Silah bileşenlerini inceleyen İngiliz merkezli Conflict Armament Research (CAR), İran tarafından Rusya’ya satılan Şahid-136 insansız hava araçlarının Alman teknolojisine göre geliştirilen bir motordan güç aldığını tespit etti. Bu, İran’ın neredeyse 20 yıl önce yasa dışı yollarla edindiği bir teknoloji. CNN’in özel haberinde Ukrayna’da ele geçirilen parçaların detaylı incelenmesi sonucunda öğrenilen bulgular, İran’ın yasa dışı yollardan elde ettiği askeri teknolojiyi taklit edip üstüne ustalık kattığını gösteriyor.
İran 2006 yılında Alman Limbach Flogmotoren şirketi tarafından üretilen insansız hava aracı motorlarını yasa dışı yollardan stın almıştı. Üç yıl sonra da Yusuf Ebutalebi adlı İranlı bir mühendislik şirketinin insansız hava aracı motoru ürettiği öğrenilmişti.
CAR, Kasım 2022 ile Mart 2023 arasında Ukrayna’da neredeyse yarısı Şahid-136 olmak üzere İran yapımı 20 insansız hava aracı ve mühimmatın bileşenlerini incelemeyi başardı. Şahid-136’daki motorun, Kum eyaletinde bulunan ve Mado olarak bilinen Oje Parvaz Mado Nafar adlı bir İran şirketi tarafından Alman teknolojisinin tüm özellikleri taklit edilerek üretildiğini doğruladı.
Şirket geçen yıl aralık ayında İngiltere, ABD ve Avrupa Birliği’nin yaptırımına tabi tutulmuştu. Batılı hükümetler ve Birleşmiş Milletler’e göre Mado, İran’ın genişleyen insansız hava aracı endüstrisinde önemli bir rol oynuyor. Motorlar üzerinde tespit edilen seri numarası, daha önce Husiler tarafından Suudi Arabistan’a yönelik gerçekleştirildiği iddia edilen dron saldırılarında da geçen yıl Birleşik Arap Emirlikleri’nin Abu Dabi’ye yönelik füze saldırılarında da görülmüştü.
Batı endişeli
Batılı yetkililer Rusya’nın Ukrayna savaşında ele geçirdiği Batı yapımı silah ve teçhizatı İranlılarla paylaşabileceğinden endişe ediliyor. Öte yandan şimdiye kadar bunun gerçekleştirildiğine dair kesin bir kanıt yok. Ancak Tahran ve Moskova ilişkilerinin savaş sürecinde daha da geliştiği bir gerçek.
Rusya İran’ın insansız hava araçlarını ve balistik füzelerini istiyor. İran ise Rusya’nın yatırım ve ticaretine ihtiyaç duyuyor. İranlı yetkililere göre Rusya geçen yıl İran’ın en büyük yabancı yatırımcısı haline geldi.
Batılı yetkililere göre Ruslar için İran’ın insansız hava araçları, stokları azalan çok daha maliyetli füzelerin yerine daha ucuza sahip olunabiliyor. Uzmanlara göre örneğin bir Şahid-186 yaklaşık 20 bin dolara mal oluyor ki bu da bir Kalibr seyir füzesinin maliyetinin çok altında kalıyor.
Ukrayna’nın İstihbarat şefi Kyrylo Budanov geçen ekim ayında yaptığı açıklamada Rusya’nın İran’a ait farklı tiplerde yaklaşık 1.700 insansız hava aracı sipariş ettiğini söyledi. Ukrayna Şahid-136’ya karşı koyabildiğini kanıtlasa da bu, zaten az olan uçaksavaş savunmasını iyice zayıflatıyor.
ABD’deki gizli belge krizinde bugün: Teixeira’nın hâlâ istihbaratlara erişimi olabilir
Ukrayna güvenlik güçleri tarafından 30 Aralık 2022 tarihinde kurtarılan bir Mado MD-550 motoru. Fotoğraf: CAR 
Oyunlar ve Bulmacalar