Elektrik zammı çiftçinin belini büküyor: Gıda fiyatlarına yansıması kaçınılmaz
Asgari ücret yüzde 34 artışla 8 bin 506 liradan 11 bin 402 liraya yükseldi. Vatandaşlarda 'İğneden ipliğe her şeye zam gelecek' korkusu başlarken, ekonomistler de yüksek enflasyon karşısında zammın birkaç ayda eriyeceğine dikkat çekerek asgari ücretin ortalama ücret haline geldiğini söylediler.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu asgari ücrete yılın ikinci yarısı için yapılan zam oranını belirledi. Toplantının ardından açıklama yapan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, net asgari ücretin yüzde 34 zamla 11 bin 402 TL olarak belirlendiğini açıkladı.
Işıkhan şunları söyledi: “2023’ün ikinci yarısında geçerli olacak brüt asgari, ücret tutarı 13 bin 214 lira, net asgari ücret tutarı 11 bin 402 lira olarak belirlenmiştir. Yaptığımız bu artışla yüzde 34 gibi enflasyon oranının hayli üzerinde refah payını içeren bir oranla ara zammı gerçekleştirmiş bulunuyoruz. Geçen yılın ikinci yarısına göre de asgari ücreti yüzde 107 oranında artırmış bulunuyoruz. Ayrıca şunu da açıklamak istiyorum, geçtiğimiz 6 ayda 400 lira olarak uyguladığımız asgari ücret desteğini önümüzdeki 6 ayda 500 lira olarak uygulamaya devam edeceğiz.”
Yeni asgari ücretin işverene toplam maliyeti 15 bin 762 lira 4 kuruşa yükseldi. Asgari ücret 1 Ocak 2023 itibarıyla brüt 10 bin 8 lira, net 8 bin 506 lira 80 kuruş olarak belirlenmişti. İşverene toplam maliyeti ise 11 bin 759 lira 40 kuruş idi. Toplam 15 bin 762 TL’lik işgücü maliyetinin içinde SGK işveren primi Ocak 2023’te 1551,24 TL iken Temmuz 2023’te 2 bin 79 TL’ye çıktı. Asgari ücretin döviz kuru karşılığı yılın başında 455 dolarken bugünkü kurla 482 dolar oldu.
Asgari ücrete ara zam ve temmuz ayında da memur ve emeklilere verilecek enflasyon farkı, vatandaşların iğneden ipliğe her şeye zam geleceği yolundaki korkularını artırdı. Nitekim Türk İş Genel Başkanı Ergün Atalay, toplantının ardından yaptığı açıklamada “İnşallah bu enflasyon kontrol altına alınır, zamlar olmaz. Marketteki fiyatların bir an önce kontrol altına alınması gerekiyor” dedi. TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol ise “Dengeli bir rakam için çalıştık. Bütün imkanlarımızı sonuna kadar zorlayarak istihdamını gözeten bu rakama evet demenin memnuniyeti içindeyim” diye konuştu.
Ekonomistler da sosyal medya hesaplarından yaptıkları paylaşımlarda yapılan zammın enflasyonu artıracağı, dolayısıyla birkaç ay içinde maaşların eriyeceği uyarısında bulundular. Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, Twitter mesajında şu ifadelere yer verdi:
Net asgari ücret şimdilik açlık sınırını hafif de olsa geçti. Ne yazık ki yine bir zam yağmuru başlayacak ve muhtemelen birkaç ay sonra bu artış da enflasyon karşısında eriyecek👇
Halkı enflasyon karşısında ezdirmemenin yolu enflasyonun kendisini ezmektir. pic.twitter.com/0dmjG7hdmu
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) June 20, 2023
Ekonomist Uğur Gürses de şunları söyledi:
Asgari ücret % 34 artışla 11 bin 402 TL olarak ilan edilmiş. Kitlesel olarak ‘ortalama ücret’ halini alan bu ücret, fiilen de asgari ücret dışındaki ücretleri de ‘kendi hizasına’ çekmeye devam edecektir. Orta sınıfı tabana yayacaktır.
— Uğur Gürses 🌞 (@ugurses) June 20, 2023
Asgari ücretin 11 bin lira olacağı öngörüsünde bulunan Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi-Mali Hukuk Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Batı da asgari ücretin enflasyona yenik düşeceğine dikkat çekti:
Asgari ücret tahminim net 11 bin TL idi. Beklentimin azcık üstünde gerçekleşti ama bu tutar da yakın zamanda enflasyona yenik düşecek gibi.
Bu seviyeyi korumak adına acil kalıcı çözümler üretilmelidir.— Murat BATI (@prof_bati) June 20, 2023
Asgari ücret zammıyla birlikte 65 yaş aylığı, engelli aylığı, işsizlik maaşı, staj ücretleri, askerlik ve doğum borçlanması, asgari ücretlilerin rapor ücretleri ve genel sağlık sigortası (GSS) primleri de şöyle değişti:
İşsizlik maaşı: Sigortalı çalışanlara yasada belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için belirli süre ve miktarda işsizlik maaşı ödemesi yapılıyor. İşsizlik maaşı aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 40’ından az olamazken, yüzde 80’ini geçemiyor. Buna göre, en düşük işsizlik maaşı 5 bin 365 TL en yüksek işsizlik maaşı 10 bin 731 TL oldu.
Engelli aylığı: Yüzde 40-69 oranında engelliler için 1738 TL, yüzde 70 ve üzeri oranında engelliler için 2 bin 609 TL olarak uygulanıyordu. Yeni asgari ücret zammından sonra en düşük yüzde 40-69 oranında engelliler için aylık 2 bin 328 TL, yüzde 70 ve üzeri oranında engelliler için 3 bin 496 TL oldu.
Askerlik ve doğum borçlanması: 2023’ün ilk yarısında bu rakam en düşük 106,75 TL, en yüksek 800,62 TL olarak uygulanıyordu. Yeni zamla birlikte bu rakam en düşük 143 TL, en yüksek 1070 TL oldu.
Rapor ücretleri: Asgari ücretliler 2023 yılı için ayakta tedavide günlük 223,5 lira, yatarak tedavide de 167,68 lira günlük rapor parası alıyordu. Yeni zamla birlikte ayakta tedavide ücret günlük 299,49 TL, yatarak tedavide 224,69 TL oldu.
Stajyer maaşı: Staj yapanlar net asgari ücretin yüzde 30’undan az olmamak üzere ücret alıyor. Böylece stajyer ücreti yeni zamla birlikte 2 bin 552,04 TL’den 3 bin 420 TL’ye çıktı.
65 yaş aylığı: 2023’ün ilk döneminde 2 bin 604 TL olarak uygulandı. Yeni zamla birlikte 65 yaş aylığı 3 bin 489 TL oldu.
Genel Sağlık Sigortası primi: SGK, 2023’ün ilk yarısında GSS primini aylık 300,24 TL olarak uyguluyordu. Yeni zamla birlikte aylık GSS primi 402 TL oldu