İstanbul’a büyük göç nihayet bitti, hatta gelenler gitmeye de başladı

Türkiye’nin aslında 1950’lerden başlayarak son 70 yılına ama en çok 1980’lerden itibaren son 40 yılına damgasını vuran, siyasetten ekonomiye, şehirleşmeden gündelik hayat kültürüne kadar hemen hemen her alanda etkileri hissedilen büyük bir sosyolojik değişimi de beraberinde getiren köyden kente göç dalgası durmuş; hatta İstanbul, Ankara gibi şehirlere bakınca kısmen de olsa terse dönüş de yaşanmaya başlamış durumda.

Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK her yıl kapsamlı iç göç istatistikleri yayınlıyor. Bunların sonuncusu dün kurum tarafından duyuruldu. Buna göre, son bir yılda Türkiye’de toplam 3 milyon 450 bin kişi bir ilden diğerine göç etti. Bu, 86 milyon nüfuslu bir ülkede ‘normale dönülmesi’ demek; çünkü daha önce nüfus daha azken bile iç göç rakamları 5 milyonun altına düşmüyordu.

Son yılın ve son üç yılın rakamlarına bakıldığında ortaya istatistiksel anlamda bir eğilim çıktığı da görülüyor. Çünkü Türkiye’de iç göçün temel nedeni ekonomik. Yani kırsal alanda yaşayan insanlar daha iyi bir hayat ümidiyle şehirlere göç ediyor. Bu tür göçe yakından bakıldığında da en büyük mıknatısın son 40 yıldır İstanbul olduğu görülüyor. Zaten bu sebeple kentin nüfusu 1980’lerdeki 2,5 milyondan bugün 16 milyona kadar yükselmiş, 40 yıl önceye kıyasla kent inanılmaz geniş bir alana yayılmış durumda.

Ama son üç yıldır İstanbul’un nüfusu artmıyor, aksine azalıyor. Aslında İstanbul hala Türkiye’nin en çok göç alan ili olmayı sürdürüyor. Yani İstanbul hala en büyük iç göç mıknatısı. Son üç yılda İstanbul’a Türkiye’nin başka illerinden 1 milyon 183 bin 329 kişi geldi. Bunların 412 bin 707’si son bir yılda göç edenler.

Ama İstanbul aynı zamanda Türkiye’nin en çok göç veren ili. Yani buradan ayrılıp başka yerlere yaşamaya gidenler de var ve aslında en çok İstanbul terk ediliyor. Buna bakınca son üç yılda İstanbul’dan ayrılanların sayısı 1 milyon 407 bin 577 kişi. Bunların 581 bin 330’u geçen yıl şehirden ayrılanlar.

Böyle bakınca İstanbul’un nüfusunun son üç yılda sırf iç göç nedeniyle 224 bin 248 kişi eksildiği görülüyor.

Hem göç eden kişi sayısında hem de göç eden nüfus oranında 2008’e kadar giden veride en yüksek rakamlar kaydedildi.  Türkiye’de 2007-2008 döneminde yüzde 3,18 olan iller arası göç eden nüfus oranı, yıllar içinde inişli ve çıkışlı bir seyir izleyerek 2023 yılında yüzde 4,04 oldu. Diğer bir ifadeyle Türkiye’de 2023 yılında 3 milyon 450 bin 953 kişi iller arasında göç etti. Bu nüfusun yüzde 47,9’unu erkekler, yüzde 52,1’ini ise kadınlar oluşturdu.

İstanbul göç almada da rekor kırdı

Türkiye’de iller arası göç eden nüfusun dağılımına bakıldığında İstanbul 412 bin 707 kişi ile en çok göç alan il oldu. İstanbul’u sırasıyla 232 bin 700 kişi ile Ankara ve 147 bin 765 kişi ile İzmir takip etti. En az göç alan iller ise sırasıyla 6 bin 856 kişi ile Ardahan, 10 bin 202 kişi ile Bayburt ve 11 bin 806 kişi ile Tunceli oldu.

İstanbul 581 bin 330 kişi ile en çok göç veren il olurken onu 208 bin 740 kişi ile Ankara ve 164 bin 247 kişi ile Hatay takip etti. En az göç veren iller ise sırasıyla 6 bin 811 kişi ile Ardahan, 7 bin 234 kişi ile Tunceli ve 7 bin 604 kişi ile Kilis oldu.

Türkiye’de 2023 yılında büyüklük olarak en fazla göç hareketliliği, 647 bin 191 kişi ile 20-24 yaş grubunda oldu. Söz konusu yaş grubunda göç edenlerin yüzde 43,4’ünü erkekler, yüzde 56,6’sını kadınlar oluşturdu.

En çok aile yanına göç edildi

Ülkemizde 2023 yılında iller arası göç eden 3 milyon 450 bin 953 kişiden 601 bin 481’i hanedeki fertlerden birine bağımlı göç etti. Diğer göç etme nedenleri incelendiğinde, 518 bin 16 kişinin daha iyi konut ve yaşam koşulları, 512 bin 11 kişinin ise eğitim nedeniyle göç ettiği görüldü.

Türkiye’de 2023 yılında cinsiyete göre en önemli göç etme nedeni erkeklerde 257 bin 277 kişi ile daha iyi konut ve yaşam koşulları olurken kadınlarda 361 bin 15 kişi ile hanedeki fertlerden birine bağımlı göç oldu. Erkeklerde hanedeki fertlerden birine bağımlı göç ve doğal afet / acil durum, kadınlarda ise eğitim ve doğal afet/acil durum diğer önemli göç nedenleri arasında yer aldı.

Türkiye’de 2023 yılında, en fazla göç hareketliliğinin yaşandığı yaş grubu olan 20-24 yaş grubunun göç etme nedenleri incelendiğinde; bu hareketliliğin en önemli sebebinin eğitim olduğu görüldü. Söz konusu yaş grubunda göç edenlerin 231 bin 477’sinin eğitim, 94 bin 139’unun işe başlamak/iş bulmak ve 50 bin 8’inin ise daha iyi konut ve yaşam koşulları nedeniyle göç ettiği görüldü.

İstanbul’da yaşamanın maliyeti bir ayda 3 bin lira arttı; 66 bin 550 TL’ye çıktı