Ortadoğu kaynarken Blinken’dan beşinci ziyaret: İlk durak Suudi Arabistan

7 Ekim’de Gazze’de İsrail ve Hamas öncülüğündeki Filistinli örgütler arasında başlayan savaş Ortadoğu’daki gerilimi tırmandırmaya, komşu ülkelere ve hatta Kızıldeniz ve ötesine yaymaya devam ediyor. Ürdün’ün Suriye sınırındaki Al Tanf (Kule 22) üssünde üç asker kaybettiği, onlarca askerin de yaralandığı saldırıdan sonra ABD, Irak ve Suriye’nin ardından son olarak Yemen’e hava saldırıları düzenledi.

Beyaz Saray saldırıların sadece başlangıç olduğunu ve daha fazlasının geleceğini söylüyor. Yemen’de ise ABD öncülüğünde Husilere karşı yürütülen harekat örgütün Kızıldeniz’de küresel ticareti büyük ölçüde sekteye uğratan ticari gemilere saldırma kabiliyetlerini azaltmak amacıyla sürüyor. İran ve Ortadoğu’da desteklediği örgütler ise sessiz bir politika izliyor. Bu, Tahran’ın misilleme yerine gerilimi düşürmeyi tercih etmiş olabileceğinin erken bir göstergesi olabilir.

Blinken to Make 5th Middle East Visit Since October 7 Attackshttps://t.co/FC5hcgJ003

— Voice of America (@VOANews) February 3, 2024

Hâl böyleyken ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken 7 Ekim’den bu yana beşinci kez Ortadoğu turuna çıktı. Blinken’ın önümüzdeki beş gün içinde Suudi Arabistan, Mısır, Katar, İsrail ve Batı Şeria’yı ziyaret etmesi bekleniyor ki bu turun ilk ayağı olan Suudi Arabistan’a geldi ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile görüştü bile. Gezi öncesinde basın mensuplarına açıklama yapan ABD’li bakan Gazze’deki insani durumun “acilen” ele alınması gerektiğini vurguladı. Öte yandan Blinken’ın savaştan sonra Gazze’nin geleceği konusunda ABD ile anlaşmazlığa düşen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile de görüş ayrılığında olduğu bildiriliyor. Turun bir diğer gündem maddesinin bu olacağı aşikar.

Blinken’ın çantasında neler var?

Blinken’ın gündeminin en üst sırasında şüphesiz Gazze’de esir tutulan 130’dan fazla rehinenin bir kısmının serbest bırakılmasını sağlayacak anlaşma ve bölgedeki sivillere çok ihtiyaç duyulan insani yardımın ulaşması için çatışmalara ara verme konusu yer alacak.

ABD’li bakan bölgede İran ve vekillerine yönelik son Amerikan eylemlerinin şiddeti yatıştırmak yerine körüklediğini düşünenlerin endişelerini de giderme sorunuyla karşı karşıya.

Suudi Arabistan ziyareti

Blinken turun ilk ayağı olan Suudi Arabistan’a indi. İlk ziyaretinde bir gece boyunca bekletilen Blinken’ın kaderi bu sefer ilki gibi olmadı, Muhammed bin Selman ile ülkeye gelişinin hemen ardından görüşebildi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matt Miller tarafından yapılan açıklamaya göre ikili Gazze’deki savaşın sona erdirilmesi için “bölgesel koordinasyon” ve çatışmalar sona erdiğinde savaştan etkilenen bölgelerle ilgili planları ele aldı.

İki saatten fazla süren görüşmede Blinken ve bin Selman’ın Gazze’deki insani ihtiyaçların karşılanması ve çatışmanın başka yerlere sıçramamasının önemi ile Husilerin Kızıldeniz’deki saldırıları dahil “bölgedeki gerilimin bir an önce düşürülmesi” konusunu ele aldı. Ne var ki iki saatlik görüşmede iki devletli çözümün konuşulmaması dikkat çekti.

