Herkesin bildiği sır: Meta ‘çocukların platformlarında bulunmasına göz yumdu’

Instagram’da en önemli kurallardan biri 13 yaşın altındaki çocukların platforma üye olamaması. Ancak çocukların üye olmasını engelleyecek herhangi bir sistem yok. Kayıt olmak için sisteme giren bir kişi doğum tarihi kısmından dilediği tarihi seçebiliyor. En azından platformu kullanan diğer kullanıcıların Meta’yı uyarmasıyla bunun önüne geçilebileceğine inanılıyordu, ama öyle olmadı: Meta 2019’un başından bu yana Instagram’da 13 yaşın altındaki kullanıcılarla ilgili 1,1 milyondan fazla ihbar almış, ancak bu hesapların yalnızca bir kısmını devre dışı bırakmış.

Facebook ve Instagram’ın çatı şirketi Meta’nın başı şimdi yeni bir davayla belada. ABD’de 33 eyalet başsavcılarının açtığı yeni davada Meta çocuk gizliliği yasasını ihlal etmekle, ebeveyn izni olmadan çocukların yaşadıkları yer, e-posta adresi gibi kişisel bilgileri toplamaya devam etmekle suçlanıyor. Eyaletlerin iddiaları kanıtlanırsa Meta 100 milyonlarca dolar ceza ödeme tehlikesi yaşayabilir. Dava dilekçesinde “Meta’nın milyonlarca Instagram kullanıcısının 13 yaşın altında olduğu bilgisi şirket içinde düzenli olarak belgelenen, titizlikle analiz edilerek onaylanan herkesin bildiği bir sır ve kamuya ifşa edilmesi büyük bir çabayla engelleniyor” deniyor.

Meta’ya California, Colorado ve diğer 31 eyalet tarafından yöneltilen gizlilikle ilgili bu suçlamalar daha büyük bir federal davanın ufak bir parçası. Esas davada Meta, Instagram ve Facebook’ta “gençleri haksız yere tuzağa düşürmek” ve “iç araştırmalarına rağmen uygulamanın kullanıcılara zarar veren özelliklerini terk etmemek”le suçlanıyor.

Çocukların veri gizliliğini ihlal etmek kişi başı 50 bin dolar ceza gerektiriyor

Türkiye’de genelde şirketlerin veri güvenliğiyle ilgili yargılandığını pek görmediğimiz için bu dava biraz tuhaf gelebilir ama, sonuç olarak kullandığımız her “ücretsiz” uygulama karşılığında kişisel verilerimizi vermiş oluyoruz. ABD’de 1998 tarihinde çıkartılmış “Çocukların Çevrimiçi Gizliliğini Koruma Yasası” var ve bu yasaya göre çevrimiçi siteler 13 yaşın altındaki çocuklardan isim, e-posta adresi ya da fotoğraf gibi kişisel bilgileri istemeden önce ebeveynlerden izin almayı zorunlu kılıyor. Yasayı ihlal etmenin cezası kişi başı 50 bin dolar. Meta da bu yasaya dayanarak yargılanıyor.

Çarşamba akşamı yapılan şikayette şirket içi yazışmalardan, çalışan sohbetlerinden ve şirket sunumlarından kesitler verilmiş ve Instagram’ın platformda istemediği ve ihbar edilen hesapları askıya almak yerine reşit olmayan kullanıcıları takip ettiği iddia ediliyor. Yine, Meta’nın yaş kontrol sistemlerini çok daha sıkı hale getirebilecekken bunda “sürekli başarısız olduğu” ve 13 yaş altı kullanıcıların Instagram hesabı oluşturmak için yaşları hakkında yalan söylemesine olanak tanıyacak bir yaklaşım benimsediği belirtiliyor.

Dilekçede Meta’nın reşit olmayan kullanıcıları takip ettiğini gösteren örnekler de var. Mesela şirket içi bir grafikte Meta’nın Instagram’ı günlük olarak kullanan 11 ila 12 yaşındaki çocukların yüzdesini tuttuğu belirtiliyor. Şirketin kendisine gelen ihbarlarda profilinde kaç yaşında olduğunu gösteren bir fotoğrafı ya da biyografisinde yaşını belirten ibare olmayan kullanıcı hesaplarını askıya almadığı iddia ediliyor. Aklınıza “Çocuğun yaşını kanıtlayan bir şey yoksa Meta neden o hesabı askıya alsın” gibi bir soru gelebilir. Meta çalışanlarının yazışmalarına göre 2019’daki bir olayda bir anne “kızının 12 yaşında olduğunu” belirterek hesabının kapatılmasını istemesine rağmen şirket o hesabı kapatmamış.

Suçlamaları kabul etmedi

Meta cumartesi günkü açıklama yapıp çevrimiçi deneyimleri gençler için güvenli ve yaşlarına uygun hale getirmek için yıllardır çalıştıklarını ve eyalet savcılarının şikayetlerinde “alıntı ve belgelerde özellikle seçici davranarak şirketin çalışmalarını yanlış tanımladığı”nı ileri sürdü. Ayrıca 13 yaş altı çocukları tespit ettikleri anda hesaplarını askıya aldıklarını söyleyip kurallara uymadıkları iddiasını reddetti. İnsanların yaşını çevrimiçi uygulamalarda doğrulamanın zor olduğunu belirten Meta, 16 yaş altı çocukların çevrimiçi mağazalardan uygulama indirirken ailelerinin izninin istenmesini zorunlu kılan bir yasa çıkarılmasını istedi.

Şirket daha önce de gizlilik ihlali suçlamalarıyla karşı karşıya kalmıştı. Meta’nın en büyük veri davası ABD’li 87 milyon seçmenin bilgilerini Cambridge Analytica şirketiyle paylaşmasıyla ilgiliydi. Bunun ortaya çıkmasıyla Federal Ticaret Komisyonu şirkete 5 milyar dolarlık, rekor düzeyde para cezası kesmişti.

Microsoft’a ‘çocukların veri güvenliği ihlali’nden para cezası kesildi