İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin helikopteri düştü, enkaza 15 saat sonra ulaşılabildi, Reisi öldü

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi baraj açılışı için gittiği Azerbaycan dönüşü Tebriz’e götüren helikopter dün yerel saatle saat 13.00 civarında Azerbaycan sınırı yakınlarında düştü. Helikopterin düştüğü yere ve enkazına ancak bu sabah erken saatlerinde ulaşılabildi. İlk gelen görüntülerde helikopterin düştükten sonra tamamen yandığı, sadece kuyruk bölümünün kaldığı anlaşılıyor. İran Kızılayı kaza yerinde herhangi bir hayat belirtisine rastlanmadığını söylerken İran’ın resmi haber ajansı IRNA gerek Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin gerekse aynı helikopterde bulunan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ın ‘şehit olduğunu’ duyurdu. Helikopterdeki yedi kişi daha hayatını kaybetti. İran’da beş gün yas ilan edildi.

İran Cumhurbaşkanı Reisi ve beraberinde İran hükümetinden kalabalık bir heyet üç ayrı helikopterle dün sabah Azerbaycan sınırında, Aras nehri üzerinde Azerbaycan’la ortak yapılan barajların açılışına gitmişti. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’le birlikte barajları açan Reisi dönüş için yola çıktı ama yerel saatle saat 13.00 civarında Reisi’yi taşıyan helikopterden haber alınamaz oldu.

Başlangıçta helikopterin ‘düşmediği’ ama ‘sert iniş’ yaptığı söylense de, hemen arama kurtarma faaliyetlerine başlandı. Ancak bölgedeki sarp dağlar, yoğun ormanlar ve kalın sis tabakası arama çalışmalarını aksattı. Bir ara helikopterdekilerden birine ait cep telefonunun hala sinyal verdiği ve enkazın yerinin böylece belirlenebileceği söylense de bu olmadı.

İranlı yetkililer akşam saatlerinde havadan arama çalışmalarına ara verip karadan aramaya başladı. O saatlerde Türkiye devreye girdi, gece görüş ve uçuş kabiliyeti de olan bir askeri helikopter ile çok yüksek irtifada kızılötesi kameralarla gözlem yapabilen Akıncı İHA bölgeye sevk edildi. Nitekim enkazın izini kızılötesi kameraları sayesinde ısı algılayabilen Akıncı İHA saptadı, koordinatı yerdeki yetkililere bildirildi. Bu koordinata karadan kazadan ancak 15 saat sonra ulaşan arama-kurtarma görevlileri sabah saatlerinde helikopterin enkazına ulaştı. Kaza yerinden ilk gelen görüntülere göre helikopter düşmüş ve kuyruk kısmı hariç tamamen yanmış durumda. İran Kızılay yetkilileri kaza yerinde herhangi bir hayat belirtisine rastlanmadığını açıkladı. Cumhurbaşkanı Reisi ve Dışişleri Bakanı Abdullahiyan’ın öldükleri enkazın bulunmasından birkaç saat sonra resmen açıklandı.

İngiliz haber ajansı Reuters’in haberine göre İsrailli yetkililer Reisi’yi öldüren helikopter kazasına karışmadıklarını söyledi. İsrail sınırötesi operasyonları konusunda genelde yorum yapmayı tercih etmiyor.

Devlet medyasının aktardığına göre olay başkent Tahran’ın yaklaşık 600 kilometre kuzeybatısında, Azerbaycan sınırındaki Culfa yakınlarında meydana geldi. Fars haber ajansı helikopterin Doğu Azerbaycan eyaletinde Verzigan şehri yakınlarında dağlık ve ormanlık alana düştüğünü belirtti.

İran Cumhurbaşkanı Reisi ve Dışişleri Bakanı Abdullahiyan’ı taşıyan helikopter konvoydaki üç helikopterden biriydi. Diğer iki helikopter varış noktasına sağ salim ulaştı. Enerji Bakanı Ali Akbar Mehrabian ve Ulaştırma Bakanı Mehrdad Bazrpash’ın diğer helikopterlerde olduğu belirtiliyor.

Enkaza Akıncı İHA’nın da yardımlarıyla ulaşıldı

Türkiye Reisi ve Abdullahiyan’ı bulmak için arama kurtarma personeli ve ekipmanı gönderdi. Gece görüşüne sahip Cougar tipi helikopter, Akıncı İHA, 32 personel ve altı araç İran’a akşam saatlerinde ulaştı. Akıncı İHA helikopterin enkazı olabileceği düşünülen ısı kaynağını tespit ederek koordinatlarını İran makamlarıyla paylaştı. Arama ekipleri bu bölgeye yönlendirildikten kısa süre sonra enkazı buldu.

