2024’te büyüme yüzde 4 olacak, işsizlik ‘hafif yükselişle’ 10,3’e çıkacak

Türkiye’nin enflasyon, enflasyonla mücadele ve deprem etkisiyle hazırlanan 2024 bütçesi TBMM’ye sunuldu. Temel hedef ve tahminler, Orta Vadeli Programda olduğu gibi, bütçede 11 trilyon 89 milyar TL harcama, 8 trilyon 437 milyar TL gelir ve 2 trilyon 652 milyar TL açık yer aldı. Bütçe açığının GSYH’ye oranı gelecek yıl yüzde 6,5’e ulaşacak.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde “2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi Basın Bilgilendirme Toplantısı”nda yaptığı konuşmada  ekonominin 2024’te yüzde 4 oranında büyümesini beklediklerini belirterek Ağustos 2023’te yüzde 9,2 olarak açıklanan işsizlik konusunda da “2024 yılında parasal sıkılaştırma koşullarının etkisiyle işsizlik oranının hafif bir yükselişle yüzde 10,3 seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir.” dedi. Yılmaz 2023 yılı genelinde ise ekonomideki canlılığın sürmesiyle yıl sonu itibarıyla istihdamdaki yıllık artışın yaklaşık 900 bin kişi olmasının, işsizlik oranının yüzde 10,1’e gerilemesinin beklendiğini ifade etti.

Deprem hasarı için GSYH’nin yüzde 2,5’i kadar harcama

Bu arada Yılmaz vatandaşların daha ucuz elektrik ve doğal gaz kullanabilmeleri için 2024 yılı bütçesinde 508,6 milyar lira kaynak öngördüklerini de söyledi. Yılmaz’ın sözleri “doğal gazda sübvansiyonların devam edebileceğini” akıllara getirdi.

“2024 bütçemizde depremlerinin yol açtığı hasarların giderilmesi için 1 trilyon 28 milyar lira kaynak ayırıyoruz” diyen Yılmaz, “Deprem harcamaları hariç 2024 yılı bütçe ödenekleri, personel giderleri için 2,8 trilyon lira, mal ve hizmet alım giderleri 669,8 milyar lira, cari transferler 4,5 trilyon lira, sermaye giderleri 636,5 milyar lira, borç verme giderleri 298,2 milyar lira, faiz giderleri 1 trilyon 254 milyar TL” diye konuştu.

En büyük pay eğitime

Milli Eğitim bütçesini 2024’te 1 trilyon 90,2 milyar liraya yükselttiklerini açıklayan Yılmaz, “Artan üniversite ve öğrenci sayısıyla birlikte üniversitelerimize ayırdığımız kaynağı da sürekli artırıyoruz. Yükseköğretim kurumları bütçelerini 2024’te 345,8 milyar liraya çıkarıyoruz.

Yükseköğretimi de dâhil ettiğimizde eğitim bütçemizi 2024 yılında 1 trilyon 615,2 milyar liraya yükseltiyoruz” dedi ve şöyle devam etti: “Böylece merkezi yönetim bütçesinden yüzde 14,6 oranı ile en büyük payı yine eğitime ayırıyoruz.”

Sağlığa 1 trilyon 650 milyar TL

Yılmaz, merkezi yönetim bütçesinden sağlık hizmetleri için 779,6 milyar lira kaynak ayırdıklarını ifade etti.

Sağlık alanına ayrılan toplam kaynağın 1 trilyon 650 milyar liraya ulaşacağını belirten Yılmaz, bütçeden hangi alana ne kadar kaynak ayrıldığına ilişkin şu bilgileri verdi:

-2024’te ödeme gücü olmayan vatandaşlarımızın sağlık primi giderlerini karşılamak amacıyla 100,5 milyar lira, 65 yaş üstü yaşlılarımız, bakıma ihtiyacı olan engelli vatandaşlarımız ve yakınlarına bağlanan aylıklar kapsamında 64,1 milyar lira, engelli vatandaşlarımızın evde bakımına destek amacıyla 56,2 milyar lira, aile destek programı için 32 milyar lira kaynak ayırdık.

Sosyal konuta 16 milyar TL kaynak

– Sosyal konut finansmanının desteklenmesi amacıyla 16 milyar lira, ekonomik yoksunluk içindeki çocuklarımızın aileleri yanında yetişmelerine imkân sağlayan sosyal ve ekonomik destek ödemeleri için 12,5 milyar lira, elektrik tüketim desteği kapsamında 8,6 milyar lira, engelli eğitim taşıma giderleri için 6,4 milyar lira, koruyucu aile uygulaması kapsamında yaklaşık 1,4 milyar lira kaynak ayırdık.

– Tarımsal destek programları için 91,6 milyar lira,

– Tarım sektörü yatırım ödenekleri için 100,6 milyar lira,

– Tarımsal kredi sübvansiyonu, müdahale alımları, tarımsal KİT’lerin finansmanı ve ihracat destekleri için 191,8 milyar lira kaynak ayırıyoruz.

– Savunma Sanayii Destekleme Fonu için ayrılan kaynak da dâhil edildiğinde savunma ve güvenlik sektörü için 2024 yılında 1 trilyon 133,5 milyar lira ödenek tahsis ediyoruz.

– 2002 yılında 4,7 milyar lira olan büyükşehir ve diğer belediyelerimiz ile il özel idarelerimize ayırdığımız toplam kaynağı 859,6 milyar liraya çıkarıyoruz. 2002 yılında bu kaynağın bütçe içerisindeki payı yüzde 4 iken bu oranı 2024 yılında yüzde 7,8’e yükseltiyoruz.

Vergide yine dolaylı vergiler bütçeyi sırtlayacak

Yılmaz’ın bütçe gelirlerinin alt kalemleriyle ilgili açıklamaları gelecek yıl da bütçeyi dolaylı yani zengin fakir herkesten anı oranda tahsil edilen vergilerin taşıyacağını gösteriyor. Cevdet Yılmaz’ın açıklamasına göre devlet gelecek yıl Gelir Vergisi’nden 1 trilyon 188,9 milyar lira, Kurumlar Vergisi’nden 1 trilyon 275,7 milyar lira, Katma Değer Vergisi’nden 2 trilyon 497,7 milyar lira, Özel Tüketim Vergisi’nden 1 trilyon 403,9 milyar lira, Diğer Vergi Gelirleri’nden 1 trilyon 41,5 milyar lira, Vergi Dışı Gelirler’den 1 trilyon 29,4 milyar lira elde edecek. Vergi gelirleriyle ilgili açıklama yeni yılda da dolaylı vergilerin (KDV ve ÖTV) yüzde 52 ile toplam vergi gelirleri içinde ‘aslan payı’nı alacağı görülüyor.