Kanlı pazarlık buraya kilitlendi: Erkek mi kadın mı, ölü mü diri mi?

Hamas’ın ateşkesi kabul etmesine rağmen İsrail dün Refah’a tanklar ve askerlerle girdi. ‘Sınırlı’ olduğu söylenen saldırıda en az 34 kişi hayatını kaybetti. İsrail hayatını kaybedenlerin hepsinin Hamas savaşçısı olduğunu savunsa da ölenler arasında kadın ve çocuklar olduğu öğrenildi. Saldırının Filistin’e en kötü yansıması şu anda açık olan Refah ve Kerem Şalom sınır kapılarının kapatılması oldu. Refah ve Kerem Şalom kapıları Gazze’ye yardım girmesi açısından hayati önem taşıyor. Geriye sadece kuzeydeki Erez sınır kapısı kalmıştı ama baskıların ardından Kerem Şalom yeniden açıldı. ABD saldırının ‘sınırlı kapasitede olduğuna’ inandığını söylese de İsrail’e göndermeyi planladığı silahları beklemeye aldı. Halbuki Biden yönetimi savaşın başından bu yana en az iki kez silahların bir an önce İsrail’e gönderilmesi için Amerikan Kongresi’ni ekarte etmişti. Peki ya İsrail neden Hamas’ın teklifi kabul etmesine rağmen Refah’a girmeyi göze aldı?

Yardımlara vurulan darbeye yara bandı: Kerem Şalom sınırı yeniden açıldı

Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada Hamas’ın son teklifi “İsrail’in temel ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak” olduğu için savaş kabinesinin oybirliğiyle “Hamas’ın üzerinde askeri baskı oluşturarak rehineleri serbest bırakmaya zorlamak için” Refah’a operasyon başlatma kararı aldıkları söylendi. Öte yandan rehinelerin aileleri ve hükümet muhalifleri pazartesi gecesi Tel Aviv ve Kudüs’te sokaklara dökülerek ateşkesin kabul edilmesi için eylem düzenledi. Arabaların önünü kesen rehine aileleri, “Anlaşmayı kabul etme vakti geldi. Bu geceki fırsatı kaçırmalarına izin vermeyeceğiz” dedi.

Hamas’ın üst düzey yetkililerinden Usame Hamdan ise İsrail’in Refah kapısına saldırmasının suç olduğunu ve uluslararası hukukla korunan sivil tesiste tehlikeli bir tırmanışa işaret ettiğini söyledi. Hamdan “Anlaşmayı onaylamamız Netanyahu ve hükümetini ikilemde bıraktı ve onun dar kişisel hesaplarını karıştırdı. İşgal ordusunun Refah sınır kapısını basması, arabulucuların halkımıza yönelik saldırıyı durdurma konusunda anlaşmaya varma çabalarını sabote etmeye yönelik açık bir girişimdir. Saldırganlık devam ederse ateşkes olmayacak, direnişin de saldırıya karşılık vermesi doğaldır” dedi.

Netanyahu hükümeti ateşkese neden sıcak bakmıyor?

Birçok analist İsrail’in Refah’a girmesinin açık bir mesaj verdiğine inanıyor: Kalıcı ateşkes mümkün değil, geçici ateşkes sona erdiğinde Gazze’deki savaş ‘zafer kazanana kadar’ devam edecek. İsrail’in zaferden anladığı da Hamas’ın tamamen yok edilmesi. Uluslararası Kriz Grubu’nun İsrail ve Filistin üzerine çalışan kıdemli analisti Mairav Zonszein El Cezire’ye verdiği demeçte İsrail’in kendi istediği zamana kadar Gazze’de operasyon düzenleme hakkını elinde tutmak istediğini söylüyor.

İsrail Refah’ı bombalamasının görünürdeki sebebi Hamas’ın “son kalesi” olarak nitelediği yerdeki birlikleri dağıtmak ve Hamas’ın silahları Gazze’ye sokmak için kullandığını iddia ettiği Gazze-Mısır tünellerinin kontrolünü ele geçirmek. Ancak savaşın başından bu yana arabulucu rollerini üstlenen Mısır, Katar ve ABD Refah’a girilmesinin anlaşmaya varma ve dolayısıyla rehinelerin sağ salim evlerine dönme ihtimalini tehlikeye attığını söylüyor.

