Dünyanın önde gelen iktisatçıları öneriyor: Popülist siyasetle nasıl başa çıkılır?

2019 yılında Berlin’de kurulan ‘Forum New Economy’ iklim değişikliği, artan eşitsizlik, devletin rolünün yeniden tanımlanması gibi konulardaki sorunlara çözüm arayan bir platform. Yenilikçi araştırmacıları destekliyor, tanınmış uzmanları geniş halk kitleleriyle buluşturuyor.

Forum New Economy 27-29 Mayıs 2024 tarihlerinde Berlin’de yapılan iki günlük zirvenin ardından bir sonuç bildirgesi yayımladı. Bildiri liberal demokrasilerin popülist siyasetçilerin tehdidi altında olduğuna dikkat çekiyor ve bundan kurtuluş çareleri öneriyor. Aralarında Dani Rodrik, Thomas Pikkety gibi çok tanınmış dünya çapında iktisatçıların da olduğu isimler tarafından imzalanan bildiriyi aynen aktarıyoruz:

Berlin zirvesi bildirisi – İnsanların güvenini kazanmak

Liberal demokrasiler bugün vatandaşlarının çoğunluğuna hizmet etme ve geleceğimizi tehdit eden çoklu krizleri çözme yeteneklerine yönelik yaygın bir güvensizlik dalgasıyla karşı karşıya. Bu durum öfkeyi sömürüp gerçek riskleri ele almayan tehlikeli popülist politikalara yol açabilir. İnsanlığa ve gezegene büyük zararlar vermemek için iklim değişikliğinden dayanılmaz eşitsizliklere, büyük küresel çatışmalara kadar uzanan gerçek riskleri ele alıp  insanların hoşnutsuzluğunun kökenine acilen inmemiz gerekiyor.

Bugün bu güvensizliğin sebebi büyük ölçüde kişinin kendini geçim kaynağı ve toplumsal değişimlerin gidişatı üzerindeki kontrolü kaybetmiş gibi hissetmesinden kaynaklanıyor.

Bu güçsüzlük hissi küreselleşme ve teknolojik değişimlerden kaynaklanan şoklarla tetiklendi, şimdi ise iklim değişikliği, yapay zeka ve enflasyon şoku tarafından güçlendiriliyor. Ve onlarca yıldır kötü yönetilen küreselleşme, pazarların kendiliğinden düzenlenmesine duyulan aşırı güven ve kemer sıkma politikaları, hükümetlerin bu tür krizlere etkili bir şekilde yanıt verme yeteneğini zayıflattı.

Halkın güvenini yeniden kazanmak bu yetenekleri yeniden inşa etmek demektir. Kesin yanıtlarımız olduğunu iddia etmiyoruz. Ancak bu kadar yüksek düzeyde güvensizliğe neden olan bazı temel derslerden çıkarabileceğimiz politika ve kurumları yeniden tasarlamak veya güçlendirmek önemli görünüyor. Bu dersler şunları yapmamız gerektiğini öne sürüyor:

• Politikalarımızı ve kurumlarımızı ekonomik verimlilikten ziyade ortak refah ve güvenli kaliteli işler yaratmaya odaklanacak şekilde yeniden yönlendirmek
• Yaklaşan bölgesel bozulmalara proaktif olarak yanıt vermek için yeni sanayileri destekleyerek ve yeniliği çoğunluk için servet yaratmaya yönlendirerek sanayi politikaları geliştirmek
• Sanayi stratejisinin sektörlere yerinde kalmaları için sübvansiyonlar ve krediler vermekten ziyade net sıfır gibi hedeflere ulaşmak için yatırım yapmalarına ve yenilik yapmalarına yardımcı olmakla ilgili olmasını sağlamak
• Serbest ticaretin avantajlarını koruma ihtiyacı ve iklim politikalarını koordine ederken ulusal stratejik çıkarlar üzerinde kontrol sağlama arasında denge kuran daha sağlıklı bir küreselleşme biçimi tasarlamak
• Miras ve finansal piyasa yoluyla pekiştirilen gelir ve servet eşitsizliklerini, düşük ücretlilerin güçlendirilmesi, yüksek gelir ve servetlerin uygun şekilde vergilendirilmesi veya sosyal miras gibi araçlarla daha az eşitsiz başlangıç koşullarının sağlanması yoluyla ele almak
• Makul karbon fiyatlandırması ile karbon emisyonlarını azaltmak için güçlü pozitif teşvikler ve iddialı altyapı yatırımlarını birleştiren iklim politikalarını yeniden tasarlamak
• Gelişmekte olan ülkelerin iklim geçişine ve hafifletme ve uyum önlemlerine girişmeleri için ihtiyaç duydukları finansal ve teknolojik kaynaklara sahip olmalarını sağlamak, bu kaynaklar onların geleceklerini tehlikeye atmadan
  Genel olarak, pazarlar ve kolektif eylem arasında yeni bir denge kurmak, kendini yenilgiye uğratan kemer sıkma politikalarından kaçınmak ve etkili yenilikçi bir devlete yatırım yapmak
• Yüksek derecede yoğunlaşmış piyasalarda pazar gücünü azaltmak.

