Kederli ve zor bir arayış: İliç’te zehirli toprağa daha kazma bile vurulamadı

Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler altın madeninde dün kayan ve yaklaşık 10 milyon ton olduğu açıklanan siyanürlü toprağın altındaki dokuz işçiyi kurtarma çalışmaları sürüyor. Facianın ikinci gününde kurtarma çalışmalarının 827 personelle yürütüldüğü açıklandı ama işçilerin toprak altından canlı çıkarılması umudu hızla tükeniyor.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya hacmi 10 milyon metreküp olarak hesaplanan kayan kütlenin saniyede 10 metre hızla hareket ettiğini söyledi. Eski Başbakan Binali Yıldırım da bölgede gazetecilere heyelanın 300 dönümlük alana yayıldığını aktardı. Yıldırım çalışmaların çok uzun sürebileceğini ima etti. Binali Yıldırım Fırat Nehri’ne siyanür sızabileceği iddialarına ilişkin soruya “Kimyasal ayrı yerde tutuluyor” yanıtı verdi. Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin 2010 yılı Aralık ayından beri altın üretimi yaptığı madene 2022 yılında siyanür sızıntısı nedeniyle en üst sınırdan çevreyi kirletme cezası kesilmişti.

Facianın ikinci gününde saha sorumlusu dört kişi gözaltına alındı. Olayla ilgili dört Cumhuriyet savcısı ve dört müfettiş görevlendirilmişti.

Erzincan’ın İliç ilçesindeki maden ocağında meydana gelen toprak kaymasında, kayıp 9 işçinin arandığı heyelan bölgesi havadan görüntülendi.https://t.co/DpggUt2X9l pic.twitter.com/VUL7e1FgUd

— Demirören Haber Ajansı (@dhainternet) February 14, 2024

Toprak altındaki işçi yakını: Çalışmalar hakkında bilgimiz yok

Öte yandan şu ana kadar ulaşılamayan işçilerin yakınları da bölgeye gelmeye başladı. Onlardan biri olan, toprak altındaki işçilerden 25 yaşındaki Uğur Yıldız’ın kayınvalidesi, ismini açıklamak istemedi ama feryat etti: “1,5 senedir kızımla evliydi. Evdeydim, yakınlarımız toprak kayması olduğunu söyledi. Aradık, ulaşamadık. Telefonu kapalıydı. Çok üzgünüm. Yardımcı olun kurtarın. Sekiz senedir burada çalışıyor.”

Kayınpederi Hüsnü Çılgın, “İki gündür buradayız. Herhangi bir yetkili ile görüşemedik. Çalışmalar hakkında bilgimiz yok. Damadım burada. 24 saattir haber alamadık. Olay olduktan sonra aradık ulaşamadık. Burada sabahladık. Şu anda beklemedeyiz” dedi.

Erzincan’ın İliç ilçesindeki maden ocağında meydana gelen toprak kaymasında, toprak altında kalan işçilerin kurtulması için ailelerin bekleyişi sürüyor.https://t.co/DpggUt2X9l pic.twitter.com/wHBryHcCFq

— Demirören Haber Ajansı (@dhainternet) February 14, 2024

Altı işçinin isimleri belli oldu

Bu arada toprak altında kalan diğer altı işçinin ismi de belli oldu. Bu işçiler Şaban Yılmaz, Kenan Öz, İbrahim Keklik, Adnan Keklik, Hüseyin Kaya ve Ramazan Çimen.

Toprak kaymasının yaşandığı bölgede dün Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün uyardığı yağış da başladı. Uzmanlar yağışın yeni bir toprak kaymasına yol açabileceğine dair uyarılarda bulunmuştu. Ayrıca yaşanan toprak kaymasıyla milyonlarca ton siyanürlü toprağın geçirgenliği engelleyen zemin kaplamasının olmadığı bölgeye yayıldığını söyleyen uzmanlar yağışla birlikte siyanürün toprağa ve yer altı sularına geçebileceğini söylemişti.

Erzincan'ın İliç ilçesinde toprak kayması sonucu kayıp 9 işçiyi arama kurtarma çalışmaları devam ederken, heyelan bölgesinde başlayan yağış etkili oluyor.https://t.co/DpggUt2X9l pic.twitter.com/fGfNcTMzUR

— Demirören Haber Ajansı (@dhainternet) February 14, 2024

Anagold Madencilik: ‘Kayma nedeniyle çevresel kirlilik yaşanmamış’

Anagold Madencilik de faciayla ilgili yeni bir açıklama yaptı. Heyelanın atık depolama havuzuyla ilgisinin olmadığı söylenen açıklamada “Karasu (Fırat) Nehri’ne herhangi bir siyanür akışı olmamıştır” dendi.

