Yapı Kredi Bankası’nın öyküsü: Krom yüklü gemi Çanakkale Boğazı’nda batırılmasaydı banka kurulur muydu?

Doğan Sigorta'nın 1944'te sigortaladığı gemi için tazminat ödemekte zorlanması kurucusu Kazım Taşkent'in bir banka kurma kararı vermesine neden olmuş. O kararla kurulan Yapı Kredi bugün Türkiye'nin en büyük bankaları arasında yer alıyor.

Ekonomi 11 Eylül 2023
Bu haber 8 ay önce yayınlandı
Krom yüklü geminin batırılmasından sonra tazminat ödemekte zorlanılması, Kazım Taşkent’in “Her sigorta şirketinin bir bankası olmalı” diye düşünmesine neden olmuş.

Yapı Kredi, Türkiye’nin ilk özel sermayeli bankası bankası. Bu yıl 79. yaşını kutluyor. Yani 1944 yılında kurulmuş. Yaşı tutanların ‘leylekli’ eski logosuyla tanıdığı bankanın hayli ilginç ancak pek de bilinmeyen bir kuruluş öyküsü var. Yıl 1987, gazeteciliğe başlayalı 5 yıl olmuş. Yapı Kredi, Çukurova Grubu’nun bankacılık sektöründeki ‘Amiral Gemisi’. Aklıma düştü kim kurmuş  bankayı diye. Kurucu yaşıyorsa gidip bir röpörtaj yapayım, öğreneyim kuruluş öyküsünü diye. Kurucunun kim olduğunu buldum ama Kazım Taşkent’e ulaşmak pek kolay olmadı.

Sonunda buldum telefon numarasını ve oturdum telefonun başına, çevirdim numaraları (o zaman cep telefonu yoktu bilmeyenler öğrensin diye söylüyorum). Telefon açıldı karşıma çıkan kişiye gazeteci olduğumu ve Kazım Taşkent beyefendi ile bir röportaj yapmak istediğimi söyledim. Telefondaki ses ‘Olmaz’ dedi. Çünkü Kazım bey 92 yaşındaymış. Sinirlendim ve tartışma başladı. Karşılıklı sesler yükselmeye başladı ancak bir iki dakika sonra ahizeyi başka biri aldı. ‘Buyurun çocuğum’ dedi. Bu kucaklayıcı sesin sahibine derdimi anlattım ve cevap çok kısaydı: ‘Yarın sabah saat 08.00’de Gümüşsuyu’na eve bekliyorum”.

Sabah heyecanla kalktım ve yola koyuldum. Randevu saatinden önce İstanbul Ayaspaşa’da İsviçre Alpleri’nde bir heyelanda kaybettiği oğlu Doğan’ın adını verdiğini sonradan öğrendiğim apartmanın kapısındaydım. İçeri girdim oturduğu giriş dairesinin kapısının zilini çaldım.

Sigorta şirketi kurma fikri nereden çıktı?

Kapıyı bir hizmetli açtı ve beni salona buyur etti. Biraz sonra salona şık takım elbiseli Kazım Taşkent girdi ve başladı anlatmaya. İşte Yapı Kredi’nin kuruluş öyküsü:

1991 yılında kaybettiğimiz Kazım Taşkent, Türkiye’de şeker sanayiinin kurucularından. Uzun yıllar şeker şirketlerinin başında bulunmuş ve 1930’lu yılların ortalarında, şeker fabrikalarında çalışanlar için bir “özel emekli sandığı” oluşturmuş. Çalışanların ücretlerinden kesinti yapılıyor, işveren de kesinti oranında katkıda bulunuyormuş. Derken İkinci Dünya Savaşı başlamış. Ülkemiz o zamanki liderlerinin basireti sayesinde savaşa girmemiş ama hayat şartları epeyce zorlaşmış. Çalışanlar ihtiyaçları arttıkça sandıktaki paralarını çekip harcamışlar.  Sandıkta kalan paranın üyelerin sosyal güvenliğini karşılayabilmesi imkânsız hale gelmiş.

Kazım Taşkent, bu durum karşısında “çalışanların özel emekli sandığı”nın daha ciddi biçimde kurumsallaşması gerektiğini görerek, sandığı sigorta şirketine dönüştürmeyi kararlaştırmış. Kazım Taşkent’in İsviçre’de Films şehri yakınındaki bir okulda öğrenim gören oğlu Doğan, arkadaşlarıyla Alplerde gezinti yaparken 1939 yılında dağdan düşen bir çığın altında kalmış Kazım Taşkent 2 Şubat 1942 tarihinde kurduğu sigorta şirketine oğlunun adını vermiş. Yaşı tutanlar Doğan’ın adını, Yapı Kredi Bankası’nın çıkardığı aylık Doğan Kardeş dergisinden de hatırlarlar.

