İstanbul’un enflasyonu dirençli çıktı

İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi Mayıs’ta bir önceki aya göre yüzde 1,66, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 5,60 oranında arttı. 2022 Mayıs ayına göre 2023 Mayıs ayında yaşanan fiyat değişimlerini gösteren bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksinde yüzde 56,05, Toptan Eşya Fiyatları İndeksinde ise yüzde 70,33 oldu.

TÜİK’in enflasyonuna doğalgaz kıyağı

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) pazartesi günü açıklayacağı enflasyon  verilerinin İTO’nunkilerden düşük çıkması bekleniyor. TÜİK nisan ayı tüketici fiyat endeksinin nisanda bir önceki aya göre yüzde 2.39, yıllık enflasyonun ise yüzde 43.60 olarak gerçekleştiğini açıklamıştı.

Mayıs ayı enflasyonu doğal gazda uygulanacak ‘sıfır fiyat’ uygulaması sayesinde bir miktar dizginlenebilecek. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), kısa süre önce ymayıs ayı TÜFE hesaplanmasında doğal gaz için “sıfır fiyat” yöntemi uygulanacağını açıklamıştı. TÜİK, bu değişikliğin mayıs ayı enflasyonunu kuvvetli bir şekilde indireceğini, ancak doğal gaz tüketiminin artacağı yıl sonuna doğru enflasyonu artıracağını vurgulamıştı.

Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve TCMB eski baş ekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara ‘sıfır fiyat’ yönteminin TÜFE’ye yansımasını tam kestirmenin zor olduğunu belirterek attığı tweette şu görüşlere yer vermişti:

TÜİK enflasyonu ölçerken ücretsiz doğalgaz için "sıfır fiyat" yöntemi uygulayacakmış.
TÜFE'ye yansımasını tam kestirmek zor olsa da doğalgazın ağırlığının %2,9 olduğunu düşünürsek, enflasyonda sert düşüşe neden olabilir.

Mayısta yıllık resmi enflasyon %40'ın altına inebilir. pic.twitter.com/jmLd1gulzx

— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) May 30, 2023

Ancak bu senaryonun TÜİK’in nisan ayında yaptığı yöntem değişikliğiyle endekse giriş ayını mayısa kaydırdığı giyim ve ayakkabı grubundaki fiyat artışlarını doğru bir şekilde endekse yansıtması durumunda enflasyonda beklenen düşüş olmayabilir. TÜİK nisanda giyim ve ayakkabı gurubunda fiyatların bir önceki aya göre yüzde 3.82, İTO ise İstanbul’da fiyatların yüzde 29.04 arttığını açıklamıştı. Bu nedenle de  TÜFE’de yüzde 6.42 gibi önemli bir ağırlığa sahip olan giyim ve ayakkabı ana harcama grubundaki düşük enflasyon, TÜİK’in nisan ayı tüketici enflasyonunu da olduğundan düşük göstermesine olarak sağlamıştı.

Mayıs 2023’de perakende fiyatlarda bir önceki aya göre en yüksek artış Giyim Harcamalarında oldu. Yeni sezon ürünlerinin devreye girişinin devam etmesi nedeniyle giyim harcamalarındaki artış yüzde 9,25 olarak gerçekleşti. Kültür Eğitim ve Eğlence Harcamalarında yüzde 5,92, Ev Eşyası Harcamalarında yüzde 2,41, Gıda Harcamalarında yüzde 1,50, Sağlık ve Kişisel Bakım Harcamalarında yüzde 1,29, Diğer Harcamalar grubunda yüzde 0,55 artış, Konut Harcamalarında yüzde -1,09, Ulaştırma ve Haberleşme Harcamalarında yüzde -0,10 azalış yaşandı. Deprem endişesiyle artan İstanbul dışına göçün ve seçim öncesi belirsizliğin etkisiyle konut harcamalarında fiyatların düştüğü gözlendi.

‘Düşük enflasyon’ böyle avlandı: Merkez TÜİK’i ifşa etti, medya atladı, 10Haber fena yakaladı

En yüksek artış erkek giyiminde

Mayıs ayında bir önceki aya göre en yüksek artışla fiyatların en çok arttığı giyim harcamaları bir başka şampiyon daha çıkarttı.  Bu grupta erkek giyimi alt grubunda fiyatlar yüzde 17.2 arttı. Gıda harcamaları alt grubunda ise et, balık ve kümes hayvanlarında fiyat artışı, alındığı ifade edilen tüm önlemlere rağmen yüzde 8.83 gibi yüksek oranda gerçekleşti. Havaların ısınmasıyla yaş meyve ve sebzede görülmeye başlanan nisbi artış da yaş kuru sebze ve meyvede fiyatların bir önceki aya göre mayısta yüzde 4.33 düşüşünü beraberinde getirdi.

Maliyet artışları yine yüksek

Mayıs 2023’te toptan fiyatlarda bir önceki aya göre İşlenmemiş Maddeler Grubunda yüzde 21,41, İnşaat Malzemeleri Grubunda yüzde 7,05, Mensucat Grubunda yüzde 4,59, Kimyevi Maddeler Grubunda yüzde 2,39, Gıda Maddeleri Grubunda yüzde 2,02 artış, Madenler Grubunda yüzde -2,15, Yakacak ve Enerji Maddeleri Grubunda yüzde -1,03 azalma görüldü.