Bu da halka arz: Arm’ın piyasa değeri 2 günde 60 milyar dolara çıktı
Çip rekabetine yapay zeka ve jeopolitik gerilim gazı
Yarı iletkenlerin artan stratejik önemi ve ekonomik rekabet gücünün yanı sıra jeopolitik gerilimler hükümetleri küresel çip tedarik zinciri içinde konumunu güçlendirmeye itiyor. Bu pazarın büyüklüğünün bu yıl 588,4 milyar dolara çıkması bekleniyor.
Akıllı telefonlardan bilgisayarlara, arabalardan tıbbi cihazlara kadar birçok elektronik ürünün önemli bir bileşeni olarak öne çıkan çiplerin önemi giderek artıyor. Yarı iletken endüstrisi yapay zeka, elektrikli araçlar ve fabrika otomasyonu gibi teknolojik yeniliklerin arkasındaki itici güç olurken ülkelerin ekonomik refahı ve ulusal güvenliğinde de önemli rol oynuyor. Covid-19 salgını sırasındaki küresel çip kıtlığı çip tedarik zincirindeki kırılganlıkların günlük hayat için gerekli birçok teknoloji ve ürünü riske attığını ortaya koyarken bu stratejik endüstriye destek de artarak devam ediyor. Yarı iletken endüstrisine destek sağlama konusundaki küresel rekabet kızışırken çip pazarı hızla büyüyor.
Çiplerin stratejik öneminin uzun zamandır farkında olan bazı hükümetler üreticilere mali destek sağlamaya çalışırken Malezya, Hindistan ve Vietnam gibi ülkeler yatırım çekmek için ABD ile teknoloji ittifakı, küresel çip üreticilerinden bilgi transferi sağlama ve sübvansiyonlar sunma gibi üç yönlü yaklaşım uyguluyor.
ABD ve Çin arasındaki teknolojik üstünlük mücadelesi ise giderek artarken her iki ülke teknolojik şirketleri ve yatırımları aracılığıyla bu mücadeleyi küresel arenada sürdürüyor.
Pazar büyüklüğü bu yıl 588,4 milyar dolara ulaşacak
Yarı iletkenler akıllı telefondan bilgisayara, otomobilden tıbbi cihazlara kadar birçok elektronik ürünün önemli bileşeni olarak öne çıkıyor. Söz konusu ürünlere talep artmaya devam ettikçe modern teknolojinin önemli parçasını oluşturan yarı iletkenlere rağbet de artıyor. Son dönemde yapay zeka teknolojisine olan ilgi de yarı iletkenlere olan talebin artmasında önemli rol oynuyor.
Dünya Yarı İletken Ticaret İstatistikleri verilerine göre yapay zeka için kullanılan çiplere talebin artmasıyla küresel yarı iletken pazarının büyüklüğünün geçen yılki düşüşün ardından 2024 yılında yüzde 13,1 artışla 588,4 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Yarı İletken Endüstrisi Derneği (SIA) verileri ise küresel yarı iletken satışlarının geçen yıl yüzde 8,2 düşüşle 526,8 milyar dolara gerilediğini gösteriyor. Küresel yarı iletken satışlarının 2022’de sektörde bu zamana kadarki en yüksek tutar olan 574,1 milyar dolar olduğu kayıtlarda yer alıyor.
Analistler çiplerin dünyanın bağımlı olduğu sayısız üründe daha büyük ve önemli rol oynamasıyla yarı iletken pazarının uzun vadeli görünümünün son derece güçlü olduğunu belirtiyor.
Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC), Intel, Qualcomm, SK Hynix, Micron Technology, Nvidia, Broadcom, Advanced Micro Devices (AMD), Texas Instruments ve MediaTek dünyanın büyük yarı iletken şirketleri arasında yer alıyor.
Çip pazarında hakimiyet Asya-Pasifik bölgesinde
Dünyanın en büyük yarı iletken üreticilerine başlıca üç bölge ev sahipliği yapıyor. Yarı iletkenlerin en büyük pazarı Asya-Pasifik bölgesi olurken bölge küresel pazar payının yarısından fazlasını elinde tutuyor.
TSMC, Samsung Electronics ve SK Hynix gibi dünyanın en büyük yarı iletken şirketlerinden bazıları Asya-Pasifik bölgesinde. Tayvan yarı iletken endüstrisinde önemli bir oyuncu olarak öne çıkarken Tayvan merkezli TSMC dünyanın en büyük bağımsız yarı iletken üreticisi konumunda bulunuyor.
Çip sektöründe en büyük üreticiler arasında yer almayan Çin ise en büyük tüketici. Ancak çip üretiminde kullanılan ve stratejik öneme sahip galyum ve germanyum elementlerinin en büyük üreticisi ise Çin.
