Soğuk Savaş’tan sonra bir ilk: ABD’li gazeteciye Rusya’da 16 yıl hapis cezası

ABD’li gazeteci Evan Gerşkoviç işvereni, ailesi ve Beyaz Saray tarafından “düzmece” olarak nitelendirilen gizli bir yargılamanın ardından, bir Rus mahkemesi tarafından casusluktan suçlu bulundu ve yüksek güvenlikli bir ceza kolonisinde 16 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Wall Street Journal (WSJ) muhabiri Gerşkoviç, geçen Mart ayında Moskova’nın yaklaşık 1600 kilometre doğusundaki Yekaterinburg şehrinde bir haber gezisindeyken güvenlik güçleri tarafından tutuklandı. Savcılar Gerşkoviç’i Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) için çalışmakla suçladı. Ancak Gerşkoviç ve WSJ bu suçlamaları şiddetle reddetti.

Bu dava, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana ABD’li bir gazetecinin Rusya’da casusluktan mahkum edildiği ilk dava olarak kayıtlara geçti.

Mahkeme, her iki tarafın da karara itiraz etmek için 15 gün süresi olduğunu belirtti. Wall Street Journal’ın yayıncısı Almar Latour ve Genel Yayın Yönetmeni Emma Tucker “Bu utanç verici bir mahkumiyet kararı. Evan’ın 478 gündür hapiste, haksız yere gözaltında, ailesinden ve arkadaşlarından uzak, haber yapması engellenerek geçirdiği bir dönemi kapsıyor” şeklinde bir açıklama yaptılar.

Latour ve Tucker “Evan’ın serbest bırakılması için baskı yapmaya ve ailesini desteklemeye devam edeceğiz. Gazetecilik bir suç değildir ve Evan serbest bırakılana kadar rahat etmeyeceğiz. Bu artık sona ermelidir” dediler.

Biden: Gazetecilik suç değildir

Batılı siyasetçiler kararı şiddetle kınadı. ABD Başkanı Joe Biden, Gerşkoviç’in “hiçbir suç işlemediğini” ve “gazeteci ve Amerikalı olduğu için Rus hükümeti tarafından hedef alındığını” söyledi. Biden “Evan, yaşadığı zorluklara olağanüstü bir güçle katlandı” dedi ve “Gazetecilik bir suç değildir. Rusya’da ve dünya genelinde basın özgürlüğü için güçlü bir şekilde durmaya devam edeceğiz ve basına saldırmak isteyen ya da gazetecileri hedef alan herkese karşı duracağız” diye konuştu.

AB dış politika şefi Josep Borrell, Rusya’nın “siyasallaşmış hukuk sistemi” ile gazeteciliği cezalandırdığını belirtirken İngiltere Başbakanı Keir Starmer, cezayı “aşağılık” olarak nitelendirdi.

Putin’in mesajı ve olası mahkum takası

Washington, Rusya’yı Gerşkoviç’i yabancı hapishanelerdeki Rus vatandaşlarıyla olası bir mahkum takası için kullanılacak bir pazarlık kozu olarak tutmakla suçluyor. Ancak Moskova, ABD’nin kendi vatandaşlarını serbest bırakmak için takas yapmaya hazır olduğunu biliyor ve iki ülkenin böyle bir takası görüştüğü biliniyor.

Rus gözlemciler hızlı bir mahkumiyetin takasın yakın olduğu anlamına gelebileceğini öne sürüyor. Rus yargı pratiğine göre takas için genellikle kararın çoktan verilmiş olması gerekiyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Şubat ayında ABD’li gazeteci Tucker Carlson’a verdiği bir mülakatta olası bir mahkum takası hakkında ipuçları verdi. Bu açıklamasıyla Putin’in Almanya’da ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Rus Federal Güvenlik Servisi (FSB) ajanı Vadim Krasikov’u kastettiği düşünülüyor.

Gerşkoviç Davası

Evan Gerşkoviç’in davası geçen ay başladı. İlk başta Ağustos ayında yapılması planlanan duruşmalar, beklenmedik bir şekilde Perşembe gününe alındı. Savcılar, 32 yaşındaki Gerşkoviç’i Sverdlovsk bölgesindeki bir tank fabrikası hakkında “gizli bilgi” toplamak için “CIA’in talimatıyla” hareket etmekle suçladı. Rus adli makamı Gerşkoviç için 18 yıl hapis cezası talep etmişti.

Gerşkoviç suçlamaları sürekli olarak reddetti ve Wall Street Journal (WSJ), davayı “utanç verici bir durum” olarak nitelendirdi. WSJ, Gerşkoviç’in tutukluluğunu da “rezalet” olarak tanımladı.

Öte yandan WSJ, çalışanının gözaltına alındığı tarihten itibaren sitesinde Gerşkoviç’e özel bir bölüme her gün yer verdi, hâlâ da veriyor. Bu bölümde Gerşkoviç hakkında bilgiler, kendisine mesaj gönderme seçeneği, haberleri ve davası dahil birçok kısım yer alıyor.

ABD Başkanı Joe Biden perşembe günü yaptığı açıklamada “Evan, Paul Whelan ve haksız yere gözaltına alınan ve yurtdışında rehin tutulan tüm Amerikalıların serbest bırakılması ve güvenli bir şekilde geri dönmesi için en yüksek önceliğe sahip olduğunu” belirtti.

Eski ABD deniz subayı Paul Whelan da 2018 yılında gözaltına alınmış ve casusluk suçlamasıyla hapse atılmıştı. Şu anda Rus hapishanelerinde tutuklu bulunan bir dizi yüksek profilli ABD vatandaşı bulunuyor.

NYT: ABD’nin başını çektiği Batılı paralı askerler Rus savaş esirlerini öldürüyor

12 yıllık esaretin ardından: WikiLeaks kurucusu Assange serbest, peki ya basın özgürlüğü?

Rusya Ukrayna’da hastanelere saldırdı, Polonya el yükseltti: Vurma fikrine açığız