Venezuela referandum yaptı, şimdi de ilhak edecek: Guyana ve Brezilya petrol bölgesi için teyakkuzda

Maduro hükümeti 3 Aralık’ta Dayanışma Referandumu’ndan yüzde 96 ‘evet’ oyu çıkmasıyla Venezuela ile Guyana arasında uzun yıllardır gerilime neden olan Esequibo bölgesi için harekete geçti. Devlet Başkanı Nicolas Maduro Esequibo’da eyalet yönetimi kurulmasını sağlayacak bir yasa önerisi yaptı.

Maduro’nun kabine toplantısında görüşülen konuyla ilgili olarak Ulusal Meclis’te görüşmenin derhal başlatılması ve Esequibo Guyanası’nın 24. Venezuela eyaleti olması için gerekli yasanın onaylanması talimatı verdiği bildirildi.

Maduro ordena crear una provincia venezolana y otorgar licencias petroleras en la región del Esequibo controlada por Guyana https://t.co/L4I0Y7E0xI

— BBC News Mundo (@bbcmundo) December 6, 2023

Maduro ülkenin petrol şirketi PDVSA’dan “PDVSA-Esequibo” birimini oluşturmasını ve bölgede petrol ve doğalgaz madenlerinin işletilmesi için ruhsat çıkarılmasını istedi.

Bölge için Venezuela liderinin talep ettiği bir diğer şey bölgeye asker konuşlandırmak oldu. Plana göre savunma noktası Bolivar eyaletinin güneyindeki Tumeremo kasabasına paralel olacak. “Tek yetkili”nin General Alexis Rodriguez Cabello olacağı “yeni eyaletin” siyasi-idari karargahının da burası olacağını duyuruldu.

¡Decreto presidencial! Creada la Zona de Defensa Integral “Guayana Esequiba” con 3 áreas de desarrollo integral ADI y 28 sectores de desarrollo en este territorio, dependiente militar y administrativamente de la REDI “Guayana Esequiba”, asimismo designé al M/G Rodríguez Cabello… pic.twitter.com/GlCzfz0Ky8

— Nicolás Maduro (@NicolasMaduro) December 6, 2023

Esequibo sakinleri için sosyal dönüşüm de tasarlayan Venezuela bölgede kontrolü sağladıktan sonra nüfus sayımı yapıp yeni kimlik kartı dağıtmayı planlıyor.

Yeni haritalara dahil edildi

Maduro tarafından kararlaştırılan uygulamalardan biri de Esequibo bölgesinin tartışmalı alan olarak işaretlenmeksizin dahil edildiği “yeni Venezüella haritasının” ülkedeki tüm eğitim kurumlarında yayınlanması ve dağıtılması oldu.

Ordené de manera inmediata publicar y a llevar a todas las escuelas, liceos, Consejos Comunales, establecimientos públicos, universidades y en todos los hogares del país el nuevo Mapa de Venezuela con nuestra Guayana Esequiba. ¡Este es nuestro mapa amado! pic.twitter.com/qliW31Lyb9

— Nicolás Maduro (@NicolasMaduro) December 6, 2023

Sosyal medya hesabından Venezuela’nın yeni haritasını paylaşan Maduro “Guyana Esequibo’muzun derhal yeni Venezuela haritasına dahil edilerek basılmasını ve ülkedeki bütün okullara, liselere, topluluk konseylerine, kamu kurumlarına, üniversitelere ve tüm evlere götürülmesi talimatı verdim” dedi.

Brezilya alarm durumunda

Bölgeye askeri birlik yığan Maduro’nun adımları gerilimi her geçen gün tırmandırıyor. Venezuela ordusunun Esequibo bölgesine girebilmek için Brezilya sınırını geçmesi gerekiyor. Brezilya bu sebepten ötürü Venezuela sınırına asker ve zırhlı araç sevk ederken Guyana ordusu da alarma geçti.

