Haredileri askerlikten muaf tutan yasa ortalığı karıştırdı: Gantz ‘Savaş kabinesi dağılır’ dedi

İsrail’de hükümetin de savaş kabinesinin de çatırdamadığı tek bir gün geçmiyor neredeyse. Esasında Netanyahu’ya muhalif olan ancak savaşın başında tecrübeli diye savaş kabinesine dahil edilen, bugüne kadar da halkın güvenini kazanarak Netanyahu’ya fark atan Benny Gantz bir yanda, savaştan önce yargı reformu zamanlarında Netanyahu’yla ters düştüğü için neredeyse görevden alınacakken yine halkın araya girmesiyle görevde kalan Savunma Bakanı Yoav Gallant diğer tarafta. Bir de tabii Netanyahu’nun şimdiye kadarki en aşırı sağcı hükümetinin en uç kısmında yer alan Ulusal Güvenlik Bakanı İtamar Ben-Gvir ile Maliye Bakanı Bezalel Smotrich var ki bu ikili o kadar aşırı sağcı ki Netanyahu bile onların solunda kalıyor.

İşte tahterevalliden hallice sürekli sallantı halindeki bu hükümet ve savaş kabinesi bu kez de Haresi yasa tasarısı ile sarsıldı. Hem Gantz hem de Gallant tasarıyı desteklemeyeceklerinin altını çizdi. Peki ya yasanın içeriği ne ki ikisi de bu kadar tepki gösterdi? Askerlik çağındaki Ultra-Ortodoks erkekler Tevrat eğitimi alacağı iddiasıyla yeşivalara kayıt yaptırarak askerlikten muaf olacak yaşa gelene kadar tekrar tekrar yıllık ertelemelerle askerlikten kaçabiliyor.

Öyle ki İsrail ordusunun Personel Müdürlüğü’ne göre geçen yıl Haredilerden yaklaşık 66 bin genç erkek askerlik hizmetinden muaf tutulmuş, ki bu sayı tüm zamanların rekoru olarak kayıtlara geçmiş. Muafiyetlere olanak tanıyan yasanın süresi Haziran 2023’te doldu, yasanın geçerliğini uzatan düzenlemenin süresi de önümüzdeki hafta dolacak ve bu tarihten sonra Haredi gençleri askerlikten kaçamayacak.

Son tarih yaklaştıkça hükümet yasanın yeni bir versiyonunu yasalaştırmak için kolları sıvadı. Ultra-Ortodoks partiler muafiyetin devam etmesini talep ederken Likud ve aşırı sağcı Dindar Siyonist Parti üyeleri dahil diğer koalisyonlar Haredilerin askerlik yapmasını talep ediyor. Ynet’in haberine göre Netanyahu’nun önerdiği taslak her yıl askere alınacak ultra-Ortodoks erkeklere bir kota koymuyor. Bunun yerine askerlikten muafiyet yaşını 35 olarak belirliyor ve askere gitmeyen Haredi erkeklerin cezai yaptırımlarla karşı karşıya gelmemesini sağlıyor. Ayrıca bu tasarıya göre İsrail ordusunda Haredilere özel tabur kurulması ve acil servislere ve devlet dairelerine bu Haredilerin bakması planlanıyor.

Şubat ayından bu yana Gantz ve Ulusal Birlik Bakanı Gadi Eisenkot ultra-Ortodoksların askere alınmasıyla ilgili olarak askerlik yapan Haredilerin sayısının her yıl kademeli olarak artırılmasını öngören ancak kota konusunun detaylandırılmadığı kendi planlarını tanıtıyor. Netanyahu’nun önerisini ciddi şekilde tartışmayı reddeden Gantz bu ayın başlarında İsrailli liderin, Gallant’ın ve diğer üst düzey isimlerin katıldığı muafiyet konulu toplantıyı boykot etti.

ABD’li mevkidaşı Lloyd Austin ile görüşmek üzere Washington’a doğru yola çıkan Gallant da başta Gantz’ınki olmak üzere koalisyon partilerinin tamamının onayı olmadan kabul edilen hiçbir yasayı desteklemeyeceğini belirterek Netanyahu’nun planını reddetti. Gallant “Bir araya gelmek ve ortak teklif oluşturmak için hâlâ zaman var. Netanyahu ve Gantz’a bir kez daha kalan zamanı iyi değerlendirmelerini ve İsrail ordusu ile devletin yararına olacak şekilde zorunlu askerlik yasası konusunda mutabakata varmaları çağrısında bulunuyorum” dedi.

Gantz Netanyahu’nun yasa taslağını “kırmızı çizgi” ve ulusal bütünlüğü hedef alan bir tehdit olarak niteleyerek, yasanın onaylanması halinde koalisyondan ayrılacağını söyledi. Gantz dün akşam internette yayınladığı videolu mesajında, “Halk buna tahammül edemez, Knesset buna oy veremez. Oldu da verirlerse ben ve meslektaşlarım savaş kabinesinin üyesi olmayacağız” dedi. Yorumcular böyle bir yasanın kabul edilmesinin aylar alabileceğini ve bu nedenle Gantz’ın açıklamasının Netanyahu’ya biraz olsun hareket alanı tanıdığı şeklinde yorumlanabileceğini belirtti. 

Bir yanda katliam öbür yanda ateşkes çabası: İsrail’den ABD’ye mahkum tavizi