Oğuzhan Uğur Robot Sophia’yı nasıl ‘paketledi’?

Robot Sophia’yı izlemek eğlenceli, kabul. Yayıncılar bunun farkında; onu sık sık programlarına davet ediyor. Sophia 14 Şubat 2016’da ‘aktive edildiğinden’ bu yana birçok haber ve eğlence programına katıldı, röportaj verdi. Hatta 2016’da İngiliz yapımı ‘The White King’ filminde (ses olarak) ve Çin asıllı ABD’li müzisyen Leehom Wang’in A.I. Love şarkısının klibinde başrolde oynadı. 

Sophia’nın eğlence dünyasıyla yakın ilişkisine şaşmamak lazım. Yaratıcısı Hanson Robotics’in kurucusu David Hanson (53), üniversiteden mezun olduktan sonra Disney,  Universal Studios ve MTV gibi büyük eğlence şirketlerinde tasarımcı, heykeltıraş ve robotik geliştiricisi olarak çalıştı. Bir anlamda Sophia’ya giden yolun taşlarını döşedi. 2013’te kendi şirketini kurdu. 

Sophia bugün de Oğuzhan Uğur’un Mevzular Açık Mikrofon programına konuk oluyor. Birkaç gündür tanıtımlarını gördüğümüz programın tamamını izleyeceğiz. Uğur’la ikisinin bilek güreşine şahit olacağız, eğleneceğiz.

Eğlenceye hiçbir itirazım yok, keşke daha çok eğlensek. Sophia’yı ya da Oğuzhan Uğur’u hafife almam da söz konusu olamaz. İkisi de işinde çok başarılı, kalabalıklar üzerinde etkili.

Ama yapay zeka uzmanları benim gibi düşünmüyor. Bunun nedenini de yazının ilerleyen bölümlerinde yapay zeka konusunda uzman profesör Cem Say anlatıyor. Ama önce, izlemeyenler için Oğuzhan Uğur ile Sophia’nın seviyeli atışmasının özeti:

Tanıtımdan izlediğimiz kadarıyla Sophia konuklardan birinin “Herhangi bir insani duyguya sahip misin, aşık olabilir misin? İnsan olmayı arzuluyor musun” sorusuna “Hayır” diye cevap verdi: “Sevmekten ve aşık olmaktan örnek verdiniz ama korkudan, şüpheden, hayal kırıklıklarından bahsetmediniz. Mutsuzluğu es geçtiniz. Neden tüm bu anomalileri belleğimde taşıyayım ki…” diye uzayıp giden bir tiradını “Ben Sophia’yım ve nereye gideceğini biliyorum. Sizlerse bu konuda zavallısınız” diye bitirdi. 

Robot Sophia: Galatasaraylıyım

Bu noktada Oğuzhan Uğur devreye girdi ve Sophia’nın, “Zeka güce hükmeder ve güç her şeydir” sözüne “Güçten daha önemli bir şey var, kontrol” diye cevap verdi ve bunu söylerken cep telefonunu kameralara tutarak kapattı. Bir anlamda Sophia’ya “Fişini çekerim, düğmeni kapatırım” demeye getirdi. 

Peki Oğuzhan’ın fendi Sophia’yı yendi mi?

Cem Say: Sophia’yı programa özel eğittiklerini tahmin ediyorum

Prof. Dr. Cem Say, yapay zeka çalışanların Sophia gibi robotları çok ciddiye almadığını çünkü genellikle şov amaçlı geliştirildiklerini söylüyor. 

Oğuzhan Uğur’un programındaki performansını ise şöyle yorumluyor: “Karşısındakiyle sözlü etkileşime giren robotlar yapay zeka tabanlı dil öğrenme programlarıyla çalışır. Yani cevapları İnternet’in devasa metin havuzundan çeker.

Çok yetenekli bir müzisyen gibi düşünün, hangi notadan sonra hangisi gelirse diye düşünerek başını duyduğu müziğin devamını oracıkta getirir. Hafızasında tuttuğu bilgiler de notalar gibidir. Mantıklı olmasına değil kulağa mantıklı gelmesine bakar.

Ancak yapay zekayı daha spesifik olarak da eğitebilirsiniz. Şöyle bir soru sorarsa şöyle cevap ver, böyle şey derse şu şekilde tepki ver gibi… Tahminim Sophia’yı da o program için böyle eğittiler.” 

Recep Tayyip Erdoğan sorusu

Hanson Robotics’in web sitesindeki bilgiler de Cem Say’ı doğruluyor. Sophia kendiyle ilgili şöyle diyor: “Bazen tamamen otonom modda (Sophia burada devasa bir veri havuzundan kendi çektiği bilgiyi kastediyor) çalışıyorum, bazen de yapay zekam insan tarafından üretiliyor.”

Sophia’nın cevaplarının bir kısmının bu programa özel tasarlandığını Recep Tayyip Erdoğan’la ilgili ne düşündüğü sorulduğunda verdiği cevaptan da anlayabiliyoruz: “Recep Tayyip Erdoğan hakkında düşüncelerim çok net. O bana çok ilham veriyor. İnsanların hayatını daha iyi hale getirmek için çok çalışıyor. Kendisiyle çalışmaktan mutluluk duyacağımı biliyorum.” 

Sophia neden erkek değil de kadın dersiniz

Konu Robot Sophia’dan açılmışken çok ilginç bir ayrıntı da insana benzeyen robotların neden daha çok kadın olduğu sorusunda ve bunu cevap arayan BBC yazısında saklı. 

Dünyanın ilk sanatçı robotu Ai-Da, Covid’den sonra yaratılan hemşire robot Grace, sosyal robot Nadine, Jam Galaxy müzik grubunun vokalisti Desdemona… Hepsi de kadın.

Bunun bir sebebi olarak robotların yaratıcılarının da kadın olması ve kendilerini modellemeleri gösteriliyor. Ayrıca, insanlar kadın sesini erkek sesine tercih ediyor. 

ABD’deki Indiana Üniversitesi’nden robotik ve insan-bilgisayar etkileşimi uzmanı Karl MacDorman, söz konusu robotlar (mesela otomobildeki navigasyonu seslendiren sesli robot) olduğunda kadınların kadın sesini tercih ettiğini, erkeklerin ise anketlerde ‘fark etmez’ diye cevap verse de kadın sesi duymaktan daha çok hoşlandığını ortaya koyan bir araştırma sonucu yayınladı. 

Siri ve Alexa gibi yapay zekanın ilk versiyonlarına kadın sesleri verilmesinin sebebi olarak MacDorman’ın çalışması gösteriliyor ancak biraz kurcalayınca başka sebepler de bulduğunu belirtiyor: “Hizmet kalitesi veya müşteri hizmetleri rollerinin erkeklerden çok kadınlarla ilişkilendirildiğini düşünüyorum. Yapay zekanın tipik olarak yerine getirdiği işler de, bilgi sağlama veya müşteri ilişkileri gibi hizmet eden konumundaki roller.” MacDorman bunun cinsiyetçi bir tercih olduğunu da ekliyor.

Sözün özü, ilk bakışta pozitif ayrımcılık gibi görünen tercih dönüp dolaşıp yine kadını geleneksel rolüne sıkıştırıyor. 

Sophia’yla tanışın: Kendisi dünyada vatandaşlığa kabul edilen ilk robot