Yeni krizin adresi Latin Amerika: Ekvador, Meksika elçiliğini bastı

Dünyanın her yerinde ayrı bir kriz patlak veriyor. Günlerdir gerilen Ekvador – Meksika hattı büyükelçilik binasına düzenlenen baskınla alarm vermeye başladı.  Latin Amerika’nın son zamanlarda çete savaşlarıyla gündemde olan ülkesi Ekvador’da polis, yolsuzluk suçundan hüküm giyen eski Devlet Başkanı Yardımcısı Jorge Glas’ın sığındığı Meksika’nın Kito Büyükelçiliği’ne baskın yaptı. Baskın esnasında Meksikalı birçok diplomat yaralandı, Glas da yaka paça yakalandı. Yaşanan bu olay gerilimi en yüksek seviyeye çıkarırken iki ülke diplomatik ilişkilerini kestiğini duyurdu.

Bölge diken üstünde

Latin Amerika’da yaşanan bu olay, bölgenin en güçlü ülkesi Brezilya da dahil olmak üzere birçok Güney Amerika ülkesini Meksika’nın yanına çekmiş oldu. Brezilya, Kolombiya, Arjantin ve Uruguay Aralık ayından bu yana büyükelçiliğe sığınan Glas’ın tutuklanmasını sert bir şekilde eleştirdi. Brezilya hükümeti, Ekvador’un baskın hamlesini uluslararası normların “açık ihlali” olarak nitelendirerek kınadığını açıkladı.

Brezilya Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan ve ülkenin Meksika ile dayanışmasını vurgulayan açıklamada, Ekvador’un büyükelçilik baskınının gerekçesi ne olursa olsun, güçlü bir şekilde reddedilmesi gerektiği belirtildi.

Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro, X’te yaptığı bir paylaşımda Latin Amerika’nın “dünyadaki barbarlığın ortasında uluslararası hukukun ilkelerini canlı tutması gereken taraf” olduğunu savundu. Petro’nun hükümeti, şu anda alıkonulan Glas’ın haklarının korunması için çalışacağını açıkladı.

Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric Font da Meksika ile dayanışma içinde olduklarını açıkladı. Font X mesajında, “Ekvador polisinin Kito’daki büyükelçiliği işgal ederek Meksika’nın egemenliğini ihlal etmesi karşısında Meksika ile dayanışma içindeyiz” dedi.

Kısa süre önce Ekvador’un en azılı çete liderlerinden birinin ailesini gözaltına alarak sınır dışı ederek Ekvador Devlet Başkanı Daniel Noboa’ya yardım eden Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei ise bu kez Latin Amerika’daki diğer ülkelere katılarak uluslararası hukuka riayet edilmesini istedi.

Aralık’tan bu yana büyükelçilikte saklanıyordu

Solcu Rafael Correa’nın devlet başkanlığı döneminde başkan yardımcılığı yapan Glas, yolsuzluktan iki kez hüküm giydi. Glas, Aralık ayındaki siyasi sığınma talebinden bu yana Kito’daki büyükelçilikte saklanıyordu.

Glas, 2017 yılında Brezilyalı inşaat firması Odebrecht’ten devlet ihaleleri karşılığında rüşvet almaktan suçlu bulunarak altı yıl hapse mahkum edilmişti. Ekvador, kasım ayında serbest bırakılan Glas hakkında başka yolsuzluk iddialarından yeni bir yakalama emri çıkardı. Masum olduğunu, hakkındaki suçlamaların siyasi amaçlı olduğunu savunan Glas, aralık ayında Meksika Büyükelçiliği’ne sığınıp siyasi sığınma talep etti. Ekvadorlu yetkililer elçiliğe girmek ve Glas’ı tutuklamak için Meksika’dan izin istemiş ancak ret cevabı almıştı.

İstenmeyen kişi hamlesi krizi tetikledi

Önceki gün Ekvador yönetimi, Meksika Devlet Başkanı Manuel Lopez Obrador’un Ekvador’da seçim döneminde suikasta kurban giden başkan adayı Fernando Villavicencio’ya ilişkin sözlerine tepki göstererek Kito Büyükelçisi’ni “istenmeyen kişi” ilan etmişti.

Meksika Devlet Başkanı Obrador, günlük basın toplantısında, Villavicencio cinayetinin mevcut Noboa’ya zafer kazandırdığını ve Yurttaş Devrimi Hareketi adayı Luisa Gonzalez’e zarar verdiğini savunmuştu.

Sığınma hakkı ve baskın

The President of Mexico, Andrés Manuel López Obrador has announced the Breaking of Diplomatic Ties with Ecuador, following the Storming of the Mexican Embassy in the Capital of Quito earlier tonight by Ecuadorian Special Police to Arrest of Former-Vice President of Ecuador, Jorge… pic.twitter.com/sbtYeEo8Cm

— OSINTdefender (@sentdefender) April 6, 2024

Bu olaylar üzerine Meksika, durumun “kapsamlı bir analizinin ardından” Glas’a siyasi sığınma hakkı verdiğini açıkladı. Ekvador yönetiminin bunu “yasadışı” ilan etmesinin ardından polis ve asker, arbede eşliğinde zorla Meksika Büyükelçiliği’ne girip Glas’ı yakalayarak mahkemeye götürdü. Meksika Büyükelçiliği önünde çekilen fotoğraflarda polisin elçilik binasının kapalı girişindeki duvara ve metal çite tırmandığı görüldü.

Ekvador Devlet Başkanlığı açıklamasında, Meksika, “eski başkan yardımcısını barındıran diplomatik misyona tanınan dokunulmazlık ve ayrıcalıkları kötüye kullanmak ve geleneksel yasal çerçeveye aykırı olarak diplomatik sığınma hakkı vermekle” suçlandı.

Glas’ın elçilik baskınıyla yakalanmasını “otoriter” bir eylem ve uluslararası hukuk ile Meksika egemenliğinin ihlali olarak niteleyen Lopez Obrador, Meksika Dışişleri Bakanı Alicia Barcena’ya Ekvador’la diplomatik ilişkileri askıya alması talimatını verdiğini açıkladı.

Baskın sırasında çok sayıda diplomat yaralandığını söyleyen Barcena, X’teki paylaşımında, Güney Amerika ülkesiyle diplomatik bağların “derhal” askıya alındığını duyurdu.

Çete ve devlet savaşı: Ekvador’da TV baskınını soruşturan savcı öldürüldü