Avrupa’da yazarların korkulu rüyası: Yayıncı sansürü

Türkiye’de kitapların, yazarların başı sansürle dertte. İlk üç ayda mahkeme kararı ya da Muzır Kurulu tarafından altı kitap sansürlendi. Kitapların sansürlenmemesi için ülkemizde mücadele edilirken Avrupa’da kimi yazarların kitabı sansürlenmeye başlandı. Üstelik orada sansürü yapanlar kitapların yayıncıları.

Kulağa tuhaf geliyor ama durum böyle. Avrupa’da, Roald Dahl ve Ian Fleming gibi yazarların eserlerine yönelik yayıncı sansürü ve ona yönelik tepkiler sürerken dün 10Haber’deki haberimizde Agatha Christie eserlerinin de benzer bir akıbete uğrayacağına yer verdik. Yayıncı Harper Collins, önceki gün yaptığı açıklamada Agatha Christie’nin sevilen kurgu karakteri Hercule Poirot’nun maceralarını içeren 33 romandaki pek çok ibareyi yeni baskılarda değiştireceğini duyurmuştu.

Yazarlar kendilerini savunamazlar

Dün ünlü yazar Anthony Horowitz yayıncıların uyguladığı sansüre uygulamalarına sert tepki gösterdi. Hayatta olmayan yazarların eserlerinin ‘kurcalanmasına’ karşı olduğunu açıkladı. Horowitz “Ölmüş yazarların eserlerinin tahrif edilmesine temelde karşıyım. Kendilerini savunamazlar. Bence sansürlemek yerine bu fikir veya dünya görüşünü artık neden paylaşmadığımıza yönelik farkındalık oluşturmalıyız. Sansürlemek yerine, bu daha etkili olur. Kitap saldırgan, önemsiz veya basmakalıp bile olsa hiç okumamaktan iyidir” dedi.

Konuya Başbakan Sunak da dahil oldu

Yazar Horowitz bu düşüncelerinde yalnız değil. The Times gazetesinde yer alan bir makalede de, Roald Dahl’ın kitaplarını basan Puffin Yayınevi, ‘kendi ayaklarına sıkmakla’ suçlanıp uygulanan sansür de eser sahibine yönelik bir ‘saygısızlık’ olarak nitelendirilmişti. Puffin Yayınevi, kitaplardaki ‘şişman’, ‘çılgın’ ve ‘çirkin’ ifadelerinin, eserlerin yeni baskılarında yer almayacağı açıklamıştı. İşte yazar Roald Dahl’ın kitaplarında sansüre uğrayan bazı cümleler.

“Bay ve Bayan Kıl / The Twits” kitabında yer alan “çirkin ve canavarca” ibaresi yalnızca “canavarca” olarak yeniden düzenlendi. Bir diğer örnek de ‘Cadılar / The Witches’ kitabından. Kitapta yer alan “Bayan Jenkins çıldıracak” ifadesi, “Bayan Jenkins çok kızacak” şeklinde değiştirildi.

Bir diğer örnek de ‘Dev Şeftali / James and the Giant Peach’ kitabında. Eserde yer alan “o çılgın böcek ışığı açıkken uykuya daldı” cümlesindeki “çılgın” kelimesi “şapşal” ile değiştirildi. Yazarın en ünlü yapıtlarından olan ve beyazperdeye da uyarlanan ‘Charlie’nin Çikolata Fabrikası’ da bu sansürden nasibini aldı. Kitapta geçen “son derece şişman” ibaresi “kocaman” olarak değiştirildi.

Puffin’den gelen açıklama sonrası, konu basında da geniş yankı uyandırmış, hatta İngiltere Başbakanı Rishi Sunak da, yazarlara yönelik sansür kararlarını eleştirmişti. Tepkiler üzerine Puffin geri adım atıp ‘Charlie’nin Çikolata Fabrikası’ ve kitapların orijinal versiyonlarının da yayımlanacağını duyurdu.

Marquez, Cervantes’in koltuğuna yerleşti