Husiler: ABD ve İngiltere Yemen’e 15 hava saldırısı düzenledi

Husilere bağlı El Mesire televizyon kanalının haberine göre ABD ve İngiltere’ye ait savaş uçakları Yemen’in kuzeyindeki Sada ve batısındaki Hudeyde kentlerini hedef aldı.

Haberde savaş uçaklarının Hudeyde’ye 11 saldırı, Sada kentine de dört saldırı düzenlediği bildirildi. Saldırılarda can kaybına ilişkin bilgi verilmedi.

Kızıldeniz krizi

İran’ın desteklediği Yemen’deki Husiler İsrail’in Gazze’deki saldırılarına tepki amacıyla 31 Ekim 2023’te Yemen açıklarında İsrailli şirketlere bağlı olduğunu belirttikleri ticari gemilere elkoymaya, bazılarına dron ve füzelerle saldırılar düzenlemeye başladı. ABD güçleri bu süreçte Yemen’den atılan birçok füze ve kamikaze dronu düşürdüğünü duyurdu. Husilerin eylemlerinin ardından çok sayıda gemicilik şirketi Kızıldeniz’deki seferlerini durdurma kararı aldı.

ABD küresel deniz ticareti güvenliğinin tehlikeye girdiği gerekçesiyle 18 Aralık 2023’te bir grup ülkenin katılımıyla Husi güçlere karşı “Refah Muhafızı Operasyonu” adında çok uluslu “deniz görev gücü” oluşturulduğunu açıkladı. Kızıldeniz’de 31 Aralık 2023’te İsrail ile bağlantılı gemiyi ele geçirmeye çalışan Husilere ait üç sürat teknesi ABD helikopterleri tarafından ateş altına alındı. Husiler de 10 Ocak’ta da İsrail’e destek olduğu gerekçesiyle Kızıldeniz’de ABD’ye ait bir geminin füze ve kamikaze dronlarla hedef alındığını duyurdu.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 11 Ocak’ta ABD ve Japonya tarafından sunulan, Husilerin Kızıldeniz’deki saldırılarının acilen sonlandırılmasının talep edildiği kararı kabul etti.

Küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12’si Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayarak Avrupa ile Asya arasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden yapılıyor.

7 Ekim sonrası Gazze’de yaşananlar

Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin Kassam Tugayları “Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlere yönelik sürekli ihlallere karşılık verme” gerekçesiyle İsrail’e 7 Ekim 2023’te kapsamlı saldırı düzenledi. İsrail 7 Ekim’deki saldırılarda 1200 İsraillinin öldüğünü, 5 bin 132 kişinin de yaralandığını açıkladı.

Tel Aviv’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’ne düzenlediği saldırılarda en az 12 bini çocuk, 8 bin 190’ı kadın olmak üzere 27 bin 365 Filistinli öldürüldü, 66 bin 630 kişi yaralandı. Enkaz altında halen binlerce ölü olduğu bildirilirken, halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı da tahrip ediliyor. İsrail ordusu ise Gazze Şeridi’ne saldırılarının başladığı 7 Ekim’den bu yana 225’i karadan işgal sürecinde olmak üzere 562 askerinin öldürüldüğünü duyurdu.

Çatışmalara 24 Kasım 2023’te 4 günlüğüne verilen ve daha sonra 3 gün daha uzatılan “insani ara”da 81 İsrailli ve 240 Filistinli esir karşılıklı serbest bırakıldı. Öte yandan İsrail, binlerce Filistinliyi alıkoyup hapsetmeye devam etti. İşgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te de 7 Ekim 2023’ten bu yana İsrail güçleri ile yasa dışı Yahudi yerleşimcilerin saldırılarında 381 Filistinli hayatını kaybetti.

İsrail ordusu ile Hizbullah arasında 8 Ekim 2023’ten bu yana sınırda devam eden çatışmalarda 30 Lübnanlı sivil ve 176 Hizbullah mensubu ile 6 İsrailli sivil ve 10 İsrail askeri öldü.

ABD: İran destekli gruplara saldırılar daha başlangıç

Husiler bu kez de İngiliz petrol tankerine saldırdı