Daha önce kurulmuş yabancı sigorta şirketleriyle büyük bankaların korumasındaki şirketler piyasayı kontrol ettiklerinden, Doğan Sigorta’nın sektöre girmesi kolay olmamış. Doğan Sigorta ilk başlarda uzman ve reasürör bulmakta çok zorlanmış. Kazım Taşkent’in liderliğinde sektörde kendine yer edinmek için, diğer sigorta şirketlerinin ilgi duymadıkları sigorta türlerine yönelmiş. Hayat sigortası ve de iratlı hayat sigortası satmaya başlamış. İratlı hayat sigortası poliçelerini teminat olarak kabul ederek, sigortalıya hayatta iken krediyle ev satın alma imkânı sağlamış. Ölümü halinde kredi borcu, sigorta tarafından karşılanıyormuş. Sigortalılara konut üretmek için “Demir Toprak A.Ş.” kurulmuş. Bu şirket, konut için arsa buluyor, proje hazırlatıyor, konut inşa ettiriyormuş.

Krom yüklü geminin tazminatı ağır gelmiş

Ancak savaş sırasında Doğan Sigorta’nın sigortaladığı krom madeni yüklü bir gemi Çanakkale Boğazı dışında torpillenerek batırılmış. Sigorta şirketinin 800 bin Türk lirası (o günler için büyük para) tazminat ödemesi gerekiyormuş. Doğan Sigorta’nın sermayesi ise 200 bin TL imiş. Doğan Sigorta, tazminatı ödeyemezse yok olacakmış.  Kazım Taşkent kişisel kredi gücünü kullanarak İş Bankası’ndan ve Ziraat Bankası’ndan kredi bulmuş, tazminat ödenmiş. Bu olay Kazım Taşkent’i çok etkilemiş.

Bir sigorta şirketinin, banka desteksiz başarılı olamayacağını düşünmeye başlamış. Bir banka kurmaya karar vermiş. Doğan Sigorta’nın kısa sürede elde ettiği başarı ortak bulmada ona yardım etmiş. 9 Eylül 1944’te 1 milyon Türk lirası sermaye ile Yapı Kredi Bankası’nı kurmuş. Doğan Sigorta’daki İdare Meclisi Reisliği ve murahhas üyelik görevini koruyarak Yapı Kredi Bankası’nın da İdare Meclisi Reisi ve murahhas üyesi olmuş ve ayrılıncaya kadar bu görevleri yürütmüş.”

Yapı Kredi'den piyasa beklentisine uygun 24.1 milyar TL net karYapı Kredi’den piyasa beklentisine uygun 24.1 milyar TL net kar

İşte Yapı Kredi Bankası’nın kuruluş öyküsü böyle. Banka daha sonraki yıllarda ortak değiştirdi ve inişli çıkışlı bir seyir izledi. Çukurova Grubu’nun sıkıntıları nedeniyle Tasarruf Mevduatı Sigorta Fon (TMSF) tarafından yönetildi. Türkiye’nin beşinci büyük bankasının hisselerinin Çukurova Grubu’nda bulunan yüzde 57,4 oranındaki hissesi 2005 yılında Koç Holding ve İtalyan bankacılık devi Unicredito’ya satıldı. Hisseleri Borsa İstanbul’da işlem gören Yapı Kredi’yi, 2021’de İtalyanların da çıkmasından sonra Koç Holding hakim ortak olarak yönetiyor.

Yapı Kredi CEO’su Erün bankanın geçmişine bakıldığında sektörde birçok yeniliğe imza attığının görüldüğünü belirterek “Pek çok vizyoner ürün ve hizmetle sektöre yön verdik” diyor.

‘Değer yaratmaya devam edeceğiz’

Yapı Kredi CEO’su Gökhan Erün, yaptığı açıklamada kurulduğu günden bugüne Yapı Kredi’nin bankacılık sektöründe öncü kimliğini sürdürdüğünü belirtti. Erün, Yapı Kredi’nin geçmişine bakıldığında sektörde birçok yeniliğe imza attığının görüldüğünü belirterek “İlk şube bankacılığı, ilk 24 saat bankacılık hizmeti, 444 0 444 ile ilk özel servis numaralı telefon bankacılığı, ilk kredi kartı, ilk tüketici kredisi ve ilk otomobil kredisi gibi pek çok vizyoner ürün ve hizmetle sektöre yön verdik. Günümüzün artık ayrılmaz bir parçası olan dijital bankacılık da yine aynı vizyoner bakış açımızın bir ürünü. Daha pek çok ilki barındıran tarihimiz, Yapı Kredililer olarak bizleri gururlandırmanın yanında tüm sektöre ilham kaynağı olmayı da sürdürüyor’ dedi.