Hamas’ın kabul ettiği ateşkes anlaşmasında serbest bırakılacak 33 İsrailli rehine ölü ya da diri kadın (sivil ve asker), çocuk (19 yaşın altında olup asker olmayan), 50 yaşın üstündekiler ve hastalar olacak. Ayrıca Hamas’ın “yaşayan tüm İsrailli kadın askerleri” Filistinli mahkumlar karşılığında serbest bırakacağı belirtiliyor. İsrail’in bu anlaşma metninde beğenmediği şey muhtemelen 33 rehinenin içinde ölülerin de olması. Çünkü İsrail’in vurguladığı şeylerden biri 33 rehinenin tamamının da canlı olmasıydı. Hatta bu nedenle talebini 40 rehineden 33’e düşürmüştü. Hamas serbest bırakacağı rehinelerin içinde sivil ya da asker fark etmeksizin erkek olmasını kabul etmiyor.

Harita: 10Haber

Netanyahu’nun iddiasına göre Hamas’ın kabul ettiği teklif son önerilenden farklı ama analistlere göre esas mesele İsrail’in ilk aşama sona erdikten sonra ikinci ve üçüncü aşamalarda kalıcı ateşkesi görüşmeyi istememesi. Ortadoğu Küresel İlişkiler Konseyi’nden İsrail-Filistin uzmanı Omar Rahman El Cezire’ye “Son günler İsrail’in hiç iyi niyetle müzakere etmediğini gözler önüne serdi. Hamas anlaşmayı kabul ettiği anda İsrail Refah’a saldırarak anlaşmayı bozmayı göze aldı. Amaç Gazze’yi bütünüyle yok etmek” diyor. Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nde İsrail-Filistin uzmanı olan Hugh Lovatt El Cezire’ye verdiği demeçte “İsrail hükümeti için Hamas’a uygun görünen bir teklifi kabul etmek zor olabilir. İsrail Refah’a girerek ‘Bakın sınır kapısını ele geçirdik, teröristlerin altyapısını çökerttik. Artık ateşkes yapabiliriz’ demeye getiriyor olabilir” dedi.

Son ateşkes önerisini ortaya atan ABD’ydi ve Lovatt bu konuyla ilgili olarak “Görünen o ki İsrail, Burns’ün üzerinde çalıştığı ateşkes önerisini baypas ediyor. Bu ABD diplomasisine karşı büyük bir hamle, ABD’nin de ayaklarını yere basması gerekiyor. Mesele Netanyahu’yu ve İsrail’i kendilerinden kurtarmak” dedi. Biden’ın Ortadoğu politikasında yaptığı stratejik hataları hâlâ kavrayamadığını söyleyen Ortadoğu Enstitüsü’nde İsrail-Filistin analisti olan Khaled Elgindy ise “Biden yönetimindeki bazı kişiler yaptıkları hataların farkına vardı ama onlar karar mercii değiller” diyor.

Gazze Şeridi’nin en güneyindeki Refah, savaş öncesinde yaklaşık 200 bin kişinin yaşadığı bir yerdi. Ancak İsrail ordusu ‘Hamas’ı Gazze’den temizleme’ işlemine kuzeyde başlayarak buradaki sivillerin güneye, Han Yunus ve Refah’a göç etmesine neden oldu. Kuzeyden gelenlerin bir kısmı önce Han Yunus’a sığınsa da İsrail askerinin buraya girmesiyle kendilerini Refah’ta buldular. Böylece Refah’ın nüfusu 1.3 milyona yükseldi. Uluslararası bazı kuruluşlar bu sayının 1.5 milyona dayandığını bile söylüyor. Ancak Refah da bir noktaya kadar güvenliydi. İsrailli askerler daha kente girmemişti ama havadan bombardımanlara devam ediyordu.

Koalisyon çökebilir

İsrail dün Refah saldırısını başlatmasından kısa süre sonra Kahire’ye orta düzey yetkililer gönderme kararı aldı. Yapılan açıklamada orta düzey yetkililerden oluşan heyet uygun koşullara dayalı bir anlaşmaya varabilirse üst düzey yetkililerin gönderileceği söylendi. Ancak şu ana kadar görüşmelerde herhangi bir ilerleme kaydedilemedi. Öte yandan bugün CIA Başkanı William Burns, Netanyahu ve diğer üst düzey İsrailli yetkililerle görüşmek üzere Kahire’den İsrail’e gitti.

Bununla birlikte Lovatt, Refah’ı işgal etmenin Netanyahu ve İsrail için orta ve uzun vadeli riskleri olacağını da vurguluyor. Lovatt “İsrail Refah’a girip katliam ve hasara yol açarsa stratejik hedefine yaklaşmış olmayacak, zira bu zamana kadar direnebilmiş rehineleri de kaybedebilirler” diyor.

Refah harekatı başladı, ABD ilk kez frene bastı: İsrail’e gidecek silahlar beklemede