İsrail’de Harediler orduya alınmaya direniyor: Ölürüz de askere gitmeyiz

Gazze ile savaş halindeki İsrail, Lübnan Hizbullahı ile artan gerginlik nedeniyle savaşın daha da büyümesi ihtimaline karşı hazırlanıyor. Olası bir ikinci savaşta ordunun daha çok askere ihtiyacı olacağı aşikâr. Bu durumda ordu gözünü çoğu vatandaşlık görevinden vazgeçerek kendini dine veren Ultra-Ortodokslara çevirdi. Haredilerin İsrail’in kurulduğu 1948’den beri askerlikten muaf tutulmasını sağlayan yasa artık geçerli değil. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve aşırı sağcı koalisyonu yasayı yürürlükte tutmaya çalışsa da yüksek mahkeme Ultra-Ortodoksların askere alınmaya başlaması gerektiğine karar verdi. Binlerce Ultra-Ortodoks erkek de zorunlu askerliği protesto için sokağa döküldü.

Din eğitiminin alındığı bir yeşivanın önünde çok sayıda protestocu toplandı. Hahamlar toplananlara hoparlörlerden İbranice yerine Yidiş dilinde askere gitmeleri için baskı yapanlara karşı güçlü durmalarını söyledi. Bazıları sokak lambalarına ve otobüs duraklarına askere gitmeye karşı olduklarını gösteren sloganların bulunduğu posterler yapıştırdı. Bir posterde “Hepimiz mahkemeye bildirmek isteriz ki ölürüz de askere gitmeyiz,” bir diğerinde “Orduya değil hapse” yazıyordu. Haredilerin (Ultra-Ortodoks) dağıttığı broşürlerden birinde “Haredi bir gencin zorla orduya gönderildiğini görürseniz yardım hattına başvurun” ifadelerine yer verilmişti.

Thousands Protest in Jerusalem Against Military Conscription of Haredi Yeshiva Students – Ministers Car Set on Fire

Jerusalem, Sunday – Thousands of ultra-Orthodox demonstrators gathered in Jerusalem to protest the conscription of Haredi yeshiva students into the military. The… pic.twitter.com/YsDpazsBl0

— OSINT Aggregator (@AggregateOsint) July 1, 2024

Harediler yıllardır “Yahudi geleneklerini koruyarak ve dua ederek” devletlerinin korunmasına katkıda bulunduklarını savunuyordu. Ancak yüksek mahkeme Haredilerin askerlikten muaf tutulmasının yasal dayanağı olmadığına karar verdi. Karar, Netanyahu’nun kurduğu koalisyonun Ultra-Ortodoks parçaları için tehlikeyi artırıyor. Zira bu partilerin siyasi programının başında askerlik hizmetinden muaf tutulmak ve ömür boyu din eğitimi almak var. Uzmanlar, bu hedeflerine ulaşamadıktan sonra bu partilerin hükümette kalmaları için bir neden olmadığını söylüyor. Ancak partiler hükümetten ayrılıp da erken seçimlere neden olurlarsa savunmasız kalacaklarının farkında.

Partiler şimdilik enerjilerini askerlikten muaf tutulmalarını sağlayacak yeni bir yasa çıkarmaya çalışıyor ancak bu girişimleri tepkiyle karşılaşıyor. Laik görüşlü birçok siyasetçi, Gazze’de devam eden savaş ve Lübnan tehlikesinin arttığı bir dönemde askerlik hizmetinin yükünün adaletsiz bir şekilde dağıtıldığını düşünüyor.

Bunlara ek olarak mahkemenin askerlikten muaf tutulmalarını sağlayacak geçerli bir gerekçeye sahip olmayan din öğrencilerinin devletten mali destek görmesinin önüne geçme kararı da Haredi topluluğunun finansal yapısını tehdit ediyor. Bu karar on binlerce din öğrencisi ile topluluğa yapılan on milyonlarca dolarlık yardımın darbe görmesine neden olarak Netanyahu’nun koalisyonu üzerindeki baskıyı artırabilir.

Haredi gençler sekülerleşir diye korkuyorlar

Uzmanlara göre topluluğun en büyük endişesi, ordunun genç Haredi erkekleri sekülerliğe çekecek bir ortam yaratması. İsrail ordusunun savunma misyonunun yanı sıra bir de toplumsal rolü var. Bünyesine kattığı askerlere ana akım liberal İsrail kültürünü de öğretiyorlar. Ultra-Ortodoksların radyo kanalı Kol Barama’da yorumculuk yapan Yisrael Cohen, “ordunun bugün Batı kültürünün erime potası” olduğunu söylüyor. Oysa Cohen’e göre Haredi toplulukları Batı kültüründen itinayla kendisini koruyor. Haredilerin çoğu oy kullanmayı da siyasete katılmayı da reddediyor.

Cemaat içinden kişiler dini eğitimleri konusunda ciddi olmayanları askere göndermeye açık olduklarını söylüyor. Örneğin Birleşik Tora Yahudiliği’nden bir yetkili, aktif olarak din eğitimi görmeyen erkeklerin orduya gönderilmesi konusunda “sessiz bir uzlaşı” olduğunu belirtiyor. Ancak İsrail Demokrasi Enstitüsü’nde Ultra-Ortodokslar üzerine çalışan Shlomit Ravitsky Tur-Paz, Haredi erkeklerin dini vecibelerini nasıl yerine getirebilecekleri konusunda ordunun henüz pratik bir plan ortaya koyamadığını söylüyor.

Şimdilik İsrail Başsavcılığı, orduya bu ay itibarıyla yaklaşık üç bin Haredi askerin alınması konusunda baskı yapıyor. Ravitsky Tur-Paz şu anda orduda iki binden az Haredi askerin olduğunu ve bunların çoğunun artık Ultra-Ortodoks yaşam tarzına bağlı olmadığını belirtiyor.

Göstericilerden birinin elindeki pankart ise sosyal medyada ilgi çekti: “Sizden önce biz vardık ve Araplarla barış içinde yaşıyorduk. Biz devlet kurmak istemedik çünkü altyapısı Yahudiliğe aykırıydı. Karşı çıktığımız bir yükü üstlenmemizi bizden istemeye hakkınız yok. Bunu siz istediniz, katlanacak olan da sizsiniz.”

İsrail’de kaosa son noktayı yargı koydu: Haredileri askerlikten muaf tutan yasaya izin yok