Satın alma ve birleşmelerin şeffaf faturası 2,8 milyar, gizlisi 7,5 milyar dolar oldu

Uluslararası danışmanlık şirketi KPMG Türkiye, beşincisini hazırladığı yıllık “Birleşme ve Satın Alma Trendleri 2023” raporunu açıkladı. Rapora göre 2023 yılında yatırımcının risk alma iştahı azalırken parasal sıkılaşma politikaları neticesinde finansal kaynaklara erişimin zorlaşması ve yaşanan bölgesel jeopolitik gerginliklerle birlikte geçen yıl küresel birleşme ve satın alma işlem hacmi 2022’e göre yaklaşık yüzde 23 düşüşle 2,7 trilyon dolar seviyesine geriledi. 2021 yılında rekor seviyelere ulaşan küresel işlem hacmi böylelikle 2023’te son beş yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti.

Küresel düzeydeki daralmanın bir benzeri Türkiye’de de görüldü. 2023 yılında Türkiye’de açıklanan işlem hacmi 2,8 milyar dolar oldu. Geçen yılın verisi son 10 yılın açıklanan en düşük işlem hacmi oldu.

Rapora göre yılın ikinci çeyreğindeki genel seçimler, 6 Şubat depremleri ve Orta Doğu’da devam eden jeopolitik gerginlikler birleşme ve satın alma aktiviteleri üzerinde önemli rol oynadı. Bu gelişmelerin etkisiyle 2023’te  ülkede açıklanan işlem hacmi 2,8 milyar dolar ile bir önceki yılın altında kalsa da, değeri açıklanmayan işlemler üzerine yapılan değerlendirmeler sonucunda 7,5 milyar dolar seviyesine ulaştı.

En büyük 10 satın alma ve birleşme işleminin toplam işlemlerdeki payı yüzde 68 olurken en büyük işlem değeri TOFAŞ’ın, Fiat ve Chrysler gibi markaları bünyesinde barındıran Stellantis Otomotiv Pazarlama’yı 439,1 milyon dolar bedel ile satın alması oldu.

Türkiye’de birleşme ve satın işlemlerinde adet bazında öne çıkan sektörlere bakıldığında ise 268 adet işlem ile bireysel yatırımcılar; kitle fonlaması işlemleri, risk sermayesi ve girişim sermayelerinin gerçekleştirdiği startup işlemlerinin de etkisiyle teknoloji, medya ve telekomünikasyon sektörü oldu. Hacim bazında ise endüstriyel üretim ve otomotiv 1,1 milyar dolarlık işlem hacmi ile ilk sıralarda yer aldı ve onu bir milyar dolarlık işlem hacmi ile enerji sektörü takip etti.

Hangi işlemler öne çıktı?

Birleşik Arap Emirlikleri kökenli Mubadala Capital öncülüğünde Getir’in eylül ayında aldığı yatırım, MNG Kargo’nun Deutsche Post (DHL) tarafından satın alınması ve dünya devi Multi-Color Corporation’ın Korsini Ambalaj’ı satın alması, işlem değerleri açıklanmasa da 2023 yılının öne çıkan işlemlerinden oldu. Insider’ın Katar Yatırım Otoritesi ve Esas Holding’in Girişim Sermayesi önderliğinde almış olduğu 105 milyon dolarlık yatırım işleminin paya dönüştürülebilir borç (convertible note) şeklinde olması ve raporun metodolojisi gereği bu tür yatırım işlemlerinin dâhil edilmemesi sebebiyle Insider işlemi rapor içerisinde yer almasa da 2023 yılında öne çıkan işlemler arasında dikkat çekti.

Değeri açıklanmayan işlemler arasında enerji sektörü incelendiğinde, Vitol Group iştiraki olan Petrol Ofisi’nin BP’nin Türkiye’deki akaryakıt operasyonlarını satın alması büyük işlemlerden biri olarak ön plana çıktı. İlaveten, Rönesans Enerji’nin yüzde 50 hissesinin Total Energies tarafından satın alınması ve Alpet’in hisselerinin tamamının Zeren Grup’a satılması işlem değerleri açıklanmasa da 2023 yılında enerji sektöründe gerçekleşen önemli işlemler arasında yer aldı.

Yabancı yatırımcı neden gelmiyor?

Hangi finansal yatırımcı işlemleri ön plana çıktı?

2023 yılı içerisinde değeri açıklanan en büyük işlemler arasında Doğan Holding’in grup şirketi Öncü Girişim’in geri dönüşüm ve sürdürülebilir teknolojiler alanında faaliyet gösteren Gama Recycle’ın yüzde 70 hissesini 83 milyon dolar işlem bedeliyle satın alması yer aldı. Bu işleme ek olarak Defacto’nun azınlık hisselerinin 59 milyon dolar karşılığında EBRD tarafından satın alınması ve Re-Pie’ın perakende sektöründe faaliyet gösteren Milpa’nın yüzde 82,3 oranındaki hissesini 54,7 milyon, Taze Kuru Gıda’nın yüzde 55,7 hissesini 30,6 milyon dolar bedel ile satın alması da öne çıkan finansal yatırımcı işlemleri arasında yer aldı.

