Biden, Netanyahu’nun Refah’a girme planına sıcak bakmıyor

ABD Başkanı Joe Biden dün İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yaptığı telefon görüşmesinde Gazze’deki rehinelerin serbest bırakılması müzakerelerinde kaydedilen ilerlemeden faydalanmak gerektiğini” vurguladı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada “Başkan Biden Hamas’ın yenilgiye uğratılması ve İsrail ile halkının kalıcı güvenliğini sağlama yönündeki ortak hedefimizi bir kez daha teyit etti. Biden ve İsrail Başbakanı Netanyahu Hamas’ın elinde geriye kalan diğer rehinelerin serbest bırakılmasını güvence altına almak için süregelen çabaları ele aldı” dendi.

İki lider 19 Ocak’tan bu yana ilk kez telefon görüşmesi yaptı. Görüşmede yalnızca rehineler değil İsrail’in Gazze’de devam eden operasyonu ve İsrail askerlerinin Refah kentinde düzenlemesinin beklendiği kara harekâtı da ele alındı.

Savaşta hayatını kaybedenlerin sayısı 28 bini aşarken Tel Aviv şimdi de Gazze’nin güneyinde, Mısır sınırına yakın bölgedeki Refah mülteci şehrine operasyon düzenlemeye hazırlanıyor. Savaşın başlarında Netanyahu hükümeti Gazze’nin kuzeyindeki güneye “güvenli” diyerek insanları buraya sürmüştü. Savaşın ilerleyen aşamalarında güneydeki Han Yunus ve Refah bombardımanların hedefine oturmuştu. Refah Gazzelilerin güneyde gidebileceği en uç yer. Şimdi İsrail askerlerinin buraya girmesi demek Gazzelilerin gidebileceği hiçbir yer kalmaması anlamına geliyor.

Beyaz Saray’ın açıklamasına göre Biden “Refah’a sığınmış bir milyondan fazla insanın güvenliğinin sağlanacağına dair inandırıcı ve uygulanabilir bir plan olmadan böyle bir askeri operasyona girişilmemesi gerektiği konusundaki görüşünü” teyit etti. Ancak Biden’ın görüşünün Netanyahu için ne kadar önemli olduğu tartışılır. Biden yönetimi son zamanlarda rehine takası için “insani mola”yı desteklemesi için İsrail’e baskı yapmaya çalışıyor ama bu çabalar o kadar başarılı sayılmaz.

Netanyahu operasyon öncesinde Refah’taki halktan şehri boşaltmalarını istedi ancak Filistinliler artık nereye gidebileceklerini bilmiyor. Birleşmiş Milletler’e (BM) göre Refah’ta 1.3 milyondan fazla insan var. Refah’ın Mısır’la sınırı var ancak bu sınır kapısı aylardır kapalı. BM yetkilileri İsrail ordusunun Refah’a girmesinin “ortalığı kan gölüne çevireceği” uyarısı yaptı. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Kirby de ABD’nin siviller gözetilmeden Refah’a yapılacak herhangi bir saldırıdan yana olmayacakları, saldırının ancak “felaketle sonuçlanacağı” yorumunu yaptı.

Biden’ın ‘İsrail aşırıya kaçtı’ yorumundan sonra ilk görüşme

Biden’ın Netanyahu ile telefon görüşmesi ABD’li liderin İsrail’in Gazze işgaliyle ilgili bugüne kadarki en sert çıkışlarından birini yaptıktan birkaç gün sonra geldi. Biden perşembe günü Beyaz Saray’da gazetecilere “Bildiğiniz gibi Gazze’deki müdahalenin aşırıya kaçtığı görüşündeyim” diyerek Gazze’ye daha fazla insani yardımın girmesini sağlamak üzere sınır kapılarının açılması çabalarını anlattı.