Ayrıca içinde yedi kişinin olduğu Guyana ordusuna ait askeri helikopterin Venezuela sınırı yakınlarında çarşamba günü kaybolduğu belirtiliyor.

Yüzyıllık anlaşmazlık: Referandumdan ezici çoğunlukla ‘evet’ çıkmıştı

Maduro’nun müdahalesi hükümetin geçen pazar günü düzenlediği ve halkın ezici çoğunlukla 160 bin kilometre karelik bölgede Venezuela egemenliğini desteklediği referandumun ardından geldi.

Esequibo, Guyana Kooperatif Cumhuriyeti’ni oluşturan on bölgeden altısına ve 800 binlik nüfusun 125 binine ev sahipliği yapıyor. İki ülke arasında yüzyılı aşkın bir süredir anlaşmazlık vardı ama yaklaşık on yıl önce bölgede büyük petrol yatakları bulununca gerginlik daha da arttı.

Guyana’da halk endişeli, yönetim ‘tetikte’

Venezela’da düzenlenen referandum Maduro’nun bölgeyi ele geçirmeye çalıştığına inanmayan ancak bunu da göz ardı etmeyip “tetikte” olan Guyana’da endişeye neden oldu.

Guyana Cumhurbaşkanı Irfaan Ali geçen salı gecesi televizyonda yaptığı konuşmada Maduro tarafından açıklanan tedbirleri “Guyana’nın toprak bütünlüğüne tehdit ve bölgesel barış ve güvenliğe saldırı” olarak eleştirdi.

Guyana Başsavcısı Anil Nandlall de aynı gün AFP’ye Venezuela’nın referandum sonrasında bir girişimde bulunması halinde BM Güvenlik Konseyi’nden (BMGK) yardım isteyeceğini söyledi. Başsavcı ayrıca Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’na (UAD) acil talepte bulunarak referandumu önlemeye çalıştığını, ancak başarısız olduğunu söyledi. Gerekirse uluslararası barış ve güvenliğin korunması ya da yeniden tesisi için üye ülkelere yaptırım ya da askeri harekat yetkisi veren BM Şartı’nın 41. ve 42. maddelerine başvuracağını belirtti.

Venezuela UAD’nin yargı yetkisini tanımıyor

Venezuela Guayana Esequiba olarak da bilinen Esequibo’yu on yıllardır “tartışmalı bölge” olarak kabul ediyor ve genellikle haritalarında bu bölgenin üzerini çizerek gösteruyor. İki ülke arasında UAD’de bölgedeki sınırları tanımlamak için devam eden bir anlaşmazlık var.

Eski bir İngiliz ve Hollanda kolonisi olan Guyana sınırların 1899 yılında bir tahkim heyeti tarafından belirlendiği konusunda ısrar etse de, Venezuela UAD’nin yargı yetkisini tanımıyor ve ülkenin doğusundaki Esequibo Nehri’nin tarihsel olarak doğal bir sınır oluşturduğunu savunuyor.

Anlaşmazlık Amerikan çok uluslu petrol ve doğalgaz şirketi ExxonMobil’in 2015 yılında Esequibo’da petrol keşfetmesinden bu yana yoğunlaştı. Karakas, Georgetown hükümetinin ağustos ayında buradaki petrol alanlarını açık arttırmaya çıkarmasının ardından referandum çağrısı yapmıştı. Referandum’dan hükümete “tam destek” çıktı, seçmenlerin yüzde 96’sı “evet” dedi.

Guyana ABD ve diğer stratejik ortaklarıyla savunma işbirliğini sürdüreceğini ve Venezuela’yı UAD’nin nihai kararını beklemeye ikna etmek için diplomatik çabayı sürdüreceğini söylemişti. Mahkeme Karakas’ı ihtilaflı bölgeyi etkileyecek herhangi bir eylemde bulunmamaya çağırsa da Georgetown’un referandumu durdurmak için acil müdahale talebini kabul etmemişti.

İki ülkenin toprak kavgasında referandum: Yüzde 96 ‘evet’ dedi