Çin ve Rusya’da Biden planı endişesi: Gazze önerisinde değişiklik talebi

Hamas’ın 7 Ekim’deki Aksa Tufanı Operasyonunda 1200 İsraillinin öldürüp 250’sinin rehin alınmasıyla başlayan misilleme saldırıları Gazze’nin topyekûn işgaline dönüşeli tam 7 ay oldu. İsrail’in 76 yıldır devam eden zulmünün patlama noktası olan 7 Ekim’den bu yana İsrail saldırılarında ölen Filistinli sayısı 36 bin 654’e yükseldi. 83 binden fazla Filistinli yaralanırken 11 bin Filistinli ise kayıp. Yetkililer, ölü sayısının açıklanandan çok daha fazla olduğuna da dikkat çekiyor. İsrail’in taş üstünde taş bırakmadığı Gazze’de enkaz altında henüz ulaşılamayan binlerce cansız bedenin olduğu tahmin ediliyor.

İsrail ile Hamas arasında 24 Kasım 2023’te başlayan ve bir hafta süren esir takası kapsamında 81 İsrailli ve 240 Filistinli esir karşılıklı serbest bırakılmıştı. Hamas’ın elinde hâlâ 124 İsrailli esir bulunuyor, bunların 43’ünün ise öldüğü açıklanmıştı. Bu bir haftalık geçici ateşkesin ardından kalıcı bir ateşkes umutları yükselse de o tarihten bu tarihe neticeye varan bir görüşme olmadı. Hatta, umutlar her geçen gün daha da kırılıyor desek yeri.

Biden, önerisine destek aramayı sürdürüyor

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Refah konusunda kendisini dinlememesi nedeniyle yaşadığı hayal kırıklıkları ardından direksiyona geçmeye karar verdi ve bundan bir hafta önce bir öneri sundu. Biden’ın önerisi, Gazze Şeridi için İsrail girişimi olarak nitelendirdiği üç aşamalı bir ateşkes planından oluşuyordu. Hamas’ın hâlâ yanıt vermediği ve üzerine çalışmaya devam ettiği öneri için Biden da uluslararası destek arayışlarını artırdı.

Pazartesi günü 15 üyeli Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) bir sayfalık bir karar taslağı ve çarşamba günü de her ikisi de revize edilmiş bir versiyonu sundu. İngiltere merkezli haber ajansı Reuters’ta yer alan habere göre mevcut taslak, ateşkesi memnuniyetle karşılıyor, İsrail için “kabul edilebilir” olarak tanımlıyor, “Hamas’a da kabul etmesi çağrısında bulunuyor ve her iki tarafı da gecikmeden ve koşulsuz olarak şartları tam olarak uygulamaya çağırıyor.”

Rusya ve Çin plan nedeniyle endişeli

BMGK’da veto yetkisine sahip olan daimi beş üyeden Rusya ve Çin, Biden’ın İsrail ile Hamas arasında ateşkes sağlanmasına yönelik önerisini destekleyen ABD karar taslağına ilişkin endişelerini gündeme getirdi. Diplomatlar, konseyin tek Arap üyesi Cezayir’in de metni desteklemeye hazır olmadığının sinyalini verdiğini söyledi. Karar tasarısının geçmesi için en az dokuz lehte oya ve ABD, Fransa, İngiltere, Çin ya da Rusya’nın veto etmemesi gerekiyor.

Birinci aşamada Gazze Şeridi’nde “tam ve eksiksiz bir ateşkes”, ikinci aşamada ise “tarafların mutabakatı üzerine düşmanlıkların kalıcı olarak sona erdirilmesi” gibi önerinin bazı ayrıntıları yer alıyor. Ancak diplomatlar, bazı konsey üyelerinin İsrail’in planı gerçekten kabul edip etmediği konusunda soru işaretleri olduğunu ve konseyin mart ayında acil ateşkes ve tüm rehinelerin koşulsuz serbest bırakılması talebine bağlı kalmasını istediklerini söyledi.

Moskova değişiklik önerdi

Rusya, hem Hamas’a hem de İsrail’e öneriyi kabul etmeleri çağrısında bulundu ancak tüm tarafların saygı göstereceği acil, koşulsuz ve kalıcı bir ateşkes talep etmeyi içeren değişiklikler de önerdi. Moskova ayrıca taslakta, Biden’ın geçen hafta yaptığı açıklamaları yansıtacak şekilde, birinci aşama ateşkesin ikinci aşama müzakereler devam ettiği sürece yürürlükte kalacağının vurgulanmasını istiyor. ABD, Mısır ve Katar’dan müzakereciler aylardır ateşkes için arabuluculuk yapmaya çalışıyor. Hamas, Gazze Şeridi’ndeki savaşa kalıcı bir son verilmesini ve İsrail’in 2,3 milyon nüfuslu bölgeden çekilmesini istediğini söylüyor.

İsrail ise “Hamas tamamen ortadan kaldırılana kadar Gazze’den çekilmeyeceklerini” belirtmeye devam ediyor.

Ateşkes konuşulsa da vahşet bitmiyor

İsrail, ateşkes için çabalar sürerken Gazze’yi vurmaya da devam ediyor. Gazze’nin kuzeyiyle saldırılarına başlayan İsrail, en son Refah’a da girerek tüm Gazze’yi işgal girişimine resmen başlamış oldu. Bölge sakinleri, arabulucuların Gazze savaşında ateşkes sağlama çabalarında ilerleme kaydedilmemesi üzerine İsrail güçlerinin gece boyunca Refah’ı havadan ve karadan vurduğunu ve tankların batıya doğru ilerlemeye çalıştığını söyledi. İsrail askerleri ile Hamas liderliğindeki Filistinli Direniş Örgütleri (Operasyon Odası) arasında da şiddetli çatışmalar yaşandı. Bölge sakinleri, Mısır sınır hattı boyunca kontrolü ele geçiren tankların güney kentinin batısına ve merkezine doğru birkaç baskın düzenlediğini, evlerinde mahsur kalan ve gafil avlanan birkaç bölge sakininin yaralandığını söyledi.

İsrail dün de Gazze Şeridi’nin orta kesiminde Nuseyrat mülteci kampı yakınlarında yerinden edilmiş insanların hayatta kalma mücadelesi verdiği Birleşmiş Milletler (BM) okuluna düzenlediği hava saldırısında aralarında 14 çocuğun olduğu yaklaşık 40 Filistinlinin ölümüne neden olmuştu. Okul saldırısından sonra Deyrel Balah’taki Aksa Hastanesi’ne 30 ceset getirildiği belirtilirken, Gazze Sağlık Bakanlığı CNN International’a verdiği demeçte ölü sayısının 45’e yükseldiğini söylemişti. Filistin haber ajansı Wafa ise en az 32 kişinin öldürüldüğünü yazmıştı.

İsrail ateşkes görüşmelerine tuz bastı: Sivillerin sığındığı BM okuluna saldırı