Netanyahu ANC News kanalında yayınlanan mülakatında Biden’ın yorumlarını “Biden’ın savaşın başından bu yana İsrail’e verdiği desteği takdir ediyorum. Sözleriyle tam olarak neyi kast ettiğini anlıyorum” diye değerlendirdi ve “Hamas’ın peşinden giderken sivil nüfusun aldığı zararı en aza indirmeye çalıştıklarını” belirtti. ABC muhabiri Jonathan Karl Gazze’de ölenlerin sayısının 28 bini aştığını hatırlatınca Netanyahu “Hamas’ın istatistiklerine ihtiyatla yaklaşıyorum. Size şunu söyleyebilirim, savaş uzmanlarına göre sivil/terörist kayıp oranını bire birin altına indirdik ki bu da benzer savaşlardaki oranlardan çok daha düşük” dedi.

Gazze Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı verilere en son Biden şüpheyle yaklaşmış ve bunun üzerine bakanlık hayatını kaybedenlerin isimlerini tek tek paylaşmıştı.

Refah operasyonu ihtimali uluslararası toplumu endişelendiriyor

Netanyahu’nun planı aralarında Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Krallık’ın da bulunduğu pek çok ülkede endişeye yol açtı. Bu zamana kadar Riyad zirvesinden başka etkili adım atmayan Suudi Arabistan’ın Dışişleri Bakanlığı Refah’a girilmesinin “çok ciddi sonuçları olacağı” uyarısı yaptı. İsrail’in planının yalnızca daha fazla can kaybına yol açacağı ve Gazze Şeridi’ndeki insani felaketin daha da kötüleşeceği belirtildi.

İsrailli lider ise tüm eleştirilere “Zafere çok yakınız. Bunu başaracağız. Son kale olan Refah’taki Hamas teröristlerini de ele geçireceğiz. Bunu yaparken sivil halkın bölgeden ayrılabilmesi için güvenli bir koridor oluşturulacağını” söyledi. Filistinlilerin nereye gideceği konusunda ise “Ayrıntılı bir plan üzerinde çalışıyoruz” dedi. Netanyahu sözlerine “Refah’a girmememiz gerektiğini söyleyenler aslında ‘Savaşı kaybet, Hamas orada kalsın’ demek istiyor” diye devam etti.

Hamas ise Refah’a girilirse rehine müzakerelerinin hepten sona ereceğini söyledi. Özellikle Paris’teki esir takası müzakerelerinin ardından ilerleme kaydedilir gibi olmuştu. Şu anda Gazze’de 136 rehine olduğu biliniyor. 103’ünün hayatta olduğu, en az 29’unun ise ölü olduğu tahmin ediliyor. Esirlerin çoğu Hamas’ın elinde olsa da İslami Cihad ve diğer Filistinli direniş gruplarının elinde de rehine olduğuna inanılıyor.

Rehinelerin güvenli bir şekilde eve döndürülmesi için en büyük baskıyı Netanyahu görse de pazar günkü demecinde “Rehineleri kurtarmak için her türlü çabayı göstermeye kararıyım. Bunun için de baskı uygulamak gerekiyor, baskı işe yaradı ve yine yarayacak” dedi.

Mısır’da göç korkusu

İsrail’in Refah’a sığınan Filistinlileri Mısır’a doğru zoraki göçe tabi tutma ihtimali Kahire’de sıkıntı yaratıyor. Halen büyük bir ekonomik buhranın içinde olan ülke olası bir mülteci akınına karşı önlem almaya çalışıyor. İki Mısırlı güvenlik kaynağı önceki günlerde Reuters’a Mısır’ın Gazze sınırında güvenliği artırmaya yönelik bir dizi tedbir kapsamında son iki hafta içinde kuzeydoğu Sina’ya yaklaşık 40 tank ve zırhlı personel taşıyıcı gönderdiğini söylemişti.

Söz konusu tedbir İsrail’in askeri operasyonlarının Gazze’nin güneyindeki Refah kenti etrafında genişleyeceği sinyalini vermesinin öncesinde alındı. İsrail’in Gazze işgalinin başladığı 7 Ekim’den bu yana Mısır ara ara üstü dikenli tellerle kaplı beton bir sınır duvarı inşa ettiği yönündeki haberlerle gündeme geldi. Güvenlik kaynakları aynı zamanda sınır karakollarında setler inşa edildiğini ve gözetimin de artırıldığını ifade etti.

Refah için endişe dolu bekleyiş: Netanyahu operasyon için seferberlik istiyor