyük küresel yapı. Sadece çatısı için 3 bin ton çelik kullanılmış. Programlanabilir 1.2 milyon LED ekranla kaplı Sphere, mevsime göre, gündüz veya gece, atmosfere uygun şekilde Las Vegas’ın siluetine emsalsiz bir katkı yapacak. Bu led ekranların kapladığı alan 54 bin metrekare. Bir kıyaslama: İstanbul’daki Kanyon AVM, 40 bin metrekarelik bir alana sahip.
Sphere’nin iç yüzeyini kaplayan ekranların sağladığı imkanlar sonsuz, gerisi yaratıcılara kalmış.
Sphere’in dış cephesindeki led ekranlar ilk kez 4 Temmuz’da açılmış ve “Hello World” kelimelerini havai fişekler takip etmişti.
U2 konseriyle içini gördüğümüz bu muhteşem yapı, ayakta 20 bin, oturarak 18 bin 600 kişiyi ağırlayabiliyor. Bu salonda sinema gösterimi yapılacağını da belirtelim: Darron Aronofsky’nin Postcards From Earth filmi 6 Ekim’de burada gösterilecek. Aronofsky’de açılış gecesinde yerini almış ve haliyle burada büyülenmiş. Zaten filminin gösterileceği mekândaki ilk izlenimini birkaç hafta önce Instagram’da duyurmuştu:
U2 konserine geçelim şimdi. Konser izlerken telefonunu çıkarıp video çekenlere artık kızmamak gerekiyor sanıyorum. Onlar sayesinde bazen bu kadar muhteşem yerleri gitmeden görebiliyoruz. İlk konserden birkaç epik an, YouTube’a düştü ve büyük ilgi gördü. Videoları alta sıralıyorum. Fakat belirtmekte fayda var, Darren Aronofsky diyor ki, “Telefonumla çektiğim görüntü, bu mekânın içinde olmanın nasıl bir şey olduğunu göstermeye yetmiyor.”
https://www.youtube.com/watch?v=sYIFyI27eUQ
Sphere, Venetian Resort’a bağlı bir merkez olarak konserler, film gösterimleri ve hatta bazı spor etkinliklerine ev sahipliği yapacak şekilde tasarlandı. Devasa led ekranını ses olarak da destekleyen çılgın bir sisteme sahip burası: İzleyicilerin her birine kristal berraklığında ses iletmek için 160 bin hoparlör kullanılmış. Bu sistemin adı da Holopot.
Yeter mi, yetmez: 10 bin koltuğu haptic teknolojiyle donatmışlar. Yani titreşimle konser deneyimini daha çarpıcı hale getiriyor: Konserde bas ve davulun etkisini daha iyi hissedebiliyorsunuz, rüzgar, sıcaklık değişimi, koku gibi etkilerle de izlediğiniz şeyin dünyasına daha fazla girebiliyorsunuz.
Dear friends, I am deeply honored to be a part of the opening of The Sphere as the first artist in residence with legends U2 and Darren Aronofsky! I can’t wait to share more of many experiments on The Sphere. pic.twitter.com/sASp5VZjcM
— Refik Anadol (@refikanadol) October 2, 2023
Vulture dergisi, ilk konsere dair izleniminde “Canlı eğlencenin geleceği burası mı?” sorusunu soruyor. O soruya da burada ilk gösterilen ilk eserin sahibi Refik Anadol’un verdiği demeçten cevap arayalım: “Burası, herhangi bir yaratıcı zihnin hayal kurması ve bir tür iki boyutlu düşüncenin ötesine geçmesi için inanılmaz bir alan.”
U2 konseri bu salonun çığır açıcı olacağını gösteriyor. Dilerim bir gün bu topraklarda da böyle salonlar görürüz.
Oyunlar ve Bulmacalar