Nijer karışıyor: Rus askerleri ABD ordusunun bulunduğu üsse girdi

Rus paralı asker birimi Wagner, grubun lideri Yevgeni Prigojin’in bir garip ölümü öncesinde Afrika’da artan varlığıyla sürekli gündemde yer alıyordu. Haliyle Rusya’nın Afrika’daki güçlenişi de dünya manşetlerinin ilk sıralarında duruyordu. Hatta İtalya, Avrupa Birliği’ne (AB) güneyden gelebilecek tehditleri sürekli dile getirerek NATO’nun Rusya’nın Afrika’da artan varlığına karşı önlem de almasını istiyordu. Rusya’nın Afrika’daki güçlenişini Nijer’deki darbe esnasında da çokça görmüştük. Darbe destekçileri Rusya bayraklarıyla kutlama yapmalarıyla gündeme gelmişti. İşte şimdi yine Nijer gündemimizde, mesele de bir hayli ilginç. Batı Afrika ülkelerinden Nijer’in Amerikan askerlerinin ülkeyi terk etmesini istemesinin ardından Rus askerlerinin ABD askerlerinin bulunduğu bir hava üssüne girdiği bildirildi.

ABD askerleriyle aynı üste, farklı hangarlarda

Reuters haber ajansının isminin açıklanmasını istemeyen bir Amerikalı üst düzey askeri yetkiliye dayandırdığı haberde, üsse giriş yapan Rus askerlerinin ABD askerlerine karışmadığı ayrı bir hangarda bekletildiği ifade edildi. Konu hakkında soruları yanıtlayan ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Amerikan birliklerine yönelik herhangi bir riski ya da Rus birliklerinin ABD askeri donanımına yaklaşma ihtimalini olmadığını dile getirirken, “Ruslar ayrı bir yerleşkede bulunuyor ve ABD güçlerine ya da ekipmanlarımıza erişimleri yok” ifadelerini kullandı.

Haftalardır Nijer’de bulundukları bilinen Rus birliklerinin Niamey’deki Diori Hamani uluslararası havaalanının yanında bulunan 101 numaralı hava üssüne ne zaman konuşlandırıldığı da sahada kaç askerin bulunduğu da belirsizliğini koruyor.

Kremlin: Afrika ile ilişkiler her alanda gelişiyor

Bu gelişmelerin ardından gözler tabii ki Kremlin’e çevrildi. Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov Cuma günü Moskova’da gazetecilere yaptığı açıklamada Rusya’nın “çeşitli Afrika ülkeleriyle askeri işbirliği dahil olmak üzere her alanda ilişkilerini geliştirdiğini” ifade etti. Rusya, son yıllarda Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) döneminden kalma ilişkileri yeniden canlandırmak istiyor ve bunu da ağırlıklı olarak Afrika’da gözler önüne seriyor. Afrikalı liderlere Moskova tarafından “rejim istikrarı” paketleri de sunuluyor. Bu gelişmeler de Moskova’nın kıtadaki varlığını artırmasında kilit rol oynuyor. Afrika’nın birçok ülkesinde son dönemde yaşanan askeri darbelerin ardından ABD ve müttefiki olan birçok ülke askerlerini bu ülkelerden çekmek zorunda kaldı. ABD birlikleri Çad’dan da ayrıldı. Fransız askeri güçleri ise kısa süre önce Mali ve Burkina Faso’yu terk etmişti.

Afrika ülkeleriyle ilişkilerini güçlendirmeye çalışan Moskova ise son yıllarda Mali’nin en yakın müttefiki olmayı başardı. Paralı asker gücü Wagner aşırı dinci gruplarla savaşmak üzere ülkede konuşlandı.

‘Sahel jeopolitik bir fay hattı’

Lagos merkezli jeopolitik risk danışmanlık şirketi SBM Intelligence’ın araştırma müdürü Ikemesit Effiong, Rus ve ABD askerlerinin aynı Nijer üssünde bulunmasının, bölgenin artık “Batı yanlısı bir kıyı Batı Afrika ve Rus yanlısı bir Sahel ile canlı bir jeopolitik fay hattı” olduğunun kanıtı olduğunu söyledi. Effiong, “Bölgede demokrasinin yıpranması ve ekonomilerin gerilemesiyle birlikte, ülkeler Washington ve Moskova’yı yıllarca meşgul edecek bir blok sorunuyla karşı karşıya kalacaklar” diye ekledi.

Temmuz ayındaki darbe ve sömürgecilere karşı yükselen öfke

Bu gelişme, geçen yıl Temmuz ayında Nijer’de demokratik yollarla seçilmiş Devlet Başkanı Muhammed Bazum’u görevden alan darbenin son halkası olarak yorumlanıyor. Nijer’deki cunta, yönetimi ele geçirdiği günden bu yana batılı ülkelerle ilişkilerini gözden geçiriyor. Çoğu eski sömürge olan bölgedeki pek çok ülke, ilişkilerinin gergin olduğu ABD ve Fransa’nın askerlerinden üslerini terk etmeleri istendi.

Nijer’deki darbenin ardından ABD ordusu, Nijer’deki kuvvetlerinin bir kısmını 101 numaralı hava üssünden Agadez kentindeki 201 numaralı hava üssüne taşıdı. Hava Üssü 101’de hangi ABD askeri teçhizatının kaldığı belli değil. ABD Nijer’in merkezinde 80 milyon dolardan fazla bir maliyetle 201 numaralı hava üssünü inşa etti. Üs 2018’den bu yana terör örgütleri IŞİD ve El Kaide’nin Mali kolu Cemaat Nusret el İslam vel Müslimin savaşçılarını silahlı insansız hava araçlarıyla hedef almak için kullanılıyor.

Washington, Sahel bölgesindeki cihatçıların etki alanlarını genişletmelerinden endişe duyuyor. Nijer’in ABD askerlerinin geri çekilmesini talep etmesi, Mart ayı ortasında Niamey’de üst düzey ABD’li yetkililerin Rus güçlerinin beklenen gelişi ve İran’ın uranyum da dahil olmak üzere ülkede hammadde aradığına dair raporlar da dahil olmak üzere endişelerini dile getirdikleri bir toplantının ardından gelmişti.

Nijer üç yıl içinde demokrasiye dönüş sözü verdi