Dünya ateşkesi Mısır’da ararken Abbas Türkiye’ye geliyor: Masada neler olacak?

İsrail’in Gazze işgali yaklaşık 150 gündür sürüyor. Havadan ve karadan düzenlenen saldırılarda şimdiye kadar 30 bini aşkın Filistinli öldü. Geçen hafta perşembe günü İsrail’in yemek bekleyen Filistinlilere açtığı ateşte 100’den fazla insan katledildi. Son günlerde 15 Filistinli çocuk açlıktan hayatını kaybetti, çünkü İsrail’in devam eden saldırıları altında Filistinlilere karadan yardım ulaştırmak mümkün değil. Nitekim ABD, Ürdün gibi bazı ülkeler havadan paraşütle yardım indirmeye başladı.

Böyle bir atmosferde tüm gözler Mısır’a çevrildi. Hamas, ABD ve Katar heyetleri dün olası bir ateşkes anlaşması için Mısır’ın başkenti Kahire’ye geldi. Hamas ve İsrail anlaşmaya varabilirse altı haftalık ateşkes sağlanacak ve o dönemde 40 İsrailli rehineye karşılık 400 Filistinli mahkum serbest bırakılacak. Ayrıca Gazze Şeridi’ne günde 500 kamyon yardım girecek. Ramazan’a girmeye günler kala bu yardımlar kasımdaki son ateşkesten bu yana korku içinde bekleyen Filistinlilere kısa da olsa nefes aldırabilir. Tabii ir anlaşma olursa…

Bir yanda “İsrail taleplerimizi (kalıcı ateşkes ve tüm mahkumların serbest bırakılması) kabul ederse 24-48 saat içinde ateşkes imzalanabilir” diyen Hamas, öbür yanda “Ölü ve diri rehinelerin isimleri tam listesiyle açıklanmazsa Kahire’ye heyet göndermem” diye direten İsrail. İki taraf da kendi taleplerini diğer tarafa dayatmaya çalışıyor. Gazze’yi temsilen Kahire’de bulunan Hamas heyetine karşılık Batı Şeria’nın yönetiminden sorumlu Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas da rotasını Türkiye’ye çevirdi. Bugün Ankara’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüşecek.

Ziyareti ilk olarak Filistin Dışişleri Bakanı Riyad Maliki Antalya Diplomasi Forumu’nda duyurmuştu. Maliki sürekli iletişim halindeki iki liderin görüşmesinde Türkiye’nin Filistin’e desteğinin ele alınacağını, özellikle de Gazze’ye yapılan yardımlar konusunun görüşüleceğini söylemişti. Onu Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın diplomasi forumunun son günündeki basın toplantısında Abbas’ın ziyaretini teyit etmesi izledi. Fidan Maliki’nin dile getirdiği gündem maddelerine ek olarak Filistinliler arası diyalogdaki gelişmelerden söz edileceğini söyledi.

Abbas’ın Türkiye’yi son ziyareti geçen yıl temmuz ayındaydı ve o zaman sadece Abbas değil, Hamas lideri İsmail Haniyye de Ankara’daydı. Erdoğan iktidar mücadelesi veren iki lideri yan yana getirmişti ancak o zamandan bu yana köprünün altından çok sular aktı. Gazze’de savaş patlak vermesi sadece Gazze Şeridi’ndeki sivilleri değil, Batı Şeria’daki Filistinlileri de etkiledi.

Soldan sağa Mahmud Abbas, Tayyip Erdoğan ve İsmail Haniye.

Gazze’deki savaş Filistin Yönetimi’ni nasıl etkiledi?

Filistin Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre 7 Ekim’deki saldırılardan bu yana Batı Şeria’da 419 Filistinli öldürüldü, 4 bin 650 Filistinli de yaralandı. 7 bin 340 Filistinli ise İsrail askerleri tarafından tutuklandı. Yani Hamas ve İsrail arasında anlaşmaya varılsa bile 40 İsrailli rehineye karşı 400 Filistinli mahkumun bırakılması en azından Hamas için bir kazanç sayılmaz. Çünkü İsrail serbest bıraktığı Filistinlileri eninde sonunda tekrar tutukluyor. Bu yüzden Hamas’ın şartlarından biri tüm İsrailli rehinelere karşılık tüm Filistinli mahkumların serbest bırakılması. İsrail ise buna razı olmamakla birlikte serbest bıraktığı Filistinlileri tekrar tutuklamama sözü veriyor.