Beş yıllık kalkınma planında yarı iletken değer zincirinin tüm segmentlerinde “kendi kendine yeterlilik” elde etmek için açık bir ulusal hedef belirleyen Çin 2018’den bu yana hibe, öz sermaye yatırımı, kamu teşviki, uygun kredi ve vergi indirimi dahil bir dizi destek aracılığıyla 52’den fazla fabrikanın inşasını sağladı. Dünyanın ikinci büyük ekonomisine sahip Çin 50 milyar dolardan fazla fonlar oluşturarak Çinli yarı iletken şirketlere öz sermaye sağladı.
ABD yarı iletken endüstrisinde liderliği hedefliyor
Kuzey Amerika da yarı iletken endüstrisindeki bir diğer önemli pazar olarak dikkati çekiyor. ABD dünyanın en büyük yarı iletken şirketlerinden bazılarına ev sahipliği yaparken Intel, Qualcomm, AMD ve Nvidia’nın merkezleri bu ülkede.
Intel önemli bir mikroişlemci tedarikçisi olurken Qualcomm cep telefonu çiplerinin lider tedarikçisi olarak öne çıkıyor. AMD ise grafik işlem birimi (GPU) pazarında önemli bir oyuncu olarak yer alıyor.
ABD’de hükümet yapay zekanın bu neslin belirleyici teknolojisi olacağı, son teknoloji çiplerin yapımına liderlik edemeyenin yapay zekaya da liderlik edemeyeceği görüşünde.
Toplam yarı iletken talebinin yüzde 25’ini oluşturan ABD’nin bu alandaki üretim kapasitesinin 1990’lardaki yüzde 37 seviyesinden yüzde 12’ye gerilediği kaydediliyor. Çin’in bu stratejik endüstride konumunu güçlendirme çabaları dikkate alındığında bunun ABD’de ulusal güvenliğe önemli bir tehdit oluşturacağı endişeleri artıyor.
ABD Başkanı Joe Biden yönetimi ülkenin yarı iletken endüstrisindeki ve küresel teknoloji yarışındaki lider konumunu yeniden ele geçirmeyi hedefliyor. Ülkede 9 Ağustos 2022’de Biden tarafından imzalanarak yürürlüğe giren CHIPS ve Bilim Yasası yerli yarı iletken üretiminin artırılmasını ve otomobilden elektroniğe birçok sektörde üretimde aksamaya neden olan çip kıtlığını hafifletmeyi amaçlıyor. Yasa, yarı iletken üretimi için 52,7 milyar dolarlık desteğin yanı sıra yarı iletken fabrikalarının kurulumunu teşvik etmek için dört yıllığına yüzde 25’lik vergi indirimi içeriyor. Ayrıca Biden yönetimi yapılan yatırımlarla dünyanın gelişmiş mantık çiplerinin yüzde 20’sini üretmeyi amaçlıyor.
Avrupa da yarışta yer alıyor
Avrupa ise Hollanda merkezli NXP Semiconductors ve ASML Holding ile Almanya merkezli Infineon Technologies gibi şirketlerle yarı iletken endüstrisinde önemli bir oyuncu olma yarışında.
NXP Semiconductors otomotiv sektöründe yarı iletkenlerin lider tedarikçisi konumundayken ASML Holding yarı iletken üretiminde kullanılan litografi sistemlerinin önemli tedarikçisi olarak öne çıkıyor. Infineon Technologies de çok çeşitli endüstrilere yarı iletken tedariki sağlıyor.
Avrupa Birliği (AB) bloğun gelişmiş yarı iletken üretim kapasitesini artırmak için ülkelerin 35 milyar avroya kadar kaynak ayırma planları dahil Avrupa’nın yarı iletkenler alanındaki “stratejik özerkliğini” güçlendirmek için somut adımlar atıyor.
AB’nin 2022’deki çip üretimini destekleme yasası sayesinde çip sektörüne 100 milyar avrodan fazla yatırım çektiği belirtiliyor.
Çip endüstrisine rekor yatırım yapılıyor
Çin’den Birleşik Arap Emirlikleri’ne, Almanya’dan ABD’ye birçok ülkenin çip üretimini “bağımsızlık” için güçlü şekilde teşvik etmesiyle bu alana yatırımlar rekor seviyelere ulaşıyor.
Mikroçipler olarak da bilinen yarı iletkenler bugünün birbirine bağlı dünyasının belkemiğini oluşturmanın yanı sıra ülkeler arasındaki rekabet unsurlarından da biri haline dönüşüyor.
İnsan seviyesine yakın yapay zekanın geliştirilmesine yönelik çalışmalar da küresel yarı iletken endüstrisini yeniden şekillendirirken birçok ülke Silikon Vadisi’nin en çok aranan ürünü olan yarı iletken arzını sağlayan ve küresel yapay zeka yarışmasında yer alan ülkeler arasına girmeye çabalıyor.
Oyunlar ve Bulmacalar