MQ-9 krizi Karadeniz’den Avrupa’ya sıçradı: Rus uçağına NATO kıskacı

İngiliz ve Alman hava kuvvetleri, Avrupa’da NATO’nun ortak hava polisliğini yürütüyor. Bu çerçevede Birleşik Krallık Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) ve Almanya’ya ait iki Typhoon savaş uçağı, St. Petersburg ve Kaliningrad arasında uçan Il-78 Midas yakıt ikmal uçağını, Estonya’daki hava trafik kontrolü ile iletişime geçemediği gerekçesiyle durdurdu.  Söz konusu araç, görsel taramadan başarıyla geçmesinin ardından, Typhoon’lar eşliğinde yoluna devam etti.

RAF, NATO’nun uzun yıllardır devam ettirdiği Baltık hava polisliği görevini nisan ayında Alman Hava Kuvvetleri’nden devralacak. İngiliz ve Alman ortak operasyonları nisan ayının sonuna kadar devam edecek, nisan sonundaysa RAF dört ay boyunca bu göreve liderlik edecek.

Karadeniz’i karıştıran kaza

Aslında uçağın durdurulması rutin bir işlem olarak görülebilirdi ancak ilk defa böyle bir olay için iki NATO ülkesi ortak hareket ediyor. Üstelik bunun salı günü Rusya’ya ait iki Su-27 uçağından birinin Karadeniz semalarında ABD’ye ait MQ-9 insansız hava aracına (İHA) çarparak düşürmesinin ardından yaşanması dikkat çekiyor. Rusya salı günü yaşanan olayda, ABD’ye ait İHA’nın Kırım üzerinden haber vermeksizin kendi hava sahasına doğru ilerlediğini ve bu sebeple kontrol amaçlı uçak gönderdiğini belirtti.  Moskova iki araç arasında bir temas yaşanmadığını iddia etse de bir yıldan uzun bir süredir devam eden Ukrayna işgali sebebiyle Batı’da ağır hasar alan imajı, açıklamasının kabul görmesine pek de yardımcı olmuyor.

ABD’den yapılan açıklamada ise MQ-9’un uluslararası hava sahasında dolaştığı için Rusya’dan izin alması gerekmediği ifade ediliyor. Başta İngiltere olmak üzere bazı Avrupa ülkeleri de ABD’ye arka çıkarak Rusya’nın uluslararası hava sahası düzenine uymasını talep ettikleri açıklamalarda bulunuyor. Bununla birlikte ellerinde görüntüler olduğunu söyleyen ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Mark Milley, temasın kasıtlı olup olmadığına henüz karar veremediklerini belirtti.

‘Uçmaktan vazgeçmeyeceğiz’

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, ABD’nin uluslararası hukuka uygun bir şekilde “uçmaya” ve “faaliyet göstermeye” devam edeceğinin altını çizdi. Austin Ukrayna Savunma Temas Grubu ile yaptığı sanal toplantı öncesinde, “Bu tehlikeli olay, uluslararası hava sahasında agresif, riskli ve emniyetsiz eylemlerin bir parçasıdır. Hiç kuşkunuz olmasın, ABD uluslararası hukukun izin verdiği her yerde uçmaya ve faaliyet göstermeye devam edecektir. Rusya’ya düşen de askeri uçaklarını güvenli ve profesyonel bir şekilde kullanmaktır” dedi.

Bakanlar ve genelkurmay başkanları görüştü

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov da gazetecilere yaşanan durumu değerlendirdi. Rusya ile ABD arasındaki ilişkilerin “en düşük seviyede” ve “içler acısı bir durumda” olduğunu belirten Peskov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i konuya dair bilgilendirdiğini ancak Moskova ve Washington arasında üst düzeyde bir temas gerçekleşmediğini aktardı. Bununla birlikte Rusya’nın ABD ile görüşmeye sıcak baktığı da ortada. Zira Peskov, “Rusya yapıcı diyaloğu hiçbir zaman reddetmedi, şimdi de etmiyor” diyerek açık kapı bıraktı.

Liderler düzeyinde bir temas gerçekleşmese de ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Mark Milley, Rus mevkidaşı Orgeneral Valeri Gerasimov ile telefonda görüştü. Ancak görüşmede ne konuşulduğu belirtilmedi. Bunun akabinde Savunma Bakanı Austin, telefon görüşmesi yaptığı Rus mevkidaşına olaya ilişkin kaygılarını ilettiğini aktardı.

Bununla birlikte her iki taraf da sert tavrından geri adım atmıyor. Dışişleri Bakanı Antony Blinken Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’da düzenlediği bir basın toplantısında, Rusya’nın Karadeniz üzerinde İHA düşürmesi hakkında soruşturma başlatıldığını söyledi. Rusya Federasyonu Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev, yaşanan bu olayın ABD’nin aslında savaşa doğrudan dahil olduğunu gösterdiğini ifade etti.