Ayrıca İsrail’in Filistinli mültecilere yardım kuruluşu UNRWA’yı “12 çalışanının 7 Ekim’de Hamas’la işbirliği yaptığı” gerekçesiyle suçlamasının ardından ajansa yardımlar büyük ölçüde kesildi. ABD, Almanya gibi ajansa en çok yardımı yapan 10’dan fazla ülke soruşturma tamamlanana kadar bağış yapmayacağını söyledi. UNRWA sadece Gazze’deki Filistinlilere değil, Batı Şeria, Ürdün, Suriye ve Lübnan gibi ülkelerde yaşayan Filistinlilere de yardım ediyor.

Gazze’deki savaş uzun zamandır kendinden söz ettirmeyen Hamas’ın tekrar konuşulur olmasını sağladı. Savaşın başından bu yana Filistin Yönetimi’nin esamesi okunmazken Hamas iyi ya da kötü tüm dünyada mutlaka haber oluyor. Abbas ise Batı Şeria’da yaşı, iktidarın yolsuzlukları ve diyalog yoluyla iki devletli çözüme ulaşma konusunda yol kat edilememesi (Hamas’ın saldırısından önce Filistin Politika ve Anket Araştırmaları Merkezi’nin yaptığı kamuoyu yoklamasına göre Filistinlilerin yüzde 80’i Filistin Yönetimi’nin yolsuzluğa bulaştığını düşünüyor, yüzde 62’si ise Filistin Yönetimi’ni yük olarak görüyor) nedeniyle desteği büyük ölçüde kaybetmişken, bir de bu savaşın getirdikleriyle baş etmek zorunda.

Ve savaş kaçınılmaz olarak bir de soru doğurdu: Savaştan sonra Gazze’yi kim yönetecek? İsrail için sorunun cevabı basit, “güvenlikten emin olmak” amacıyla Tel Aviv’in sorumluluğunda bir yönetim. ABD’nin aklında ise daha farklı bir plan var: Gazze’yi Filistin Yönetimi’ne devretmek.

Ne konuşacaklar?

Biraz önce de bahsettik, Abbas burada ama Kahire’de öncelik devam eden ateşkes görüşmelerinde. Ramazan’a kadar bir anlaşmaya varılması amaçlanıyor ve Fidan da diplomasi forumunda bu konuda çabaların devam ettiğini söyledi. Hürriyet’e konuşan kaynaklar da “Gazze’de kalıcı ateşkesin bir an evvel sağlanmasının ardından Gazze ve Batı Şeria arasındaki ihtilafa müzakereler yoluyla adil, kapsamlı ve kalıcı çözüm getirilmesini ve 1967 sınırları temelinde, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız, egemen ve coğrafi bütünlüğe sahip Filistin Devleti’nin kurulmasını hedefleyen siyasi sürecin başlatılabilmesi için atılabilecek adımlar da görüşülecek” diye aktarıyor Ankara’daki gündemi.

Öncelikli ikinci konu insani yardımların Gazze’ye iletilmesi. Türkiye savaşın başından bu yana kısıtlı da olsa Mısır üstünden Gazze’ye yardım göndermeye çalışıyor. Ancak yardım İsrail kontrolünden geçtiği için sık sık sekteye uğruyor. Hatta bu sebeple İsrail’in Gazze’ye açılan Kerem Şalom kapısı da gündeme geldi, o kapının açılmasına karar verildi. Son dönemlerde ise bazı ülkeler havadan yardım atıyor.

Nitekim “Gazze’ye yardım konusunda uluslararası toplumun yerleşik uygulamalarını bırakıp tek taraflı adım atılması gerektiğini düşünen ülkeler” olduğunu belirten Fidan “Bizler de artık bu görüşleri destekliyoruz, çünkü birilerinin iznini bekleyerek Gazze’ye yardım ulaştırmak iki milyondan fazla insanın yavaş ve sessiz ölümüne ortak olmak manasına geliyor artık” demişti son olarak.

Gazze için ateşkes arayışları: Gözler Kahire’deyken Abbas rotayı Türkiye’ye çevirdi