Herkesin merak ettiği Göktürk’teki silahlı çift fotoğrafına ‘oyuncak’ açıklaması
1200 yıllık Türkçe cümle nihayet çözüldü
Çin'de bulunan 1200 yıllık ağaç kabuğuna yazılmış tek cümleden oluşan Türkçe yazıt, 10 yıllık bir uğraş sonucu Prof. Dr. Erhan Aydın tarafından çözüldü. Atalarımız tutumlu olmayı öğütlemiş, aşın kıymetini bilin demiş.
Türk tarihi konusundaki önemli eserlere imza atan Dokuz Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aydın, Pekin Milli Kütüphanesi’ndeki araştırmaları sırasında 1200 yıl öncesine ait bir yazıta rastlar. Ağaç kabuğuna Eski Türklerin kullandığı runik alfabesiyle yazılmış yazı bunca yıldır varlığı bilinmesine rağmen okunamıyordu. Bunca yıldır okunmamasının nedenini öğrenmek için Prof. Dr. Erhan Aydın’a uluştık. Bu süreçteki araştırmalarını ve bu yazıtın neden bir türlü okunamadığını 10Haber’e anlattı.
Ağaç kabuğuna yazılı bu yazıtın muhtemelen 9. yüzyıla ait olduğunu belirten Prof. Dr. Erhan Aydın Pekin’deki kütüphanede okuduğu yazıtı anlatmaya başladı. Tarihçi Aydın’ın okumayı başardığı “Aş(ın) kıymetini bil! (anla!). Bu yüzden tok az imiş” yüzyıllar öncesine dayanan bir öğüttü. Bunca zamandır okunamamasının nedeniyse sadece sessiz harflerden oluşması ve bir nebze de deforme bir yazı stiline sahip olmasıydı. “Ünlü harflerin kullanılmadığı bu yazıt o dönem için sıklıkla karşılaşılan bir durumdu” diyor Prof. Dr. Erhan Aydın. Günümüz Çin topraklarının doğusunda kalan ve tarihte de Uygurların yaşadığı Sincan bölgesinde bulunan bu yazıt türünün tek örneği de değil.
Yazının sırrı 10 yılda çözüldü
Taklamakan Çölü’nün güneyindeki Hoten bölgesinde bulunan bu yazıtın dışında birkaç tanesini daha okumaya çalıştığını belirten Prof. Dr. Erhan Aydın bölgedeki kıtlık ve zorlu iklim koşulları nedeniyle bu ve benzeri öğütlerin yazıyla da gelecek kuşaklara aktarılmasına önem verildiğini vurguluyor.
Tam olarak Hoten’in neresinde ele geçtiği bilgisi bulunmayan bu çubuğu 2007 yılında Pekin Milli Kütüphanesi satın aldığını ve envanterine eklediğini belirten Prof. Dr. Erhan Aydın, 10 yılı aşkın bir süredir bu yazıtı okumak için çalıştığını sözlerine ekledi. Aydın, bundan sonraki süreçte benzeri şekilde ağaç çubuğuna yazılmış yazıları okumaya çalışacağını söyledi. Tarihçi Aydın’ın Kronik Kitap’tan çıkan ‘Eski Türklerde Gündelik Hayat’, ‘Tonyukuk’, ‘Sibirya’da Türk İzleri’ ve ‘Taşa Kazınan Tarih’ adlı dört ayrı kitabı bulunuyor.
Oyunlar ve Bulmacalar