Putin’den altı ülkeye bedava tahıl sözü: Rusya-Afrika zirvesinin sürpriz yumurtası Wagner lideri Prigojin

Rusya, Batı’nın yaptırımlarına rağmen Moskova’yı büyük bir güç olarak göstermek amacıyla St. Petersburg’da Afrika ülkeleri ile iki gün sürecek zirveye ev sahipliği yapıyor. Zirvenin ilk gününde konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, başta Afrika pazarı olmak üzere birçok ülkeye tahıl ihraç edilmesini güvence altına alan BM arabuluculuğundaki tahıl anlaşmasına değinerek, Afrika için Ukrayna’nın yerini alabileceğini söyledi.

Putin anlaşmadan çıkarken Rusya’ya ait tarım ürünlerinin yırt dışına satışının kısıtlanmasından Batı yaptırımlarını sorumlu tutmuş ve bu durumun sona ermesi halinde anlaşmaya geri döneceklerini belirtmişti. BM ve Türkiye’nin aracılık ettiği anlaşma yaklaşık bir yıl sürmüş ve milyarlarca dolar değerinde tahıl, Karadeniz üzerinden transit geçiş sağlamıştı.

Rus lider, “Gelecek aylarda Burkina Faso, Zimbabve, Mali, Somali, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Eritre’ye ücretsiz olarak 25 bin ila 50 bin ton arasında tahıl sağlamaya hazır olacağız” dedi.

BM’den tepki

Putin’in bedava tahıl vaatlerini yorumlayan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, ‘bazı ülkelere yapılacak bir avuç bağışın’ anlaşmanın sona ermesinin yaratacağı etkiyi düzeltmeyeceğini söyledi.

Gözlemciler ise Putin’in bu haftaki zirveyi doğrudan Afrika’ya tahıl tedarik etme, Ukrayna’yı da küresel tarım pazarından çıkarma planını hayata geçirme amacıyla kullanacağına inanıyor.

Rusya daha önce de tahıl anlaşmasının Afrika’daki ülkeler yerine ‘zaten iyi beslenen Avrupa pazarına’ öncelik verdiğini iddia ederek, Afrikalı liderler arasında destek kazanmaya çalışmıştı. Batı, en yoksul durumdaki ülkelere yapılan tahıl ihracatının istenen oranda olmadığını kabul etse de anlaşma sayesinde küresel gıda fiyatları yaklaşık yüzde 23 düşmüştü.

Afrika, anlaşmadan çekilen Rusya’ya tepkili

Her ne kadar Rusya, Afrikalılara tahıl konusunda güvence vermeye çalışsa da bu ülkeler, Rusya’nın anlaşmadan çekilme kararını gıda tedarikinde kriz yaşanacağı korkusuyla epey tepkili bir şekilde karşıladı.

Afrika Birliği’ne başkanlık eden Komorlar Devlet Başkanı Azali Assoumani, zirve öncesi Rus devlet medyasına yaptığı açıklamada, “Tahıl ve gübre sorunu herkesi ilgilendiriyor. Petersburg’da konuşacağız, Putin’le bu anlaşmayı nasıl yeniden başlatabileceğimizi tartışacağız” demişti.

Kremlin’in bildirdiğine göre zirveye sadece 17 Afrikalı devlet başkanı katıldı. Bu sayı, 2019 yılında Soçi’de düzenlenen ilk Rusya-Afrika zirvesine katılan 43 kişinin yarısı kadar bile etmiyor. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, katılımcı sayısının düşük olmasını, Batı’nın ‘foruma aktif katılımları engellemek için Afrika ülkelerine baskı yapmasıyla’ açıkladı.

Zimbabve Devlet Başkanı Emmerson Mnangagwa, ülkesinin zaten kendi gıda güvenliğini sağlamaya yetecek kadar gıdası olmasına rağmen minnettar olduğunu söyledi. Bu arada Putin’in Mnangagwa’ya başkanlık helikopterlerinden birini hediye ettiği bildirildi.

Prigojin zirveye katıldı

Orta Afrika Cumhuriyeti, Libya, Mali ve Sudan’da aktif olan paralı asker grubu Wagner’in ise geçen ay yaptığı isyana rağmen en azından şimdilik daha az tepkiyle karşılanacağı düşünülüyor. Zira grubun lideri Yevgeni Prigojin, Belarus’a sürgün edilmesine rağmen zirvede sürpriz bir şekilde ortaya çıktı.

Prigojin’in yakın bir müttefiki olan Dmitri Sıtı çarşamba günü Facebook üzerinden söz konusu Wagner liderinin, Orta Afrika Cumhuriyeti’nin üst düzey yetkililerinden Freddy Mapouka ile görüştüğünü gösteren bir fotoğraf yayımladı. Yerel haber kaynağı Fontanka’ya göre fotoğraf, Prigojin’e ait olduğu bilinen Trezzini Palace otelinde çekildi.

Başka bir fotoğrafta ise Prigojin’in Rusya yanlısı bir televizyon kuruluşu olan Afrique Media’nın Kamerun versiyonunun başkanıyla el sıkışırken görüldü. Zirveden önce bu medya kuruluşuna demeç veren Prigojin, “Afrika’daki faaliyetlerimizde hiçbir azalma olmadı, olmayacak da” dedi.

Bu görüntülerin bir diğer önemi ise Prigojin’in isyandan bu yana ilk kez Rusya’da görüntülenmesi. Kremlin daha önce de Prigojin’in Wagner’in geleceğini görüşmek üzere isyandan beş gün sonra Putin ile bir araya geldiğini söylemiş ancak o görüşmeden bir fotoğraf yayımlanmamıştı.