İsrail’de tartışmalı bütçe meclisten geçti, sırada yargı reformu var

İsrail’de yüksek mahkemenin yetkilerini kısıtlayarak hükümetin yetkilerini artırmayı amaçlayan yargı reformu, Netanyahu’nun aşırı sağcı ve ultra-ortodoks Yahudi partilerden oluşan hükümetinin içinden de karşıt düşünceler yükselmeye başlayınca meclis tatilden dönene kadar askıya alınmıştı. Meclis tatilden döndü ancak yeni tartışmalarla.

Mecliste tartışılan 2023-2024 bütçesi, 64’e 54 ‘evet’ oyuyla kabul edildi. Böylelikle 2023 yılı bütçesi 484 milyar şekel (yaklaşık 132 milyar dolar), 2024 için ise 514 milyar şekel (yaklaşık 140 milyar dolar) olarak belirlendi. Bütçeyi tartışmalı yapan ise Yahudilik eğitimi veren Yeşivalar, dini kurumlar ve bu kurumlarda eğitim alan öğrenciler ile çalışanlara ek finansman sağlanması oldu.

Ultra-ortodoks Şas Partisi’nin talebiyle 1 milyar şekel (yaklaşık 270 milyon dolar) gıda yardımına ayrılırken, aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir’in isteği üzerine partisinin himayesi altındaki Necef ve Celile Bölgesi Kalkınma Bakanlığı’na 250 milyon şekel (yaklaşık 68 milyon dolar) bütçe verildi. Bunların yanı sıra Birleşik Tevrat Yahudilik Partisi ile Haredi kesimin Tevrat kurslarına katılan öğrenciler için ek ödenek talebi de kabul edildi.

Haredi nüfusu ülke genelinde zorunlu tutulan bazı şeylerden ya muaf tutuluyor ya da diğer vatandaşlara göre daha az sorun yaşıyor. Örneğin zorunlu askerlik yapmıyorlar ve seküler İsraillilere göre daha az vergi ödüyorlar. Buna karşılık yukarıdaki bütçenin kabul edilmesi muhalefet, seküler kesim ve Müslüman azınlık tarafından tepkiyle karşılandı.

Eski Başbakan Yair Lapid Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Siz uyurken ülke tarihinin en kötü ve yıkıcı bütçesi meclisten geçirildi. Bütçe yasasının içinde ne iyi bir haber var, ne hayat pahalılığıyla mücadele. Sadece sonu gelmeyen bir gasp var. Geçirilen bu bütçe, İsrail vatandaşlarına verilen taahhütlerin ihlalidir ve bunun bedelini hepimiz, çocuklarımız, ve torunlarımız ödeyecek” dedi.

İsrail Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı mensubu ekonomistler de dahil olmak üzere pek çok ekonomist, tek bir tarafa ayrıcalık tanıyan bir bütçenin meclisten geçirilmesinin ‘İsrail ekonomisinin geleceğini üçüncü Dünya’ya doğru iteceği’ uyarısında bulundu.

Ancak ülkeyi yine stresli günler bekliyor. Zira bütçenin ardından şimdi bir kez daha yargı düzenlemesi gündeme gelecek. Bu düzenleme sebebiyle her hafta 100 binlerce kişi sokaklara dökülmüş, yedek askerler acil durumlarda askere çağrıldıklarında gelmeyeceklerini açık bir şekilde beyan etmiş ve Savunma Bakanı Yoav Gallant canlı yayında düzenlemenin bir süreliğine rafa kaldırılmasının ülkenin bekası için gerekli olduğunu vurgulamıştı. Netanyahu, Gallant’ı bu sözlerinden dolayı görevden almaya kalkışmış, İsrail halkı bunu şiddetle protesto edince geri adım atarak düzenlemeyi ertelemişti.

Kanal 14 televizyonuna konuşan Netanyahu, tasarının ‘mutlaka’ yeniden gündeme geleceğini belirtti. Netanyahu, yasa tasarısı üzerinde uzlaşmaya varmak için muhalefetle görüşmelerin devam ettiğini belirterek, “Umarım başarılı oluruz” dedi.

İsrail’in karabasanları: Netanyahu ve Anayasanın yokluğu