Katil yıldızlar: Dünya benzeri gezegenlerin X ışınları tehlikesiyle başı dertte

NASA’daki gökbilimciler, bir süpernova sonucu oluşan dalganın patlayan yıldızı çevreleyen yoğun gaza çarpmasından kaynaklanan bir tehdit keşfetti. Bu çarpışma gerçekleştiğinde, ürettiği yüksek dozdaki X ışınları patlamadan aylar ya da yıllar sonra Dünya’ya benzer bir gezegene ulaşabilir ve onlarca yıl etkisini sürdürebilir. X ışınına böylesine yoğun bir şekilde maruz kalmak da gezegeni yok oluşun eşiğine sürükleyebilir.

Bu tehdidi anlatan yeni çalışma, 31 süpernova ve sonrasında meydana gelen X ışını gözlemlerine dayanıyor. Çoğunlukla NASA’nın Chandra teleskobu, Swift ve NuSTAR misyonları ile ESA’nın XMM Newton’undan elde edilen veriler, gezegenlerin yaklaşık 160 ışık yılı kadar uzağındaki radyasyondan etkilenebildiğini gösteriyor.

Bunun öncesinde süpernova patlamalarının etkileri üzerine yapılan araştırmaların çoğu iki süreçten kaynaklanan tehlikeye odaklanıyordu. Bunlar patlamadan sonraki gün ve aylarda ortaya çıkan radyasyon ve yüzlerce, binlerce yıl sonra gelen enerjik parçacıklar.

Eğer bir X ışını tufanı yakınındaki gezegeni sararsa, radyasyon gezegenin atmosferik kimyasını ciddi ölçüde değiştirebilir. Dünya benzeri bir gezegen için bu süreç, tehlikeli ultraviyole ışınlara karşı koruyucu olan ozonun önemli bir kısmının yok olması anlamına gelebilir. Dahası başta deniz canlıları olmak üzere çok çeşitli organizmaların ölümüne yol açarak gezegen için yok oluş çanlarını çalabilir.

Bu X ışınına maruziyete Dünya benzeri gezegenin ev sahibi yıldızından gelen ultraviyole radyasyonun etkisi de eklenince ortaya büyük miktarda nitrojen dioksit çıkabilir ve bu da kahverengi bir pusa yol açabilir. Bitkilerin zarar görmesi nedeniyle karadaki yeşillikler rengini kaybedebilir.

Dünya benzeri bir gezegenin radyasyona maruz kalmadan öncesini ve sonrasını gösteren çizim. Fotoğraf: NASA

Dünyanın farklı yerlerinde radyoaktif demir türünün tespit edilmesi de göz önünde bulundurulursa yaklaşık 2 milyon ila 8 milyon yıl önce Dünya’nın yakınlarında yıldız patlamaları gerçekleştiğine dair güçlü kanıtlar var. Araştırmacılar bu süpernovaların Dünya’dan yaklaşık 65 ila 500 ışık yılı uzaklıkta olduğunu tahmin ediyor.

Dünya ve Güneş Sistemi şimdilik olası yıldız patlamaları açısından güvenli bir bölgede olsa da Samanyolu’ndaki diğer birçok gezegen güvende değil. Bu yüksek enerjili olaylar, Samanyolu galaksisi içinde yaşanabilir bölge olarak bilinen ve yaşama elverişli olacağı düşünülen alanları epey bir daraltabilir.

10’ca bilim arasından: NASA’nın Ay simülasyonundan kara salyangozlarına haftanın 9 haberi