📹 لحظۀ پیداشدن لاشه بالگرد pic.twitter.com/nq14a7IEOe

— خبرگزاری تسنیم 🇮🇷 (@Tasnimnews_Fa) May 20, 2024

İranlı bir yetkili Reuters’e helikopterin tamamen yandığını ve Reisi’nin kazadan sağ çıkması beklentisinin düşük olduğunu söyledi. Kızılay Başkanı Kolivand da devlet televizyonuna verdiği demeçte “Enkaz alanını bulundu ancak helikopter yolcuları arasında yaşam izine rastlanmadı” dedi.

Neden yardım çağrısı yapılmadı?

Uçak uzmanı Kyle Bailey, helikopterde neden iletişim sorunu yaşandığı ve diğer helikopterlerin bölgeden ayrıldığı konusunda “ciddi bir kontrol sorunu yaşandığı” yorumunu yapıyor. Helikopter ciddi bir sorun yaşadığında pilotun ilk işinin aracın uçuş halinde kalmasını sağlamak olduğunu El Cezire’ye anlatan Bailey bu nedenle iletişimin öncelik sıralamasında ikinci sıraya düştüğünü belirtiyor. Bailey, “Herhangi bir iletişim girişiminin olmadığını görüyoruz. Çünkü pilot muhtemelen helikopteri indirmeye ya da havada tutmaya çalışıyordu.

Şimdi ne olacak?

İran’ın Ruhani lideri Ayetullah Hamaney Devrim Muhafızları’nın aileleriyle yaptığı görüşme sırasında kayıp helikopter ile ilgili endişelerini “Dua edelim, Allah onurlu devlet başkanını ve yanındakileri bize geri getirsin. Zarar görmemiş olmaları için dua edelim. İran halkı endişe ya da kaygı duymasın, ülkenin işleyişinde herhangi bir aksama olmayacak” diye aktarmıştı.

İran anayasasına göre cumhurbaşkanı ölürse görevi cumhurbaşkanı yardımcısına devrediliyor. Reisi öldüğü için yerine Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Muhbir geldi. Ancak ülkenin 50 gün içinde yeni bir cumhurbaşkanı seçmek için sandığa gitmesi gerekecek.

Eski Dışişleri Bakanı Ali Bagheri Kani ise hayatını kaybeden Abdullahiyan yerine yeni dışişleri bakanı olarak atandı. Bagheri Kani daha öncesinde İran’ın ABD ile yaptığı nükleer program görüşmelerinde baş müzakereciydi.

Hava şartları kötü, arama ekibinden üç kişi kayboldu

Helikopterin düştüğü bölgede şiddetli yağmur ve sisin yanı sıra rüzgar olduğu belirtiliyor. Kurtarma ekiplerinin bölgeye saatler boyu ulaşamamasında da kötü hava koşulları etkili oldu. İran medyasının aramaların gerçekleştiği bölgeden yayınladığı videoda havanın ne kadar sisli olduğu anlaşılıyordu. Arama kurtarma ekibine dağcılar ve İran Devrim Muhafızları da katılmıştı.

Kızılay’dan bir sözcünün aktardığına göre kayıp helikopteri arayan arama ekibinden üç kişi de kaybolmuş, sonrasında bu üç kişiye ulaşılabildiği açıklanmıştı. Acil durumların koordinasyonundan sorumlu kurumun sözcüsü Babek Yektaparast hava karardığı için havadan arama yapmanın zorlaştığını belirtmişti. Daha fazla ambulansın yola çıktığını belirten Yektaparast ambulans uçakların Tebriz ve Tahran’da hazır bekletildiğini söylemişti.

Avrupa Komisyonu da aramalara yardımcı olmak için uydu haritalama servisini devreye sokmuştu. Komisyonun kriz yönetiminden sorumlu komiseri talibin İran’dan geldiğini söylemişti. Avrupa Komisyonu’nun Copernicus Acil Yönetim Servisi uydu görüntülerine göre harita çıkarmayı sağlıyor.

