Çin’den geldi, neredeyse bütün Karadeniz’i istila etti, şimdi onunla mücadele için seferberlik var: Kahverengi kokarca

Hepi topu 17 milimetre büyüklüğünde bir böcek. Anavatanı Uzak Doğu’dan, Çin, Kore ve Japonya’dan bir hayli uzakta pek çok ülkenin baş belası durumunda. Son 5-6 yıldır Gürcistan üzerinden Türkiye’ye de girdi ve şimdilik neredeyse bütün Karadeniz kıyılarını istila etmiş durumda ve başta fındık olmak üzere bütün tarımsal üretime çok büyük zarar veriyor. Adı Kahverengi kokarca.

Uçucu bir böceğin adının ‘korkarca’ olması sizi şaşırtmasın; bu böcek gerek bazı düşmanlarından korunmak ve gerekse çiftleşmek için keskin bir koku salgılıyor, adını da bundan alıyor. Öyle büyük bir hızla çoğalıyor ki, sadece bir çiftinin bir yere gelmesi, kısa sürede bu türün bütün o bölgeyi istila etmesine neden olabiliyor.

Bilimsel adı ‘Halyomorpha halys’ olan kahverengi kokarcanın ana vatanı Uzak Doğu, daha doğrusu Çin, Kore yarımadası, Japonya ve Tayvan adası. Pek çoğu değerli tarımsal ürün olan 100’den fazla bitki türünden besleniyor bu böcek.

Küresel zararlı

Küresel ticaretin artması, bu böceği de küreselleştirdi. Avrupa’da ilk olarak ilginç biçimde 1998 yılında İsviçre’nin Cenevre kentinde görüldü. Geriye doğru izi sürüldüğünde, Çin’den ithal edilen çatı kiremitleriyle birlikte böceğin Avrupa kıtasına geldiği anlaşıldı. 2010-11’de ilk kez Amerika Birleşik Devletleri’nde meyve bahçelerine musallat olunca büyük bir sorun olarak adlandırıldı. Ardından kahverengi kokarcanın durdurulamaz yayılması geldi. 2014’de Rusya’nın Karadeniz kıyısında Soçi kentinde yapılan Kış Olimpiyatları için İtalya’dan ithal edilen bazı inşaat malzemesinin içinde bu Çinli böcek de vardı. Karadeniz’e girişi böyle oldu. Önce Gürcistan’ı boydan boya istila etti, ardından Artvin üzerinden Türkiye’ye girdi ve neredeyse bütün Karadeniz’i ele geçirdi. En son Batı Karadeniz’de Sakarya’ya kadar ulaştı.

Avrupa’da daha çok elma bahçelerine zarar verdi. Gürcistan’da üzümden fındığa her türlü ürüne. Türkiye’de fındık başta olmak üzere Karadeniz’deki bütün tarımsal üretim bu böcekten olumsuz etkileniyor. Üreticinin zararı çok büyük.

Çinli istilacıya karşı Japon samurayı

Tarım Bakanlığı bu böcekle iki yıldır amansız bir mücadele yürütüyor. Bir yandan her yer ilaçlanıyor, bir yandan da bu böceğe karşı ‘biyolojik silah’ kullanılıyor. Hayır, bu aklınıza gelen türden bir biyolojik zehirli silah değil; bir canlı.

Önemli bir arı türü olan samuray arıları, bu böcekleri onlar daha larva aşamasındayken yok edebiliyor. O yüzden, Çin ve Japonya kaynaklı bu böceğe karşı Türkiye’de de doğaya ‘Samuray arıları’ salıveriliyor. Bu arının kökeni de, adından tahmin ettiniz herhalde Japonya.

Söylendiğine göre samuray arıları, kendi yumurtalarını kahverengi kokarca larvalarının içine bırakıyor, böylece dünyaya kahverengi kokarca değil samuray arısı geliyor.

Bakanlık 300 bin arı bırakacak

Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü istilacı tür olan kahverengi kokarca ile mücadelenin artarak devam ettiğini belirtti. Müdürlük kahverengi kokarcanın doğal düşmanı olan 300 bin samuray arısının daha doğaya salınacağını açıkladı.

Genel Müdürlük’ten yapılan yazılı açıklamada “Kahverengi kokarca ile mücadelemiz Bakanlığımızın ilgili genel müdürlükleri, il ve ilçe tarım müdürlükleri, sivil toplum kuruluşları ve üreticilerimizle tam bir iş birliği ile sıkı bir şeklide yürütülmüştür. Bu kapsamda 2023 yılında Kahverengi Kokarca Mücadelesi Eylem Planı hazırlanmış ve 2024’te kahverengi kokarca ile mücadelede seferberlik başlatılmıştır. Çalışmalar kapsamında; başta bu istilacı türün popülasyonunun fazla olduğu 35 ilde 196 ilçede 1272 teknik personelle çalışmalar yapılmıştır. Yaklaşık 100 bin üreticimize, sektör temsilcilerine ve mücadeleyi kamuoyuna aktarmaları için basın mensuplarına bilgilendirme yapılmıştır. Konuyla ilgili olarak eğitim filmleri hazırlanmış, afiş-liflet-broşürler hazırlanmış ve üreticilere dağıtılmıştır. Kahverengi kokarca ile mücadele kapsamında biyoteknik mücadele amaçlı tuzaklar ruhsatlandırılmış olup yaklaşık 3 bin tuzak üreticilerimize il müdürlüklerimiz aracılığıyla dağıtılmıştır. Daha çok kışlak alanlarda mücadelesine yoğunlaşarak yaklaşık 40 bin ev, depo, ahır ve benzeri yer ilaçlanmıştır. Biyolojik mücadele kapsamında söz konusu illerde kahverengi kokarcanın doğal düşmanı olan yaklaşık 200 bin samuray arısı doğaya salınmıştır” dendi.

Gelecek sezonda da kahverengi kokarca ile mücadelenin artarak devam edeceği belirtilerek “Bu kapsamda yerel yönetimlerle iş birliği içerisinde popülasyonun yoğun olduğu belirlenen yaklaşık 140 bin ünitede ilaçlama yapılacaktır. Bölge genelinde enstitülerimiz tarafından geliştirilen 300 bin samuray arısı doğaya salınacaktır. Kahverengi kokarcayı bahane ederek üreticiden daha düşük fiyatla ürün almaya çalışan tüccar ve manavlar hakkında İlgili Bakanlıklarımızla gerekli çalışmalar yürütülmektedir. Kahverengi kokarca mücadelesine yönelik çalışmalar hasat sonrasında da ara vermeden devam edilecektir. Bu süreçte üreticilerimizin il, ilçe müdürlüklerimizce yapılan uyarıları takip etmeleri önem arz etmektedir” ifadelerine yer verildi.

Vücudunda binlerce arı varken resim yaptı, ‘Savaşların bitmesini istiyorum’ dedi