Toprak kaymasının nedenlerini ve nasıl meydana geldiğini belirlemek için detaylı inceleme başlattığını duyuran şirket “Kayma nedeniyle çevresel herhangi bir kirlilik yaşanmamış olup buna rağmen gerekli tüm tedbirler hızlı bir şekilde alınarak saha kontrol altına alınmıştır. 6 noktadan yüzey suyu numunesi alınmıştır. Alınan numuneler normal değerlerdedir ve herhangi bir kirlenme söz konusu değildir. Anagold benzer durumların önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması konusunda kararlıdır” dedi. Şirket gelişmelerin düzenli olarak paylaşılacağını bildirdi.

Bakanlık da ‘numuneler temiz’ dedi

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da sosyal medya hesabından şirketle paralel bir açıklama yayınladı. Bakanlık akan malzeme nedeniyle Sabırlı ve Çöpler Dereleri ile Fırat Nehri boyunca belirlenen noktalardan alınan anlık numunelerde şu an için kirlilik tespit edilmediğini duyurdu.

Erzincan’ın İliç İlçesinde Yaşanan Maden Kazasına İlişkin Basın Açıklaması pic.twitter.com/UjAEABPI3p

— T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Dğş. Bakanlığı (@csbgovtr) February 14, 2024

İlk önlem olarak maden sahasında yaşanan toprak kayması sırasında akan malzemenin Fırat Nehri’ne ulaşmasının engellenmesi amacıyla Sabırlı Deresi’nin Fırat Nehri’ne ulaştığı menfezin kapaklarının kapatıldığı, toprak kaymasını önlemek amacıyla menfezlerin önünde bir sedde yapıldığı belirtilen açıklamada, bölgeden numune alınıp sürekli takip etmek üzere 10 kişilik uzman ekiple birlikte iki georadar, bir multistation, iki set izleme cihazı bulunan iki mobil cihaz ve mobil laboratuvarın da yer aldığı ekiplerin bölgeye sevk edildiği ve çalışmalara başladığı söylendi.

CHP heyeti İliç’te: Arama kurtarma çalışmaları yapılamıyor

CHP’nin beş kişilik heyeti de yaptıkları incelemelerin ardından açıklama yaptı. Genel Başkan Yardımcıları Deniz Yavuzyılmaz ve Gamze Taşcıer ile  milletvekilleri Mustafa Sarıgül, Müzeyyen Şevkin ve PM üyesi Baran Bozoğlu’dan oluşan parti heyeti yoğun yağış sebebiyle arama kurtarma çalışmalarının gerçekleştirilemediğini söyledi.

Bölgede yağmurun etkili olduğunu ifade eden Yavuzyılmaz “Bölgede gördüğümüz görüntü maalesef arama kurtarma çalışmalarının bu yoğun yağış altında gerçekleştirilemediği ve içinde kimyasal atık da bulunan bu kütlenin bir çamur nehri oluşturarak çevreye yayılan bu yığının bölgede büyük tehlikeye yol açtığıdır” dedi.

Gamze Taşcıer de olay nedeniyle üzgün olduklarını dile getirerek “Ümidimizi koruyoruz, bir an önce işçilerimizin sağlıklı şekilde kurtarılmasını bekliyoruz. Hala heyelan riski olduğu için bu kurtarma ekiplerine de gerekli ekipmanlar sağlanacak, onların da can güvenliği olacak şekilde süreci yürütmek lazım” diye konuştu.

Toprak altındaki işçiler çatlakları incelemek için oradaymış

Yavuzyılmaz çatlakların işçiler tarafından fark edilip edilmediğini valiye sorduğunu söyleyerek “Vali Bey işçilerin bir kısmının bunu fark ettiğini, sekiz işçinin bölgede hem gözetim hem de inceleme yaptığını ifade etti. Bu sekiz işçi de kayan kütlenin altında kaldı. Bir işçi de kamyon ile beraber kütlenin altında kaldı” dedi. Çatlakların fark edilmesinin ardından Acil Durum Eylem Planı’nın devre sokulup sokulmadığına ilişkin soruyu aktaran Yavuzyılmaz “Savcının eylem planını soruşturma kapsamında aldığı ifade edildi bize” dedi.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ise aranan işçilerin beşinin konteyner içinde, üçünün bir araç içinde ve aynı bölgede, diğer şoförün de kamyon içinde farklı bir bölgede olduğunun  değerlendirildiğini söyledi.