Banka bu yılın ilk yarısında ekonomiyi sağladığı 1 trilyon lirayı aşan kaynağın yanı sıra deprem felaketinden etkilenen illerdeki müşterilerinin dış ticaret finansmanında kullanmaları amacıyla haziran ayında 580 milyon dolarlık sosyal sendikasyon kredisine imza atmış. Sağladıkları finansal çözümlerin yanı sıra Koç Holding tarafından hızla hayata geçirilen “Umut Kent” projesinde de bölgedeki istihdama katkı sağlamak adına Müşteri İletişim Merkezi takımlarını kurduklarını belirten Erün, Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman’da bulunan takımların göreve başlayarak tüm Türkiye’den çağrı almaya başladığını söyledi.

Moody's Türkiye'nin ardından bankalara da göz kırptıMoody’s Türkiye’nin ardından bankalara da göz kırptı

“Dijital bankacılıkta öncüyüz”

Gökhan Erün, devrim niteliğindeki yeniliklerle dijital bankacılık alanında sektöre liderlik ettiklerini belirterek, dijital bankacılığın sınırlarını genişleten kullanıcı dostu uygulamalarla daima müşterilerin yanında olduklarını ifade etti.

Erün, “Aktif her 10 müşterimizden 9’u dijital bankacılık hizmetlerimizi tercih ederek, dijital kanallarımız üzerinden bireysel ve kurumsal olmak üzere 800’ün üzerinde bankacılık işlemini kolaylıkla gerçekleştirebiliyor. Bu yıl, yine bir ilk olarak Yapı Kredi Mobil’i ‘hayatınızın uygulaması’ olarak bir süper uygulamaya dönüştürdük. Böylece, Yapı Kredi Mobil sadece bir bankacılık uygulaması değil, hayatın her alanında destek sunan bir uygulama haline geldi.” dedi.

“Hizmette sınır yoktur” anlayışıyla bireysel bankacılık hizmetlerinin yanı sıra tüzel müşterilere sunulan hizmetlerde de öncü bir konumda olduklarını belirten Erün, şunları söyledi:

“Geleceğin bankacılığını bugünden inşa etme vizyonumuzla hem firmalara hem de faaliyet gösterdikleri sektörlere katkı sağlamak en büyük önceliğimiz olmaya devam ediyor. 2018 yılının son çeyreğinde zamanın ötesinde bir yeniliğe imza atarak ‘Görüntülü İşlem Asistanları ile Uzaktan Müşteri Kazanımı’nın Türkiye’de öncülüğünü yapmıştık. Bu yıl, hizmetimizin kapsamını genişleterek bireysel müşterilere ek olarak tüzel müşterilerimizin de uzaktan müşteri olma imkanından yararlanmasını sağladık. Yine Türkiye’de bir ilk olma özelliği taşıyan bu son yeniliğimiz sayesinde tüzel firmalar, şubelerimizi ziyaret etmeden Yapı Kredi Mobil üzerinden kolayca müşterimiz olarak anında hesap açılışı yapabiliyor.”

Bankacılık sektörünün kârı neden düştü?Bankacılık sektörünün kârı neden düştü?

‘Ortak fayda ve değer yaratmaya odaklandık’

İş felsefelerini Koç Holding’in sürdürülebilirlik alanındaki vizyonuyla birleştirerek, ortak fayda ve değer yaratmaya odaklandıklarını belirten Yapı Kredi CEO’su Erün, şöyle konuştu:

“Bu kapsamda sürdürülebilirlik alanında sağladığımız finansman çözümleriyle müşterilerimizin sürdürülebilirlik yolculuğunda yanlarında oluyoruz. Yeşil tahviller, sürdürülebilirlik bağlantılı krediler, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği kredileri gibi pek çok ürün ve hizmetimizle sürdürülebilir kalkınma sorunlarına finansal çözümler sunuyoruz. Düşük karbon ekonomisine geçişte sorumluluğumuzun farkındayız. Bu konuda da uluslararası kriterlere bağlı olarak önemli projeleri hayata geçiriyoruz.

Geçtiğimiz günlerde uluslararası piyasalardan sağladığımız 500 milyon dolar tutarında ilk sürdürülebilir eurobond ihracımız da bu desteğin bir göstergesi. Bu kaynağı, Yapı Kredi’nin sürdürülebilir finans çerçevesiyle uyumlu olacak şekilde kullandıracağız.

79 yıldır yaptığımız gibi, bundan sonra da Tüm Yapı Kredililer olarak var gücümüzle çalışmaya ve her alanda ülkemize ve insanımıza ilk günkü heyecanla en iyi hizmeti sunarak sınırları kaldırmaya devam edeceğiz.”

 

10Haber bültenine üye olun, gündem özeti her sabah mailinize gelsin.