Rus yanlısı Orban Ukrayna’da: Hem ateşkes baskısı yaptı, hem samimiyet mesajı verdi

Ukrayna savaşı başladığından beri Avrupa’nın savaş bölgesine yardım göndermesini zorlaştıran ve İsveç’in NATO üyelik sürecini uzatan Macaristan Başbakanı Viktor Orban 2022’den bu yana ilk kez Ukrayna’yı ziyaret ediyor. Macaristan’ın hükümet sözcüsü Zoltan Kovacs salı günkü “Viktor Orban bu sabah Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile Avrupa’da barışın korunmasını görüşmek üzere Kiev’e gitti” dedi. İki lider bir araya geldiğinde Orban, Zelenski’yi “Rusya ile barış görüşmelerini hızlandıracak ateşkes ihtimalini değerlendirmeye” çağırdığını söyledi. Macar lider “Şu an içinde bulunduğumuz savaş Avrupa’nın da güvenliğini çok yoğun şekilde etkiliyor. Zelenski’ye bu girişimlerin çok zaman aldığını söyledim. Önce ateşkes, sonra barış görüşmeleri. Çünkü ateşkes barış görüşmelerini hızlandıracaktır. Bu olasılığı Devlet Başkanı Zelenski ile görüştüm. Verdiği dürüst cevaplar için kendisine minnettarım” dedi.

Savaş başladığından beri Rusya’ya arkasını dönen Avrupa’nın aksine, Macaristan’ın bu ülkeye tavrı daha ılımlıydı. Avrupa Birliği’nin (AB) bütçesinin Ukrayna savaşını daha da harlandırmak yerine dardaki ülkeler için kullanılmasını söyleyen Orban iki ülke arasındaki çözümün ateşkesle sağlanması fikrini birçok kez dile getirdi. Macaristan’ın Rusya ile ilişkilerini tamamen kesmeye yanaşmaması bu süreçte Kiev ve Budapeşte arasında bir gerilim yarattı. Macaristan’ın Rusya’ya yakınlığı yeni ortaya çıkmış bir durum değil. Rusya 2014’te Kırım’ı ilhak ettiğinde Budapeşte, AB’nin Moskova’yı tabi tutmak istediği yaptırımlara katılmayı reddetmişti.

Ani ziyaretin sebebi Ukrayna’daki Macar azınlık

İşte bu nedenle Orban’ın ani Ukrayna ziyareti dikkat çekti. İki lider en son 27 Haziran’da Brüksel’de düzenlenen Avrupa Konseyi zirvesinde hararetli bir tartışmaya girişmişti.

İngiliz gazetesi The Guardian’ın haberine göre Budapeşte’den konuyla ilgili bilgi sahibi bir kaynak Orban’ın Kiev ziyaretinin sebebinin Ukrayna’nın batısında yaşayan ve Macarca konuşan azınlığın hakları konusunda uzun zamandır devam eden müzakereleri sonuçlandırmak olduğunu söyledi. Kiev ziyareti konusunda bilgili bir kaynak “O azınlığın vatandaşlık haklarının bir çözüme kavuşturulması ziyaretin ön koşuluydu. Önceki haftalarda bir anlaşmaya varıldı” dedi.

İlişkileri düzeltme mesajı verildi

Macar liderin görüşme sonrası dile getirdiği sözlerden biri de Kiev ile ilişkileri düzeltme temennisiydi. Orban “İki ülkenin ilişkilerini iyileştirmek istiyoruz. Ukrayna ile geçmişte diğer komşularımızla yaptığımıza benzer büyüklükte ikili anlaşma yapmak istiyoruz. Ukrayna ekonomisinin modernizasyonunda rol oynamaktan gurur duyarız ama bunun için çerçevesi belli bir anlaşma olması gerek” dedi.

Zelenski aralık ayında Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei’nin yemin töreninde Orban ile kısa sohbetinin ardından “İki ülke arasında yapıcı görüşmeler düzenlemek zorundayız çünkü ortak sınırlarımız var, komşuyuz ve konuşmamız gerekiyor” demişti. Zelenski o seferki görüşmenin “samimi” geçtiğini belirterek Orban’a Ukrayna’nın AB’ye katılması fikrine karşı çıkmaması için baskı yaptığını söyledi.

“Ondan bana tek bir neden sunmasını istedim” diyen Zelenski, “Üç değil, beş değil, on değil, sadece bir neden ve hâlâ cevap bekliyorum” demişti.

Ziyaretin zamanlaması manidar: Macaristan dönem başkanı olunca…

Orban-Zelenski görüşmesi Macaristan’ın Avrupa Konseyi’nin dönem başkanlığını devraldığı bir döneme denk geldi. Dönem başkanlığını devralan ülke AB’nin genel gündemini kontrol edemese bile kendi önceliklerini öne çıkarabiliyor. Orban pazartesi günü “Avrupa’yı yeniden yücelt” sloganıyla başkanlık koltuğuna oturdu. Macar liderin bu sloganla başa geçmesi kasımdaki başkanlık seçimlerinde iktidara gelmesi olası eski ABD Başkanı Donald Trump’ın “Amerika’yı yeniden yücelt” (Make America Great Again) sloganına bir gönderme.

Trump’ın başa geçmesi, ABD’nin Ukrayna savaşına verdiği desteğin kesilmesi ve ABD’nin NATO içinde yarattığı güvenin azalması anlamına geliyor. Zira Trump daha başa geçmeden savunma bütçelerini ittifakın belirlediği seviyelere çıkarmayan ülkelere ABD tarafından destek verilmeyeceğini belirtmişti. Bunu belirtmekle de kalmayıp direkt tehdit de savurmuştu. Eski Başkan, savunma harcamalarını düzenlemeyen NATO ülkelerine saldırsın diye Rusya’yı teşvik edeceğini söylemişti.

Kremlin görüşmeyi küçümsedi

Kremlin, Orban’ın Kiev ziyaretini küçümseyerek bu ziyaretten bir sonuç çıkmasını beklemediklerini belirtti. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Macar liderin AB dönem başkanlığı nedeniyle “sadece görevini yerine getirdiğini” söyledi. Orban’ın ziyareti öncesi Moskova ve Budapeşte’nin temas halinde olmadığını belirten Peskov, Macar lideri “ülkesinin çıkarlarını şiddetli bir şekilde gözeten siyasetçi” olarak övdü.

Macaristan bugüne kadar Ukrayna’ya karşı tavırlı bir tutum sergilese de geçen ay Ukrayna’ya yardımlara kendi dahli olmadığı sürece NATO’nun Kiev’e destek vermesini engellemeyeceğini söyledi. Ayrıca Orban kısa süre önce eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte’nin genel sekreterliğe atanmasını desteklemişti. Rutte liderliğine herhangi bir itiraz olmaması nedeniyle geçen haftalarda NATO’nun yeni genel sekreteri olarak atanmıştı.

Macaristan Başbakanı Orban’dan AB’ye: Brüksel’i işgal ederiz