Arama kurtarma çalışması nasıl yapılıyor?

100 dönüme yayılan 9-10 milyon metreküp siyanürlü toprakta yürütülen arama kurtarma çalışmasıyla ilgili de bilgi veren Yerlikaya, “Bu kütle içerisinde bir avantajımız var. Bilim insanlarının bize söylediği, araç içinde olan ve konteyner içinde olanları bizim metal radar tespitleriyle beraber kütle üzerinde tarama yapmaya başladık. Daha hızlı aksiyon alabilme adına radar taramalarıyla araçlar ve konteynerlerle ilgili iz alır almaz daha çok oraya odaklanıp mesafe almak istiyoruz” dedi.

Arama kurtarma yapılan bölgelerde yeniden toprak kayması ihtimali olup olmayacağıyla ilgili yer radarlarının takip edildiğini ifade eden Yerlikaya, “Şu da önemli olan bir konu da arama kurtarma personelimizin çalıştığı bölgelerde herhangi bir toprak kayması ihtimali olup olmadığı, bilim insanlarımız tarafından yer radarlarından gelen bilgiler anbean değerlendiriliyor. AFAD koordinasyonunda yaptığımız arama kurtarma çalışmalarının güvenliğinden hiç taviz vermeksizin devam etmek istiyoruz. Hava koşullarını görüyoruz. Oradaki kütle, bunun kaydığı yer belli, diğer yerler ve kaydığı yerde bundan arama kurtarma faaliyetlerinde en ufak risk olmaması adına Cumhuriyet Üniversitesi’nden gelen bilim insanları ve AFAD’daki arkadaşlarımız devamlı surette orayı izliyorlar ve arama çalışmalarını yapan arkadaşlarımızla telsizle anbean iletişim halindeler. İfade ettiğimiz gibi arama kurtarma çalışmalarımız gece gündüz demeden aralıksız devam edecek” diye konuştu.

Maden Mühendisleri Odası Yüksel: Facianın sebebi tasarım hatası

Facianın yaşandığı İliç’ten dönüş yolunda 10Haber’e konuşan Maden Mühendisleri Odası Başkanı Ayhan Yüksel, bakanlık ve şirketin “alınan numuneler sonucunda kirlilik tespit edilememiştir” açıklamasıyla ilgili “Alınan numunelerin sonuçlarını veri olarak vermiş olsalar bunu değerlendirmek mümkün ama bu şekilde bir şey söyleyemiyoruz. Önemli olan bu açıklamaya kamuoyunun güvenmesidir” dedi.

Kaymanın olası nedenleriyle ilgili de konuşan Yüksel, “Bu şirket uluslararası bir şirket ve uluslararası standartlara, bilim ve tekniğe uygun madencilik yaptığını iddia ediyordu. Sorulması gereken soru şu: Bu şirket kendi ülkesinde bu koşullarda madencilik yapabilir mi? Bize göre yapamaz. O yığın için tasarım bu mevcut uygulamaysa doğru bir tasarım değil. Tasarım farklı da uygulama buysa yine yanlışlık var. O yükseklikte bir yığının bu topoğrafyada oluşturulması açıkça bu kazanın en önemli nedenidir ve kaçınılmazdır” dedi.

Bölgedeki yağışa dikkat çeken Yüksel, “Heyelan sonucundan 10 milyon metreküp malzemenin bir kısmı dere yatağına bir kısmı da eski ocak çukuruna kaydı. Dere yatağı kuru ama yağışlarla hareketlenebilir. Oraya akan malzeme siyanürlü bir toprak. Dolayısıyla yağmurla yıkanıp yeraltı sularına karışabilir. Bu risk var” diye konuştu.

Yetkililerin kendilerinden bir görüş istemediğini söyleyen Yüksel, facianın nedenine ilişkin raporu Çalışma Bakanlığı’ndan gelen yetkililerin hazırlayacağını belirtti.