Kritik bir dönemden geçiyoruz. Pazarlar tek başına iklim değişikliğini durdurmayacak veya servetin daha az eşitsiz dağılımına yol açmayacak. Trickle-down başarısız oldu. Şimdi, çatışmacı korumacı bir geri çekilmeyle insanların endişelerine yanıt veren yeni bir politika paketi arasında bir seçimle karşı karşıyayız. Yeni sanayi politikaları, iyi işler, daha iyi küresel yönetişim ve herkes için modern iklim politikaları tasarlama konusunda kapsamlı bir araştırma yapıldı. Bunları daha da geliştirmek ve uygulamaya koymak artık kritik. İhtiyacımız olan sadece semptomlara odaklanmadan, soruların basit yanıtları olduğunu iddia eden popülistlerin tuzağına düşmeden  insanların güvensizliğinin derin nedenlerini ele alan yeni bir siyasi uzlaşma bulmak.

Dünyadaki silahlı çatışmaların tehlikesi jeopolitik çıkarların ayrışması nedeniyle arttıkça, liberal demokrasilerin hem değerlerini savunma hem de doğrudan düşmanlıkları yatıştırma yeteneklerini göstermeleri gerekecek, nihayetinde sürdürülebilir barışa giden yolu açacak ve ABD ile Çin arasındaki gerginlikleri azaltacak.

Vatandaşları ve hükümetlerini kalıcı olarak tekrar direksiyonun başına geçirme girişimi, sadece çoğunluk için refahı teşvik etme potansiyeline sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda, toplumlarımızın krizleri çözme ve daha iyi bir gelecek sağlama yeteneğine olan güveni yeniden pekiştirmeye yardımcı olur. Halkın güvenini kazanmak için bir gündeme ihtiyacımız var. Kaybedecek zaman yok.

Bildiriyi imzalayanlar

Berlin New Economy Forum’un sonuç bildirisini imzalayanların tam listesi şöyle:

Dani Rodrik, Harvard University
Branko Milanovic, City University New York
Mariana Mazzucato, University College London
Adam Tooze, Columbia University
Laura Tyson, UC Berkeley
Thomas Piketty, EHESS
Gabriel Zucman, UC Berkeley
Jens Südekum, Heinrich Heine University of Düsseldorf
Isabella Weber, University of Massachusetts Amherst
Olivier Blanchard, PIIE
Mark Blyth, Brown University
Catherine Fieschi, European University Institute
Xavier Ragot, OFCE
Jean Pisani-Ferry, Sciences Po/Bruegel/PIIE
Barry Eichengreen, UC Berkeley
Laurence Tubiana, European Climate Foundation
Pascal Lamy, Institut Jacques Delors
Ann Pettifor, Prime Economics
Maja Göpel, Mission Wertvoll
Stormy-Annika Mildner, Aspen Institute Berlin
Achim Truger, German Council of Economic Experts
Anatole Kaletsky, Gavekal Research
Anke Hassel, Hertie School
Anne-Laure Delatte, Université Paris-Dauphine
Antonella Stirati, University of Roma Tre
Bettina Kohlrausch, Institute of Economic and Social Research
Bill Janeway, Cambridge University
Christian Breuer, German Council of Economic Experts
Christian Kastrop, Global Solutions Initiative
Dalia Marin, Technical University Munich
Dorothea Schäfer, DIW Berlin
Eric Lonergan, Author/Economist
Eric Monnet, EHESS
Helene Schuberth, Austrian Trade Unions Confederation
Henning Vöpel, Centrum für Europäische Politik
Jay Pocklington, INET
Jérôme Creel, OFCE
Jonas Meckling, University of California, Berkeley
Martyna Linartas, Ungleichheit.info
Michael Jacobs, University of Sheffield
Peter Bofinger, University of Würzburg
Prakash Loungani, John Hopkins University
Richard McGahey, Schwartz Center for Economic Policy Analysis
Robert Gold, IfW Kiel
Robert Johnson, INET
Rohan Sandhu, Harvard University
Sander Tordoir, CER
Sebastian Dullien, IMK
Shahin Vallée, DGAP
Teresa Ghilarducci, The New School
Thomas Fricke, Forum New Economy
Trevor Sutton, Center for American Progress
William Hynes, UCL