Bana bir albüm kapağı çizebilir misin Abidin?

‘Gerzek Şaban’, ‘Baş Belası’, ‘Vay Başımıza Gelenler’, ‘İnek Şaban’ gibi filmlerinin bir ortak noktası var: Herbie Mann. Nasıl yani derseniz bu filmlerde ABD’li caz müzisyeni Mann’ın şarkıları kullanılıyor ve bu parçalara çok da aşinayız. 16 Nisan’da Mann’ın doğum günüydü. Onunla ilgili bir araştırma yaparken Mann’ın 1967 tarihli ‘Impressions of Middle East‘ albüm kapağını Abidin Dino’nun çizdiği gördüm. Laf lafı açar ya; araştırma da yeni bir araştırmayı açtı. Albümün hikâyesinde Dino ve Ahmet Ertegün’ün yakın arkadaşlığı karşımıza çıktı. Üstelik bu, ressamın çizdiği tek albüm kapağı da değildi.

İki dost: Abidin Dino ile Ahmet Ertegün

D Grubu ressamları arasında adını duyuran Abidin Dino, Türkiye Komünist Partisi üyesi olması nedeniyle yurtdışında sürgün hayatı yaşıyordu. 1937’den beri Paris’e yaşayan ressam 1952’den itibaren artık kesin olarak bu kente yerleşti. Paris’te geçen yıllarda kentin ve haliyle dünyanın da önde gelen entelektüelleriyle dostluklar kurdu. Gertrude Stein, Tristan Tzara, Sergei Eisenstein, Andre Malraux ve Pablo Picasso bu dönemde dostluklar kurdu isimlerden bazılarıydı. Yurtdışında geçen bu yıllarda başka nedenlerle olsa da kendisi gibi Türkiye’den uzakta olan Ahmet Ertegün ile dostluğunu geliştirir. Bu dostluğun meyveleri başta Herbie Mann olmak üzere John Coltrane gibi caz efsanelerinin albüm kapaklarını süsleyecek çizimlerle taçlanacaktı.

The Modern Jazz Quartet’in ‘Third Stream Music‘ (1960), Herbie Mann’ın ‘At The Village Gate‘ (1961), ‘Returns to the Village Gate‘ (1963), ‘Monday Night at Village Gate‘ (1966), John Coltrane ve Don Cherry’nin ‘The Avant-Garde‘ (1966) albümlerinin kapaklarını tasarlar. Caz tarihinde yer edinen bu albümlerin kapakları için tasarladığı çizimlerin altına ise Abidine imzasını atar.

Ruhi Su ve Zülfi Livaneli albümlerinde Dino imzası

1960’lı yılların bu önemli albümlerine imza atan Abidin Dino, 1970’lerde ise bu kez Türkiye’nin efsane bir müzisyeninin çalışmalarına katkı sunar. Bahsettiğimiz isim Ruhi Su’nun ta kendisidir. Ruhi Su da tıpkı Dino gibi  devlet nezdinde pek de iyi gözle bakılmayan biriydi. Ruhi Su, 1952-1957 yılları arasında TKP üyeliği nedeniyle hapis yatmıştı. Su’nun hapse girdiği sene de Dino sürgün nedeniyle yurtdışına çıkmak zorunda kalmıştı. Bu kader ortaklığı ileride albüm kapaklarına yansıyacaktı. Ancak bunun için bir süre beklemek gerekecekti. Atlantic Records’un müzisyenlerine her biri sanat eseri olarak değerlendirilen albüm kapakları çizen Dino, artık Türkiye’deki eski dostu için de aynısını yapacaktı.

Ruhi Su’nun 1972 tarihli ‘Karacaoğlan‘ ve 1974 yılında çıkardığı ‘Köroğlu‘ albümlerinin kapaklarında Abidin Dino’nun imzası bulunacaktı. Müzisyenin büyük beğeni toplayan her iki albümünün kapağında çizgileri bulunan Dino, sonraki yıllarda da benzeri işlere imza atacaktı. Türkiye’de şarkılarıyla adını yeni duyurmaya başlayan genç bir isim olan Zülfü Livaneli, Dino ile yolu kesişen bir diğer isim oldu. 1977 yılında üçüncü albümü ‘Merhaba‘yı yayınlayan Livaneli’nin bu özel çalışmasının kapağında Dino’nun imzası göze çarpıyordu.

1993 yılında hayatını kaybeden Abidin Dino, Aşiyan Mezarlığı’ndaki aile kabristanına defnedilir. Orhan Veli’den Münir Nurettin Selçuk’a, Ahmet Hamdi Tanpınar’ndan Attila İlhan’a kadar Türkiye’nin büyük isimleriyle İstanbul Boğazı’nın aynı sırtında ebedi uykusundaki Dino, tabloları, yazıları, film yapımları ve albüm kapaklarıyla hafızalarda.

Washington’da Türk misafirperverliği ve cazla kurulan köprü