Hindistan’ın yasaklı ‘Şeytan Ayetleri’ni ithal etme isteğine tepki büyüyor

26 Eylül 1988’de yayınlandığında büyük tartışmalara neden olan ‘Şeytan Ayetleri’ Hindistan’da yeniden gündemde. Hindistan doğumlu Salman Rushdie’nin romanı yayınlanır yayınlanmaz ülkesinde de yasaklanmıştı. Yeni Delhi Mahkemesi’nin kararı doğrultusunda 36 yıldır kitabı ülke içinde üretmek, dağıtmak ve satmak yasak.

1989’da İran’da hakkında ölüm fermanı çıkmasına neden olan romanı nedeniyle Salman Rushide yıllar boyunca korumalarla yaşadı. İki yıl önce suikaste uğrayıp bir gözünü kaybeden yazarın romanı şimdi Hindistan’da yeniden gündemde.

2019’daki dava yeniden gündemde

Salman Rushdie’nin romanı Hindistan’da resmi olarak yasaklanmış olsa da bazı hukuk uzmanları hükümet yasağı yeniden teyit etmedikçe kitabın ithal edilebileceği görüşünde. Bu görüş kitaba dair tartışmaları da yıllar sonra yeniden alevlendirdi. Kitaba getirilen yasak Batı Bengal eyaletinde yaşayan Sandipan Khan’ın kitabı satın almaya çalışması, ancak kitabın Hindistan’da basılmadığını ve ithal edilemeyeceğini öğrenmesinin ardından gündeme geldi.

Khan 2019 yılında konuyu Delhi Yüksek Mahkemesi’ne taşıdı ve yasağın okuma özgürlüğünü etkilediğini savundu. Gümrükte 1968 yılına kadar uzanan benzer kayıtlar olmasına rağmen, devlet daireleri beş yıl boyunca tebligatı üretemedi. Son olarak 5 Kasım’da mahkeme böyle bir yasak bildirimi olmadığını ve bu nedenle geçerli olmadığını “varsaymaktan” başka seçeneği olmadığını açıkladı.

Mahkeme net bir hüküm veremedi

Mahkeme kitaba Hindistan’da erişilip erişilemeyeceği konusuna açıklık getirmedi, ancak davayı açan Khan’a kitabı elde etmek için her türlü yasal seçeneği değerlendirmesini tavsiye etti. Khan’ın avukatı Uddyam Mukherjee BBC’ye mahkeme tarafından sorulduğunda federal birimlerin de net yanıt veremediğini söyledi.

Yüksek Mahkeme’nin eski yargıçlarından Madan Lokur “Daha önce böyle bir durumla hiç karşılaşmadım” dedi.
Bildirim bulunamazsa “teknik olarak yasak yoktur ve kitap ithal edilebilir. Ancak hükümet kitabın ithalini yasaklayan yeni bir tebliğ çıkarabilir” diyen Lokur mahkemenin yasağı anayasaya aykırı olduğunu değil sadece böyle bir tebliğ olmadığının varsayıldığını söylediğini belirtti. Davayı açan Khan’ın avukatı Uddyam Mukherjee kitapla ilgili “herhangi bir yasal engel olmadığı için” kitabın artık ithal edilebileceğini savundu. Ancak hukukçuların bir bölümü avukatla hemfikir değil.

Hukukçular farklı görüşte: ‘Aşırı bir yorum’

Kıdemli bir avukat olan Raju Ramachandran öneriyi “biraz aşırı” bulduğunu söyledi ve sözlerine şunları ekledi: “Yüksek mahkemenin söylediği tek şey bildirim bulunamadığı için bu dilekçenin geçersiz hale geldiğidir. Dilekçe sahibine kitabı ithal etme hakkı vermemiştir.”

Yasağa dair belgenin bulunamaması durumu daha da karmaşık hale getirirken Hindistan’da yaşayan Müslümanlar kitabın ithalatına izin verecek herhangi bir girişime karşı. Güncel verilere göre ülkede 200 milyon’dan fazla Müslüman yaşıyor. Bu da Hindistan nüfusunun yüzde 15’ine tekabül ediyor.

Salman Rushdie kurguya dönüyor