شبکۀ خبر این تصاویر را از اعزام تیم‌های جست‌وجو به محل «فرود سخت» بالگرد رئیس‌جمهور پخش کرده. خبرنگار فارس که همراه یکی از این گروه‌هاست گفته جست‌وجو حوالی معدن مس سنگون ادامه دارد. مه باعث شده دید افقی کمتر از۵متر باشد. منطقۀ کوهستانی و جنگلی است و همین، سرعت عملیات را کند کرده. pic.twitter.com/dtIOpEilN4

— خبرگزاری فارس (@FarsNews_Agency) May 19, 2024

ABD’de üretilen bir helikopterle seyahat ediyordu

Teyit edilen bu görüntülere göre Reisi ve beraberindekiler ABD’de üretilen Bell 212 helikopterine binmişlerdi. İki pervaneli helikopter, bir pilot ve 14 yolcu olmak üzere 15 koltuğa sahip orta büyüklükte bir helikopter. Araçta tam olarak kaç kişinin bulunduğu bilinmiyor. İran’da çeşit çeşit helikopter bulunsa da uluslararası yaptırımlar bu helikopterler için parçaların temin edilmesini zorlaştırıyor. Ülkenin askeri hava filosu da çoğunlukla 1979 İslam Devrimi öncesinden kalma. 1979’dan bu yana neredeyse iki bin İranlı uçak kazalarında hayatını kaybetti. İran’ın bir diğer haber ajansı ISNA helikopterin son fotoğrafını yayınladı.

İran’ın helikopter kazasında kaybolan lideri: Kim bu İbrahim Reisi?

Dünyadan endişe mesajları geliyor

Reisi dün Azerbaycanlı mevkidaşı İlham Aliyev ile bir barajın açılışını yapmak için Azerbaycan’daydı. Bu baraj iki ülkenin Aras Nehri üzerine inşa ettiği üçüncü baraj. Geçen yıl Azerbaycan’daki İran büyükelçiliğine düzenlenen silahlı saldırı ve Azerbaycan’ın İran’ın baş düşmanları arasında yer alan İsrail ile yakın diplomatik ilişkilere sahip olması nedeniyle nedeniyle İranlı liderin bu ziyareti önem taşıyordu.

İranlı liderin bulunduğu helikopterin sert inişiyle ilgili olarak sosyal medya hesabından açıklama yapan Aliyev, “Bugün İran lideri İbrahim Reisi’yle dostça vedalaştıktan sonra onu taşıyan helikopterin İran’da düştüğü haberini almak bizi derinden üzdü. Bir komşu, dost ve kardeş ülke olarak Azerbaycan gerekli tüm yardımları vermeye hazırdır” diyerek Reisi’nin resmi X hesabını etiketledi. 

ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, ABD’nin Reisi ve Abdullahiyan’ı taşıyan helikopterin sert iniş yapmasıyla ilgili haberleri takip ettiklerini söyledi. Biden’ın konuyla ilgili bilgilendirildiği de aktarıldı. Irak hükümeti ise Reisi’nin helikopterinin bulunması konusunda İranlı yetkililere yardım teklif etti.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı da yaşanan helikopter kazasıyla ilgili gelişmeleri üzüntüyle takip ettiklerini belirterek geçmiş olsun dileklerini iletti. Bakanlıktan yapılan açıklamada “Arama kurtarma çalışmalarına her türlü desteğin sağlanması için harekete geçilmiştir” dendi. Reisi’den “kardeşim” diye bahseden Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan haberden dolayı derinden üzüldüğünü belirterek “Türkiye Cumhuriyeti olarak İran makamlarıyla tam irtibat ve koordinasyon halinde hadiseyi yakından takip ettiğimizi ve gereken her türlü desteği vermeye hazır olduğumuzu ifade etmek istiyorum. Komşumuz, dost ve kardeş İran halkına ve hükûmetine milletim adına geçmiş olsun dileklerimi iletiyor, Sayın Reisi ve heyetinden bir an önce iyi haberler almayı umuyorum” dedi.

Ermenistan Dışişleri Bakanlığı da İran’dan gelen haberlerden “şok olduklarını” belirttiği bir yazılı açıklama yaptı. “Düşüncelerinin ve dualarının Reisi, Abdullahiyan ve helikopterde olduğu söylenen diğer kişilerle olduğunu” belirten bakanlık, “İran’ın yakın ve dost komşusu olarak Ermenistan arama çalışmalarına gereken tüm desteği vermeye hazır” dendi.

Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif “İran’dan Reisi’nin helikopteriyle ilgili gelen üzücü haberleri duydum. Her şeyin yolunda olduğuyla ilgili iyi haberleri almak için büyük bir stresle bekliyorum. Dualarımız Reisi ve tüm İran halkıyla” dedi.

Rusya, Suriye, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri de İran’ın yanında olduklarını belirterek dualarının Reisi ve beraberindekilerle olduğunu duyurdu.

Helikopter kazasında kaybolan Reisi’yi arama çalışmalarına Türkiye’den de yardım gitti