Kuran yakma eylemleri diplomatik kriz doğurdu, Irak, İsveç Büyükelçisi’ni sınır dışı etti

İsveç’in başkenti Stockholm’da bir kişinin Kuran’a saygısızlık göstermesinin ardından Irak Başbakanı Muhammed Şiya El Sudani, dün İsveç Büyükelçisi’nin Irak’tan sınır dışı edilmesini ve Irak maslahatgüzarının İsveç’ten çekilmesini istedi.

Bu diplomatik kriz, Stockholm’da Kuran yakma planına öfkelenen protestocuların Bağdat’taki İsveç Büyükelçiliğini basarak yangın çıkarmalarından saatler sonra meydana geldi. İsveç Büyükelçiliği, binanın ziyaretçilere kapandığını duyurdu. El Sudani, Iraklı yetkililerin kundakçıları yargılayacağını ve ‘ihmalkâr güvenlik görevlilerinin’ soruşturulacağını söyledi.

Geçen ay bir gösteride Kuran’ın bir nüshasını yakan Iraklı sığınmacı, dün Stockholm’daki Irak Büyükelçiliği önünde İsveç polisinin koruması altında yaptığı protesto sırasında Kuran’ı tekmeleyerek üzerine çıktı ancak bu sefer kitabı yakmadı.

Bağdat’tan yayıma giren videolarda ise İsveç’in Irak’taki Büyükelçiliği’ne gelen protestocuların ellerinde bayraklar ve Şii lider Mukteda El Sadr’ın resimlerini taşıyan pankartlar salladıkları görülüyor. Videolarda düzinelerce protestocunun binanın çitlerine tırmandığı ve kapıyı kırmaya çalıştıkları duyuluyor. Başka bir görüntüde ise ateş yakıldığı görülüyor.

Diğer görüntülerde ise protestocular elçiliğin içindeyken arka planda alarm sesi duyuluyor. Öte yandan bazı protestocular elçiliğin dışında sabah namazı kıldı. Şafak sökerken polis ve diğer güvenlik görevlileri elçiliğe intikal etti. İtfaiyeciler de alevleri söndürmeye çalıştı. Bazı protestocular ise bunlar olurken ellerinde Sadr’ın pankartlarıyla olay yerinde kalmaya devam etti.

Hundreds of protesters stormed the Swedish embassy in central Baghdad, scaling its walls and setting it on fire in protest against the expected burning of a Koran in Sweden https://t.co/vGvx5Z5twO pic.twitter.com/LEbQZq4rMa

— Reuters (@Reuters) July 20, 2023

Bağdat’taki bu protesto, El Sadr’ın Irak hükümetine çağrıda bulunarak İsveç ile diplomatik ilişkilerini kesmesini istemesi üzerine düzenlendi. İsveç’i İslam’a ‘düşman’ olmakla suçlayan El Sadr, İsveç’in Kuran ve Irak bayrağının yakılmasına izin vererek diplomatik ve siyasi normları çiğnediğini söyledi ve hükümetin sadece kınamakla yetinmesinin ‘zayıflık ve boyun eğme anlamına geleceğini’ söyledi.

İsveç eylemleri kınadı

İsveç Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada ayrıntı vermeden elçilik personelinin güvende olduğunu söyledi. Bakanlık, “Diplomatlara ve personellere yönelik tüm saldırıları kınıyoruz. Büyükelçiliklere ve diplomatlara yönelik saldırılar, Viyana sözleşmesinin ciddi bir ihlalidir. Iraklı yetkililerin diplomatik misyonları ve diplomatik personeli koruma sorumluluğu vardır” dedi.

İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström saldırıları ‘kabul edilemez’ olarak nitelendirdi. Irak’ın Stockholm’deki maslahatgüzarını geri çekmesinden önce Billström, söz konusu diplomatın Dışişleri Bakanlığı’na çağrılacağını söylemiş ve Iraklı yetkilileri, büyükelçiliği ve personelini koruma sorumluluğunu yerine getirmemekle eleştirmişti.

Irak Dışişleri Bakanlığı da Bağdat’taki saldırıyı kınayan bir açıklama yayımladı ancak ihlalin gerçekleşmesine nasıl izin verildiği ya da saldırıyı kimin gerçekleştirdiğine dair bir şey söylemedi.

İsveç’te kamuya açık protesto düzenleme hakkı anayasa ile korunuyor. Dine hakaret yasasının 1970’lerde kaldırıldığı ülkede polis sadece kamu güvenliği riski olduğunu düşündüğü durumlarda protestolara izin vermiyor. Türkiye, Vilnius’taki NATO zirvesinde İsveç’in NATO’ya üyeliğini Meclis’te görüşmeye yeşil ışık yaktı. Ancak bazı analistler, İsveç’teki Kuran yakma eylemlerinin devam etmesi halinde bu kararın tehlikeye girebileceğini düşünüyor.

İsveç’te yeni tartışma: Kur’an-ı Kerim yakma eylemlerini durdurmak için yasa değişikliği