Erzincan İliç'teki madende yaşanan toprak kaymasının yeni görüntüleri ortaya çıktı. pic.twitter.com/IcKwmAcPDm

— ANKARA GAZETECİSİ (@ankaragaztecisi) February 14, 2024

Toprak kayması faciası gündemdeyken Meclis’teki yeraltı ve yerüstü kaynaklarının kullanımı ile ilgili Maden Kanunu’nda değişiklik öngörülen yasanın görüşülmesi ertelendi. Halk TV’nin aktardığına göre görüşmelerin ertelenmesi kararı parti gruplarının ortak teklifi ile alındı.

Meclis’te komisyon kurulacak

TBMM Genel Kurulunda, yaşanan toprak kayması olayının araştırılması için komisyon kurulması önerildi. MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, “Araştırma neticesinde hata, kusur ve varsa kasıtların tespit edilerek alınacak önlemlerin belirlenmesinin yerinde olacağını düşünüyoruz. İlerleyen saatlerde ortaklaşa bütün gruplar olarak Meclis araştırma komisyonu kurulmasını temin edeceğiz” dedi.

CHP Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın “Bugün altın madeninde çıkartılan altının yüzde 98’ini çıkartan yabancılar alıyor. Yani benim toprağımı bir daha kullanılamaz hale getiriyorlar. Bana siyanürlü bir çevre felaketi armağan ediyorlar. Gelin bir başka teklif daha getirelim. Altın madenciliğini kamusal bir hale getirelim ve Türkiye’de çıkarttığımız; elbette bilime uygun, çevre sağlığına, işçi sağlığına uygun şekilde çıkarttığımız altını kamunun yararına kullanalım. Kendi malımız olsun. Yabancıların malı olmasın” diye konuştu.

AK Parti Grup Başkanvekili Abdulhamit Gül ise “Hiçbir şey insan canından daha kıymetli değildir. Tek bir insanımızın kaybı da bizi derinden yaralar, derinden sarsar. Bu konuyla ilgili adli soruşturma çerçevesinde titiz bir şekilde yapılan çalışma maddi gerçeği ortaya çıkaracak; kimin ihmali, kusuru, sorumluluğu varsa adalet önünde gereken cezayı alacağına inancımız tamdır” ifadelerini kullandı.

Sedat Cezayirlioğlu gözaltına alındı

Çalışmaların sürdüğü İliç’te yaşayan ve 2016 yılından beri bölgedeki çevre tehlikesine dikkat çekerek olayı Türkiye’ye duyuran Sedat Cezayirlioğlu jandarmanın köye girişine engel olduğunu söyledi. 10Haber’e konuşan Cezayirlioğlu “Beni alay komutanı köyün girişinde durdurdu. İkametimin olduğu köye girmeme izin vermiyorlar. Vali emir vermiş, 400 yıllık köyüme gidemiyorum. İlçeye geldim, orada bekliyorum” diye konuştu.

Köyüne giremeyen Cezayirlioğlu ilerleyen saatlerde de“halkı yanlış bilgilendirmekten” gözaltına alındı.

Tunceli’den Erzincan’a geçiş kısıtlandı: 4 kişiye gözaltı

Tunceli Valiliği Erzincan’da altın madeni sahasında meydana gelen toprak kaymasıyla ile ilgili olarak kentten bölgeye eylem için gidecek kişilerin ve araçlarının çıkışının beş gün kısıtlandığını duyurdu. Bölgeye gitmek isteyen Tunceli İnsan Hakları Derneği (İHD) üyesi dört kişi gözaltına alındı.

İliç için özel komisyon kurulacak

Erzincan İliç’te meydan gelen maden faciasının araştırılmasına ilişkin komisyon kurulmasına dair TBMM Kararı Resmi Gazete’de yayımlandı.

İliç’te bulunan ve tüm itirazlara rağmen kapatılmayan Çöpler Altın Madeni’nde dün öğle saatlerinde yığın liç çökmesi meydana gelmişti.

TBMM Genel Kurulunda, Erzincan’ın İliç ilçesindeki maden ocağında meydana gelen toprak kaymasının tüm yönleriyle araştırılarak muhtemel maden kazalarının önlenmesine yönelik tedbirlerin belirlenmesi amacıyla araştırma komisyonu kurulması kabul edildi.

Yapılan görüşmelerin ardından tüm siyasi partiler olumlu yönde oy kullandı.

Buna göre, 22 üyeden oluşacak ve gerektiğinde Ankara dışında da çalışabilecek.

TBMM Kararı, 15 Resmi Gazete’de yayımlandı. Komisyonun çalışma süresi başkan, başkanvekili, sözcü ve katip seçimi tarihinden başlamak üzere 3 ay olacak.