Altında esrarengiz tüneller bulunan sinagog için tahliye kararı

New York’un Brooklyn ilçesinde Hasidik Yahudilerin küresel merkezi olarak bilinen Şabat (Chabad) Lubavitch Sinagogu’nda yasadışı tüneller kazıldığı ortaya çıkmıştı. Tünellerden çıkan malzeme sinagogdaki gizemi ayyuka çıkartmış, New York polisi tüneli kapatmıştı. Sinagog ve çevresinde yaşanan olaylarda dokuz aşırılıkçı Ortodoks Yahudi gözaltına alınmıştı. New York Belediyesi çarşamba günü yapının sağlamlaştırılması için acil durum emri yayımlamıştı.

New York İskan Dairesi de “Salı sabahından bu yana Crown Heights’ta binaların altında bulunan yasadışı kazı çalışmalarını ve bunun komşu yapılar üzerindeki etkilerini araştırmak üzere sahadayız” dedi. İskan dairesinin açıklamasında ek önlemler alınabileceği belirtilerek şu ifadelere yer verildi:

“Kapsamlı inceleme sonucunda tünel üzerindeki binaların sağlamlaştırılması için acil çalışma emri çıkardık, bina sakinlerinin güvenliğini sağlamak için binaların bazı kısımlarını boşaltma emri verdik ve kaçak çalışma nedeniyle mülk sahiplerine karşı yaptırımlar uyguladık. Bu acil durum sağlamlaştırma çalışmasının ilerleyişini izlemeye devam edeceğiz ve gerekirse kamu güvenliği açısından gerekli olabilecek ek önlemleri almaya hazırız.”

New York synagogue with illegal tunnel receives emergency work orders https://t.co/BfQ29UBXtt

— BBC News (World) (@BBCWorld) January 11, 2024

İskan Dairesi Basın Sözcüsü Andrew Rudansk Associated Press’e (AP) geniş kapsamlı incelemelerin ardından tünellerin üstündeki sinagog ve çevresindeki bazı binaların güvenlik gerekçesiyle tahliye edileceğini açıkladı. Rudansky tünellerin sinagogun arkasındaki iki katlı bir binada yapısal sorunlara yol açtığı ve söz konusu bina için de tahliye kararı alındığını söyledi.

Sinagogun ve bazı binaların altındaki tünellerin yasaya aykırı açıldığını vurgulayan sözcü tünellerde moloz, pislik ve bazı aletler bulunduğu bilgisini paylaştı. Rudansky tahliye işleminin uygulanmasının ardından binalarda güçlendirme çalışmaları yapılacağını kaydetti.

Ne olmuştu?

Brooklyn bölgesindeki 770 Eastern Parkway adresinde bulunan Şabat Lubavitch Hasidik Yahudi topluluğunun genel merkez olarak kullandığı tarihi sinagogun altında gizli tüneller ortaya çıkmıştı.

Belediye müfettişleri yasadışı tünellerin tarihi mülke zarar verebileceği endişesiyle acil bir yapısal inceleme için pazartesi günü bölgeye çağrılmıştı. Bunun üzerine polis ile sinagogun içinde direnen bazı kişiler arasında arbede yaşanmış, polise direnen dokuz kişi gözaltına alınmıştı. Bu kişiler mülke zarar verme, tarihi bir yapıyı pervasızca tehlikeye atma ve devlet idaresini engellemekle suçlanmıştı.

Söz konusu yapı şehirdeki en önemli Yahudi mekanlarından biri. Her yıl binlerce ziyaretçi ağırlayan bina eskiden Ortodoks Yahudi hareketinin lideri Haham Menachem Mendel Schneerson’un eviydi. Schneerson Şabat Lubavitch’e liderlik etmesi ve Holokost’ta yıkıma uğrayan Hasidik dini cemaatini yeniden canlandırmasıyla tanınıyor. 1994 yılında öldü ancak karargahı Yahudi dini için ünlü bir merkez olmaya devam ediyor.

Tüneli kimlerin inşa ettiği, bunu nasıl yaptıkları ve motivasyonlarının ne olduğu hâlâ belirsizliğini koruyor ancak Brooklyn’de cadde üzerindeki en az bir binaya bağlandığı anlaşılıyor. Bunun yanında Şabat Lubavitch cemaatinden bir sözcü olaydan “bir grup aşırılık yanlısı öğrenciyi” sorumlu tutmuştu.

Cemaatin lideri Haham Yehuda Krinsky ise polise çabaları için teşekkür etmiş ve cemaatin “bir grup genç kışkırtıcının vandalizminden acı duyduğunu” söylemişti. Krinskiy “Bu iğrenç eylemler soruşturulacak ve sinagogun kutsallığı yeniden tesis edilecektir” demişti.

New York Times’a konuşan bir bölge sakini bazı kişilerin sinagogun genişlemesini hızlandırmak için tüneli inşa etmeye çalıştığını söylemişti. Sinagogdaki ayinlere ve etkinliklere katılan bazı üyelerin de son yıllarda binadaki aşırı kalabalıktan şikayetçi olduğu bildirilmişti.

Aşırılıkçı Şabat Lubavitch cemaati ve karmaşık ilişkileri

Tünellerin bulunduğu sinagog Siyonizm ve İsrail’e verdiği destekle bilinen Şabat Lubavitch cemaatine ait. Şabat Lubavitch hahamları son yıllarda İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve İsrail devleti ile gizli anlaşmaları ve karmaşık ilişkileriyle ön plana çıkıyor.

Kutsal Topraklar’da Siyonizm’i en çok destekleyen topluluk olarak bilinen cemaat geçmişte Siyonizm karşıtı gibi görünüyordu. Daha sonra ortaya çıkan bilgiler gizliden gizliye Siyonizm’i desteklediklerini ortaya çıkardı.

Dünyanın dört bir yanındaki Şabat okulları İsrail Bağımsızlık Günü’nü kutlamıyor. Cemaat ülkenin ulusal marşı olan “Hatikvah”a kesinlikle karşı çıkıyor. İsrail bayrağı sallamak ya da bir Şabat merkezinde İsrail bayrağı bulundurmak bile hoş karşılanmamakta. Bununla birlikte Şabat’ın İsrail askerlerine verdiği güçlü destek Brooklyn’deki ofisinde merhum Şabat lideriyle bir araya gelen içişleri ve güvenlik konularında danışmanlığına başvuran çok sayıda İsrail devlet başkanının toplantılarıyla çok kez basına yansımıştı.

Her dönem İsrail’i ve Siyonizm’i desteklediği düşünülen Şabat Lubavitch’in geçmişte İsrail devletine ve ideolojisine karşı olması devletin seküler yapısıyla ilişkilendiriliyor.

Aşırılıkçı Yahudilerin New York’ta tüneli çıktı