Türkiye’de girişim ekosistemine yatırımcıların ilgisi son yıllardaki trende paralel olarak devam etti. Albaraka Portföy Yönetimi 2023 yılında yaptığı 22 yatırım ile Türkiye’de girişim ekosistemine en fazla sayıda yatırım yapan finansal yatırımcı oldu. Ekosistemin önemli oyuncularından biri olan Re-Pie ise 10 adet işlemle öne çıktı. 212 ve Esor Investments liderliğinde gerçekleşen yatırım turunda Fazla, 6 milyon dolar yatırım alarak girişim sermayesi işlemleri arasında dikkat çekti.

Almanlar verdikleri parayı açıklamadı

2023 yılının değeri açıklanmasa da en önemli finansal yatırımcı çıkış işlemlerinin başında Turkven’in MNG Kargo’daki hisselerini Alman devi DHL’e satışı oldu. Buna ek olarak Turkven’in Mikro Yazılım’daki hisselerini İtalyan TeamSystem şirketine satışı ve Actera’nın portföy şirketi Korozo’nun alt şirketi olan Korsini Ambalaj’ın yüzde 100’ünün nisan ayında ABD kökenli Multi-Color Corporation’a satışı da öne çıkan özel girişim sermayesi çıkış işlemlerinden oldu. Öte yandan Mediterra’nın (MPEQ) Paycore’daki hisselerini Param’a, LuckyFish’teki (Uğurlu Balık) hisselerini ise BAE kökenli finansal yatırımcı E20 Investment’a satarak çıkış yapması diğer önemli çıkış işlemleri arasında yer aldı.

En çok işlemi ABD’li yatırımcılar yaptı

Türkiye’deki işlemlerin yatırımcı dağılımına bakıldığında ise 2023 yılında ABD (18 işlem) ve Birleşik Krallık (15 işlem) 2022’deki lider konumlarını sürdürdü. 2023 yılında Almanya 10 işlemle yatırımcılar nezdinde en çok yatırım yapan 3. ülke oldu. Açıklanan işlem büyüklüklerine göre ise ABD, Rusya ve Birleşik Krallık öne çıkan ülkeler oldu.

Rapora göre son on yıl içinde açıklanan birleşme ve satın alma işlemlerinin hacmi 2015 yılında 10,9 milyar dolar, 2016 yılında 4,7, 2017 yılında 7,5, 2018 yılında 9,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.

2019 yılında ciddi gerileme yaşanan birleşme ve satın alma işlemlerinde hacim 2,9 milyar dolar olarak izlendi. Ardından pandemi yılı olan 2020 yılında hacim 6,9 milyar dolar olurken 2021 yılında rekor seviyeye ulaşarak 14,3 milyar dolarlık hacim gerçekleşti. 2022 yılında açıklanan birleşme ve satın alma hacmi de 6,1 milyar dolar olarak kaydedildi.

Küresel trendlere paralel olarak Türkiye’de yüksek faiz ve enflasyon ortamının yarattığı belirsizlikler 2023 yılında yatırımcıların risk alma iştahını baskılamaya devam ederken yatırımcıların görece düşük hacimli işlemlere yönelmesiyle açıklanan işlem hacmi geçen seneye göre azalırken 2022 yılında 219 olan satın alma işlem adedi 2023 yılında 547 işlem adedi ile rekor seviyeye ulaştı.

Rapora göre açıklanan toplam işlem hacminin GSYİH oranı yüzde 0,3’e düşerek 2022 yılına kıyasla azaldı ve global ortalamaların önemli ölçüde altında kaldı. Ancak değeri açıklanmayan işlemler üzerine yapılan değerlendirmeler dikkate alındığında bu oranın yüzde 0,8 seviyesinde hesaplandı. 2023 yılında ülkemizde milyar dolar seviyesinin üzerinde bir mega işlemin gerçekleşmemiş olması dikkat çeken önemli konulardan biri oldu.

Yüzde 20’si yabancı yatırımcı işlemi

Yabancı yatırımcıların gerçekleştirdiği birleşme ve satın alma işlem adetleri, 2023 yılında 107 işlemle toplam işlem adedinden yüzde 20 pay alarak geçen yıla kıyasla düşüş gösterdi. Buna karşın yabancı yatırımcıların toplam açıklanan işlem hacminden aldığı pay yüzde 44 ile dikkat çekti. Bu oran da yabancı yatırımcıların daha çok stratejik ve büyük ölçekli satın alımlarda yer aldığını gösteriyor.

Yabancı yatırımlar, toplam açıklanan işlem hacminin 1,2 milyar dolarını oluşturdu. Değeri açıklanmayan işlemler üzerine değerlendirmeler ve tahminler sonucunda ise yabancı yatırımcıların 2023 yılı içerisinde gerçekleştirdiği satın alma işlemlerinin hacminin yaklaşık 4 milyar dolar seviyesinde olduğu öngörülüyor. Bu bağlamda yabancı yatırımcı işlemlerinin değeri açıklanmayan işlemlerin de tahmini değerlerinin dâhil edilmesiyle toplam işlem hacminin yüzde 52’si olarak hesaplandı.

2023’te satın alma ve birleşme hacmi yüzde 30 düştü