Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile beklenen İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Türkiye ziyareti son anda iptal edildi. “İleri tarihe” ertelendiği ifade edilen ziyaretin ne zaman gerçekleşeceği, neden ertelendiği soruları henüz cevap bulmuş değil. Ancak İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in üç gün önce internet sitesinde yayınlanan infografik görseli “görüşmenin ertelenmesinin arkasındaki sebep bu mu?” sorusunu akıllara getirdi.
Türkiye 5’inci sırada
İsrail ve Filistinli örgütler arasındaki savaş için Müslüman ülkelere boykot çağrısı yapılan Hamaney’in internet sitesinde Tel Aviv yönetimiyle ticari ilişki süren ülkeler resmen “ifşa” edildi. “Ölüm makinesinin yakıt deposunu hangi Müslüman ülkeler dolduruyor?” başlıklı görseldeki ülkeler arasında Türkiye’nin de yer alması dikkat çekti. Grafikte normalleşme sürecinin zirve yaptığı Ankara-Tel Aviv hattındaki ihracat verileri gösterildi. İsrail ile ticari ilişkilerine devam eden Müslüman ülkelerin haritalandırıldığı görselde Türkiye 5,7 milyar dolar ile İsrail’in 2022 yılında en çok ihracat yaptığı beşinci ülke olarak yer aldı.
Hamaney’in 19 Kasım tarihindeki “Müslüman ülkelerin hükümetleri enerji ve emtianın Siyonist rejime ulaşmasını engellemelidir” çağrısının hatırlatıldığı infografide Türkiye’nin İsrail’e ihraç ettiği ürünler de sıralandı. Bu ürünler ise şöyle: Demir, seramik, inşaat malzemesi, gıda, elektrikli alet, enerji, ham madde, çimento, çeşitli metaller ve toplu ulaşım araçları.
İnfografide İsrail’in geçen yıl toplam ithalatının yüzde 6.2’sini Türkiye’den karşıladığı da belirtildi.
Grafikte Türkiye’nin yanı sıra, Ürdün, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Azerbaycan ve Kazakistan da yer alıyor.
Savaşın başından bu yana Gazze’nin dünyaya açık tek kapısı Refah ile gündeme gelen Mısır’ın İsrail ile yıllık ticaret hacminin 270 milyon dolar olduğu belirtilirken bu ticaretin ana unsuru olarak da gaz gösterildi.
Filistin’e destek gösterilerinde İsrail’e yönelik büyük öfke yaşanan Ürdün’ün İsrail’e olan ticareti 536 milyon dolar olarak kaydedildi. Ticaretin genel olarak su, gaz ve elektrik üzerinden döndüğü de infografide yerini aldı.
Bahreyn ise araştırma-geliştirme (AR-GE) ile öne çıkıyor. Mineral, metal ve yakıt sattığı ve ikili ticaretin 2021’de 7,5 milyon dolara ulaştığı ifade edilen ülkenin toplam ihracat hacmi de 3,5 milyon dolar olarak belirtildi.
Yine infografiye göre Birleşik Arap Emirlikleri İsrail’le 2,56 milyar dolarlık ticaret hacmine sahip.
İran verileri TÜİK’in altında kaldı
İran’ın ifşasının Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinin altında kalması da dikkat çekti. TÜİK özel ticaret sistemi verilerine göre AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında Türkiye’nin İsrail’e ihracatı 861.4 milyon dolar; ithalatı ise 544.5 milyon dolar idi.
2022’de ihracat 6.74 milyar dolara yükselirken ithalat da 2.17 milyar dolara çıktı. Ticaret hacmi de 1.41 milyar dolardan 8.91 milyar dolara ulaştı. Buna göre ticaret hacmi son 20 senede yüzde 532 artış gösterdi.
İran’ın 2022 ihracat verilerinde Türkiye 5,7 milyar dolar ile İsrail’e en çok ihracat yapan 5’inci ülke.
TÜİK genel ticaret sistemi verilerine göre ise 2022 yılında İsrail Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 10. ülke durumunda. Türkiye en çok ihracatı Almanya’ya yaparken (21.1 milyar dolar), İsrail’e ihracat bunun üçte biri seviyesinde. Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ülkeler içinde ise İsrail 29. sırada bulunuyor.
Erdoğan ‘İsrail işgalci terör devletidir’ demişti
Cumhurbaşkanı Erdoğan geçmişte İsrail’i sert sözlerle defalarca eleştirmişti. Erdoğan 2017 yılında “İsrail işgalci terör devletidir” ifadesini kullanmıştı. Erdoğan 2021 yılındaki bir konuşmasında da “Gücü çocuk ve kadınlara yeten terör devleti İsrail’in zalimlikleri karşısında öfkeliyiz” demişti.
Erdoğan Suudi Arabista’dan döndüğü 11 Kasım’da uçaktaki gazetecilere, Reisi’nin 28 Kasım’da Türkiye’yi ziyaret edeceğini açıklamıştı. Anadolu Ajansı da İran Cumhurbaşkanı’nın Ankara’da Erdoğan’la görüşeceğini duyurmuştu.
AK Parti iktidarında İsrail’le ekonomik ilişkiler: Ticaret hep Türkiye lehine
Oyunlar ve Bulmacalar