NASA, Uluslararası Uzay İstasyonu ile 90 dakika teması kaybetmiş
Müjdemizi isteriz: Aylardır anlamsız sinyaller yollayan Voyager 1 kendine geldi
Uzayda en çok yol kat etmiş insan yapımı uzay aracı Voyager 1 son zamanlarda anlamsız sinyallerden başka bir şey yollamıyordu. Durum vahimdi, öyle ki görevinin sonuna geldiği düşünülüyordu. Ama bilim insanları soruna çare buldu.
NASA'nın Voyager 1 uzay aracı. Fotoğraf: NASA/JPL-Caltech İnsanlığı temsilen şimdiye kadarda en uzun yol kat etmiş NASA uzay aracı Voyager aylarca anlamsız iletiler yolladıktan sonra nihayet Dünya ile yeniden anlaşılır bir iletişim kurmayı başardı. NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı’nda Voyager’ın proje yöneticiliğini yapan Suzanne Dodd sorunun izini sürdükleri dönemde Scientific American’a verdiği demeçte “Bu proje yöneticisi olduğumdan beri yaşadığımız en ciddi sorun ve korkutucu bir durum. Çünkü uzay aracıyla iletişimi kaybediyorsunuz” dedi.
1977’de fırlatılan Voyager 1 sadece birkaç yılda Jüpiter ve Satürn’ü aştı, o zamandan beri de çok daha uzak yerlere doğru ilerliyor. Öyle ki araç 2012’de yıldızlararası uzaya geçti. Ancak Kasım 2023’ün ortalarında Voyager 1’in veri iletimlerinde bozukluklar baş gösterdi. NASA mühendisleri uzaktaki uzay aracının sorunlarını çözmek için harıl harıl çalışmaya başladı. Ajans 22 Nisan’da müjdeli haberi verdi; nihayet çalışmalar sonuç verdi ve NASA uzay aracının durumunun nasıl olduğu konusunda net bilgilere sahip oldu.
Voyager 1 uzay araçları arasında adını tarihe altın harflerle yazdıracak keşifler yaptı. Bunlardan biri Jüpiter’in uydusu Io’nun ölü haldeki Ay’ın aksine süpervolkanik bir dünya olduğunu öğrenmemizi sağlamasıydı. Ayrıca Satürn’ün uydusu Titan’dan topladığı veriler, söz konusu uydunun yüzeyinde sıvı olabileceğini gösterdi. En önemlisi de Voyager 1, Güneş’in ötesinde yaşamın nasıl olduğu konusunda bilim insanlarına birtakım fikirler verdi.
Onu efsane yapan diğer bir şey de dört yıl hayatta kalacak şekilde tasarlanmasına rağmen bugünlere kadar gelebilmesiydi. Yine de yıllar ona da sert davranmıştı. Özellikle düşük performans ve düşük güç kaynağı NASA’nın araçtaki 10 aletten altısını kapatmasına neden oldu. İletişimin geldiği nokta da gönderdiği sinyallerin neredeyse bir Dünya günü sürmesiydi, yani bağlantı iyice zayıflamıştı.
Sorunu nasıl çözdüler?
Geçen sonbaharda son iletişim arızası meydana geldiğinde bilim insanları uzaktaki sondaya hâlâ sinyal gönderebiliyor, uzay aracının çalıştığı konusunda yorum yapabiliyorlardı. Ama Voyager 1’den gelen tek şey anlamsız sinyallerdi. NASA Aralık 2023’te bu durumu “sıfır ve birlerden oluşan tekrarlayan mesajlar” olarak tanımlayacaktı. Ekip sorunun izini uzay aracının uçuş verilerindeki alt sisteme (FDS) kadar sürebilmişti. Tahminlerine göre bu sistemdeki çip arızalanmıştı.
Ne var ki NASA çipi tamir edemedi. Bunun yerine NASA arızalı çipteki kodu kırarak FDS’nin belleğinin boş köşelerine sıkıştırabilecekleri parçalara ayırmayı başardı. Bu düzeltme ilk olarak 18 Nisan’da Voyager 1’e iletildi. Dünya ile uzay aracının bulunduğu nokta arasındaki mesafe 30 milyar mil (24 milyar kilometre). Ekip sondadan yanıt almak için neredeyse iki gün beklemek zorunda kaldı. Sabrın sonu selamettir, 20 Nisan’da NASA düzeltinin işe yaradığına dair mesajı aldı. Ajansa göre FDS sisteminin kayıp kodunun geri kalanını yazmak için önümüzdeki haftalarda ek komutlar gönderilmesi planlanıyor. Bu komutlar arasında uzay aracının Dünya’ya veri gönderme yeteneğini geri kazanacağı komutlar da var.
Voyager 1 şimdilik iyileşiyor gibi görünse de bilim insanları bunun sonsuza kadar sürmeyeceğini biliyor. Er ya da geç düzeltemeyecekleri bir aksaklık meydana gelecek ya da uzay aracının gitgide azalan yakıtı tamamen tükenecek. O gün gelene kadar NASA hem ondan hem de geçen yılın başlarında iletişim arızası yaşayan ikizi Voyager 2’den mümkün mertebe veri almaya kararlı.
Oyunlar ve Bulmacalar